Σε μετωπική σύγκρουση με τις Βρυξέλλες βρίσκεται πλέον η Ιταλία, αποτελώντας παράγοντα κλονισμού των κανόνων της Ευρωζώνης και της ΕΕ, από τη στιγμή που η αντιφατική ιταλική κυβέρνηση συνασπισμού συμφώνησε σε έναν προϋπολογισμό για το 2019 που προβλέπει έλλειμμα τρεις φορές υψηλότερο από αυτό που είχε θέσει η προηγούμενη κυβέρνηση. Πρόκειται για ένα ηχηρό μήνυμα της Ρώμης τόσο στο εγχώριο πολιτικό σύστημα όσο και στις Βρυξέλλες, καθώς το σχέδιο του προϋπολογισμού συνιστά μία πρώτη νίκη στη μάχη για τη χρηματοδότηση των προεκλογικών υποσχέσεων των δύο κομμάτων που απαρτίζουν τη νέα ιταλική κυβέρνηση.
Στο υπουργικό συμβούλιο της Πέμπτης επετεύχθη η αναγκαία συμφωνία, με τη σχέση ελλείμματος–ΑΕΠ να αυξάνεται στο 2,4%. Παράλληλα, θα μειωθεί το όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση και εκατοντάδες χιλιάδες Ιταλοί θα πληρώσουν λιγότερους φόρους, με κλίμακα στο 15%, όπως δήλωσε ο ηγέτης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο. Μόνο το εισόδημα του πολίτη υπολογίζεται να κοστίσει στον προϋπολογισμό περί τα 10 δισ. ευρώ. Επιπλέον, ο νέος προϋπολογισμός της Ιταλίας προβλέπει μείωση του ποσοστού χρέους επί του ΑΕΠ το 2019.
Τόσο ο Ντι Μάιο όσο και ο επικεφαλής της Λέγκα Ματέο Σαλβίνι εμφανίστηκαν απόλυτα ικανοποιημένοι, αψηφώντας το αίτημα της Κομισιόν, αλλά και τη μετριοπαθή στάση του υπουργού Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία που ήθελε έλλειμμα της τάξης του 1,6% το επόμενο έτος.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι άφησαν να εννοηθεί ότι το ίδιο επίπεδο του ελλείμματος θα διατηρηθεί και τα επόμενα τρία έτη έως το 2021. Η πολιτική αυτή έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με την αντίστοιχη της προηγούμενης κυβέρνησης, η οποία στόχευε σε ένα έλλειμμα 0,8% του ΑΕΠ το 2019 και σε έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2020. Άλλωστε, ένα έλλειμμα στο 2,4% του ΑΕΠ παραμένει εντός του ορίου του 3% που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητας της Ε.Ε., παρότι η Ιταλία έχει υποσχεθεί στις Βρυξέλλες ότι θα μειώσει σημαντικά το έλλειμμά της για να συρρικνώσει το τεράστιο χρέος της. Η Ιταλία έχει τεράστιο χρέος, στο 130% του ΑΕΠ, ενώ η οικονομία της εξακολουθεί να είναι κατά 6% μικρότερη συγκριτικά με τα μεγέθη των αρχών του 2008. Η Ρώμη έχει το δεύτερο μεγαλύτερο χρέος στην Ευρωζώνη, ύψους 2,3 τρισ. ευρώ. Αναλυτές ανησυχούν για σοβαρή κρίση χρέους στην Ιταλία, όταν θα έρθει η επόμενη ύφεση, ίσως το 2021 ή το 2022, και για τον λόγο αυτόν η προσοχή θα επικεντρωθεί στις λεπτομέρειες του προϋπολογισμού τις επόμενες ημέρες. Το έλλειμμα προϋπολογισμού της Ιταλίας διαμορφώθηκε στο 2,3% του ΑΕΠ το 2017, ενώ από το 1995 έως το 2017 παρουσίασε έλλειμμα προϋπολογισμού της τάξης του 3,41% του ΑΕΠ. To μικρότερο έλλειμμα ως προς το ΑΕΠ καταγράφηκε το 2007 και ήταν της τάξης του 1,50%, ενώ το μεγαλύτερο, της τάξης του 7,30%, καταγράφηκε το 1995. Η ιταλική κυβέρνηση θα πρέπει να ολοκληρώσει το προσχέδιο του προϋπολογισμού της για το 2019 και να το στείλει στην Κομισιόν έως τις 15 Οκτωβρίου. Εν συνεχεία, οι Βρυξέλλες θα κάνουν τις δικές τους συστάσεις έως τα τέλη Νοεμβρίου και η Ρώμη θα αποφασίσει εάν αυτές οι συστάσεις θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον προϋπολογισμό. Το τελικό προσχέδιο θα πρέπει να εγκριθεί από την ιταλική Βουλή έως τα τέλη του έτους.
Οι αντιδράσεις
Άμεσες ήταν οι αντιδράσεις σε Ιταλία και Ευρώπη. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, αργά το βράδυ της Πέμπτης, μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης της ιταλικής κυβέρνησης, ο Ιταλός πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα τηλεφώνησε στον υπουργό Οικονομίας Τζιοβάνι Τρία για να του ζητήσει να παραμείνει στη θέση του ώστε να αποφευχθεί μία αβεβαιότητα στις αγορές.
