Η σύντομη προεκλογική διαδικασία κορυφώνεται αυτές τις ημέρες. Και όλοι επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους στο last minute swing που θα διαμορφώσει την έκβαση της τελικής σύγκρουσης. Η μέχρι τώρα εκλογική εκστρατεία χαρακτηρίζεται από το τεράστιο σφάλμα τακτικής της «Νέας Δημοκρατίας» και του προέδρου της Κ. Μητσοτάκη: την ανακοίνωση ότι θα προβούν σε άμεση προκήρυξη νέων εκλογών εάν δε διασφαλίσουν την αυτοδυναμία. Με την δήλωση αυτή ο κ. Μητσοτάκης κατέστησε σαφές σε φίλους και αντιπάλους, περισσότερο στους δεύτερους, ότι βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά από το βασικό στόχο του. Το γεγονός αυτό καθώς και η συσπείρωση της τελευταίας στιγμής διαμόρφωσαν ένα κλίμα «επιστροφής» του ΣΥΡΙΖΑ: σε τι βαθμό και σε τι έκταση θα αποτυπωθεί στις εκλογές της Κυριακής και θα καθοριστεί από τη μείωση των λαθών της τελευταίας στιγμής – και από τις δύο πλευρές.
Το “bandwagon effect” του Αυστροαμερικανού κοικωνικού ψυψολόγου και αναλυτή εκλογών Paul Lazarsfeld φαίνεται να έχει χαθεί για τη «Νέα Δημοκρατία». μετά τη «γκάφα» του κ. Μητσοτάκη και των συνεργατών του. Η βεβαιότητα της απόλυτης νίκης εξανεμίζεται και η επαρκής μετατόπιση της τελευταίας στιγμής προς τον «νικητή» των εκλογών, δε φαίνεται να είναι σίγουρη. Έως τη στιγμή της δημόσιας δήλωσης για προκήρυξη νέων εκλογών, η εκλογική διαδικασία φαινόταν προδιαγεγραμμένη και η αίσθηση απόλυτης νίκης της «Νέας Δημοκρατίας» ήταν διάχυτη στο εκλογικό σώμα. Αναφερόμαστε σε «αίσθηση» και όχι σε καταγραμμένες διαθέσεις μέσω δημοσκοπικών μετρήσεων. Το γεγονός καθήλωνε ακόμη περισσότερο του φίλους και τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ και επέτεινε εκείνο το αμφιλεγόμενο στην επιστημονική έρευνα έως σήμερα φαινόμενο της «της σιωπής», το οποίο περιγράφει η Elisabeth Noelle–Neumann ως «Scheigespirale» στο ομώνυμο βιβλίο της «Die Schweigespirale. Oeffentliche Meinung – unsere Soziale Haut». [«Η σπείρα της σιωπής. Κοινή γνώμη – το κοινωνικό δέρμα μας»]
Από τη στιγμή που ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης την προκήρυξη νέων εκλογών, το κλίμα άρχισε να αντιστρέφεται. Η κοινή γνώμη «ανέγνωσε» το βαθύτερο νόημά του: ο ίδιος ο επικεφαλής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης αμφισβητούσε ευθέως την πιθανότητα κατάκτησης της αυτοδυναμίας. Η πρόσληψη της δήλωσης για σύντομη επανάληψη των εκλογών – στα μέσα Αυγούστου – σε μια πρώτη πρόχειρη ανάγνωση θεωρήθηκε προσπάθεια εκβιασμού του εκλογικού σώματος ωστόσο στη διάρκεια άρχισε να «ερμηνεύεται» από το εκλογικό σώμα και κυρίως τους υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ ως παραδοχή μιας πρώτης «ήττας» του αντιπάλου τους. Οι «δέκα μονάδες» διαφορά των Ευρωεκλογών δεν φαινόταν χάσμα ανυπέρβλητο και «άρχισαν να μιλούν». Η «σπείρα της σιωπής» (Schweigespirale) που θα οδηγούσε την «Νέα Δημοκρατία» σε μια καθαρή νίκη είχε σπάσει από τον ίδιο τον αρχηγό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτό που θεωρούνταν βέβαιη αίσθηση περίλαμπρης νίκης από το εκλογικό σώμα θρυμματίστηκε με μια άστοχη δήλωση. Έκτοτε τα πράγματα πήραν άλλη τροχιά. Η «περίφημη ψαλίδα» άρχισε να κλείνει και ο ΣΥΡΙΖΑ αν και φαίνεται ακόμη ότι θα χάσει τις εκλογές – κυρίως διότι δε διαθέτει το στελεχικό δυναμικό για να υποστηρίξει μια ολική επαναφορά και βασίζεται μόνο στις επικοινωνιακές δυνατότητες και το χάρισμα του νεαρού ηγέτη του – είναι φανερό πλέον πως δε θα πληγεί ανεπανόρθωτα σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση. Οι δημοσίως εκφρασθέντες φόβοι του κ. Μητσοτάκη ότι ο κ. Τσίπρας εάν ηττηθεί θα επιστρέψει στον παλιό καλό «αντιπολιτευτικό» εαυτό του φανερώνουν ότι στη «Νέα Δημοκρατία» άρχισαν να «συμφιλιώνονται» με την ιδέα πως ο κύριος αντίπαλος τους δεν είναι προσωρινός αντίθετα εμφανίζονται πολύ ανασφαλείς ως προς τη δική τους μονιμότητα στα πολιτικά πράγματα. Και με αυτή τη δήλωση ο κ. Μητσοτάκης αναγνωρίζει σαφώς ότι από την εκλογική αναμέτρηση ο κ. Τσίπρας θα βγει ισχυρός: η λαϊκιστική ρητορεία χρειάζεται πάντοτε και την κρίσιμη εκλογική μάζα στην οποία θα στηρίζεται, κάτι που φαίνεται να διαβλέπει το επιτελείο της ηγεσίας της «Νέας Δημοκρατίας». Και αυτό , μάλλον, προκαλεί τρόμο: ίσως η «χειρότερη κυβέρνηση στην ελληνική ιστορία», όπως την χλεύαζε η αντιπολιτευτική νεοδημοκρατική ρητορεία, αποδειχθεί η πιο σταθερή και αποτελεσματική των τελευταίων δεκαετιών – γιατί κανείς συντηρητικός δεν μπορεί να ισχυριστεί πως η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα δε διεκπεραίωσε στο έπακρο και με μεγάλη αποτελεσματικότητα τις δεσμεύσεις της στους αλλοδαπούς εντολοδόχους της και προς όφελος των ντόπιων ελίτ εξουσίας.
Η ανάκαμψη του ΣΥΡΙΖΑ, εξαιτίας της επικοινωνιακής αμηχανίας και των λαθών του επιτελείου της «Νέας Δημοκρατίας» αλλά και της φυσιολογικής συσπείρωσης της τελευταίας στιγμής, και η ένταση της αντιπαράθεσης θα πλήξει τα μικρότερα λεγόμενα κόμματα με τις μεγαλύτερες φιλοδοξίες και δυνατότητες αυτή τη στιγμή: αρχίζοντας από το ΜΕΡΑ του φαιδρού κ. Βαρουφάκη, την «Ελληνική Λύση» του θεομπαίχτη κ. Βελόπουλου και φθάνοντας στο ΚΚΕ και το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ – αλλά και όλους τους υπόλοιπους μικρούς σχηματισμούς. Ωστόσο και τα περίφημα «μικρά κόμματα» είναι μια πολύ «πονεμένη ιστορία» του πολιτικού μας συστήματος. Για αυτό μετά από τα διάφορα παρατράγουδα που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια καλό θα είναι να αρχίσει η δημόσια συζήτηση για ένα σταθερό εκλογικό σύστημα, το οποίο θα βοηθήσει ώστε να αποκτήσουν και οι ψηφοφόροι πιο σταθερές εκλογικές συμπεριφορές.
Ούτως ή άλλως βαίνουμε προς μια μεταβατική περίοδο σημαντικών εξελίξεων για τη χώρα.
Ο Όμηρος Ταχμαζίδης είναι μέλος του Ε.Γ. της «Σοσιαλιστικής Προοπτικής»
*Οι απόψεις του κειμένου είναι προσωπικές του υπογράφοντος και δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη την Iskra