Θέση πήρε και ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί, δηλώνοντας χθες στο τηλεοπτικό δίκτυο της Γαλλίας BFM TV πως δεν υπάρχει κανένα κέρδος από μία αντιπαράθεση με την Ιταλία για τους δημοσιονομικούς της στόχους, σημειώνοντας ωστόσο ότι η Ρώμη έχει κάθε συμφέρον να σεβαστεί τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε.
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βλάντις Ντομπρόβσκις υποστήριξε ότι τα προκαταρκτικά σχέδια της Ιταλίας για τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς δεν φαίνεται να είναι σε συμφωνία με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για αποφάσεις που είναι «ενάντια στους πολίτες» και μπορούν να πλήξουν όσους αποταμιεύουν χρήματα χωρίς να δημιουργούν θέσεις εργασίας, έκανε λόγο ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι, συνεργάτης του αντιπολιτευόμενου Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Σε ελεύθερη πτώση τα ομόλογα
Τριγμούς στην ιταλική αγορά κρατικού χρέους προκάλεσε η απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης συνασπισμού να ανεβάσει τον πήχη για το έλλειμμα, με τις αγορές να διερωτώνται εάν αυτό θα αποτελέσει την απαρχή νέας κρίσης στην Ευρωζώνη. Η εκτίναξη των ιταλικών αποδόσεων στα ύψη θύμισε το χάος που προκλήθηκε κατά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης με αφορμή το ελληνικό πρόβλημα, με αναλυτές να προειδοποιούν για μία ανοδική σπείρα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα ύψη αποδόσεις και spread, συμπαρασύροντας ξανά στη δίνη και τον Ευρωπαϊκό Νότο.
Τα ιταλικά κρατικά ομόλογα γνώρισαν χθες τις μεγαλύτερες ρευστοποιήσεις από τα τέλη Μαΐου, με τις αποδόσεις σε όλη την καμπύλη του ιταλικού χρέους να αυξάνονται έως περίπου 50 μονάδες βάσης, επαναφέροντας στις αγορές τις ανησυχίες για το μέλλον της Ιταλίας. Οι ρευστοποιήσεις ήταν οι χειρότερες από τη μαύρη ημέρα της 29ης Μαΐου, οπότε οι αποδόσεις είχαν παρουσιάσει άνοδο από 22 έως 41 μονάδες βάσης σε ολόκληρη την καμπύλη. Αναλυτές και traders προειδοποίησαν ότι το έλλειμμα του ιταλικού προϋπολογισμού στο 2,4% του ΑΕΠ για το 2019 δεν αρέσει καθόλου στην δικτατορία των αγορών, πολύ περισσότερο δε το γεγονός ότι θα παραμείνει στο επίπεδο αυτό για τα τρία επόμενα χρόνια. Η εξέλιξη ώθησε σε άνοδο 30 μονάδων βάσης και τα ιταλικά CDS, σύμφωνα με την IHS Markit, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αγορές θεωρούν πλέον ιδιαίτερα επικίνδυνο το ιταλικό χρέος με κίνδυνο υποβάθμισής του από πιστοληπτικούς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι αποτελούν τον χωροφύλακα της παγκοσμιοποιημένης χρηματιστικής ολιγαρχίας. Αυτή τη στιγμή η Ιταλία αξιολογείται δύο βαθμίδες πάνω από τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ επενδυτικής βαθμίδας και junk (υψηλού ρίσκου).
Η απόδοση του διετούς ιταλικού -που θεωρείται και το πλέον ευαίσθητο στους πολιτικούς κινδύνους- αυξήθηκε 31 μονάδες βάσης, αγγίζοντας προς στιγμή το 1,25%. Στα πενταετή η απόδοση έφτασε στο 2,28%, με άνοδο 37 μονάδων βάσης, ενώ στο 10ετές ξέφυγε στο 3,26%, πολύ κοντά στο 3,44% που είχε φτάσει στις 29 Μαΐου. Σύμφωνα με στοιχεία του Reuters, από τις αρχές του έτους έως σήμερα, τα ιταλικά ομόλογα παρουσιάζουν απώλειες 8,1% συγκριτικά με τα κέρδη του 13,7% την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Τα ελληνικά κρατικά ομόλογα επέδειξαν μεν καλύτερη συμπεριφορά έναντι των ιταλικών, δείχνοντας μεγαλύτερες αντιστάσεις απ’ ό,τι η γειτονική χώρα. Η απόδοση του 10ετούς αυξήθηκε χθες στο 4,14% με το spread στις 374 μονάδες βάσης, ενώ πιέσεις δέχτηκαν και οι βραχυπρόθεσμοι τίτλοι. Ιδιαίτερα αυξημένος όμως ήταν ο όγκος συναλλαγών στην ΗΔΑΤ, που έφτασε τα 47 εκατ. ευρώ, κάτι που χαρακτήρισε και την ιταλική αγορά όπου ο όγκος συναλλαγών ήταν τριπλάσιος από τον μέσο όρο των τελευταίων δέκα συνεδριάσεων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του τριμήνου, το κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς κρατικού χρέους ήταν οι επιδράσεις από τις κινήσεις των ιταλικών ομολόγων εν μέσω συζητήσεων για τον προϋπολογισμό. Ενώ άρχισε το τρίμηνο στο 4%, η απόδοση του 10ετούς κινήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου κάτω από το επίπεδο αυτό, για να επιστρέψει ωστόσο τον Αύγουστο στο 4,33% και να αγγίξει το 4,6% στις αρχές Σεπτεμβρίου.
*Βασική πηγή: naftemporiki.gr – Eφη Τριήρη, Γιάννης Παγκαλιάς