Προφανώς όχι είναι η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου. Γιατί η περιβόητη διάταξη του άρθρου 24 ν. 4865/2021 με την οποία επιβάλλεται το πρόστιμο των 100 ευρώ μηνιαίως στους άνω των 60 ετών που δεν εμβολιάζονται δεν είναι παρά νόμος “μαϊμού” και είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να εφαρμοσθεί όσο κι αν θέλουν να κάνουν τα στραβά μάτια οι εμπλεκόμενοι δημόσιοι φορείς, η δικαιοσύνη και η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Η πραγματικότητα είναι ότι η κυβέρνηση αυτήν τη στιγμή μπλοφάρει για να βγεί σ’ ένα, σε δύο ή σε τρεις μήνες και να μας πει ότι με “προσωπική απόφαση” του πρωθυπουργού τελικά μας το….. χαρίζει.
Και για να γίνουν κατανοητά τα παραπάνω ας ξεκινήσουμε από αυτά που είπε ο Πρόεδρος της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής κατά την “ενημέρωση” της 17ης Ιανουαρίου:
“……η ΑΑΔΕ θα εκδίδει και θα βεβαιώνει σε μηνιαία βάση πρόστιμα ύψους 100 ευρώ σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί έως τις 16 κάθε μήνα μετά την παραλαβή του σχετικού καταλόγου υπόχρεων εμβολιασμού από τα Υπουργεία Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης και την ΗΔΙΚΑ….”
Για να επιβάλλει λοιπόν το πρόστιμο η ΑΑΔΕ θα πρέπει να έχει προηγηθεί η κατάρτιση του καταλόγου των υποχρέων. Βάσει όμως ποιων διατάξεων, με ποια διαδικασία και από ποιον θα καταρτιστεί αυτός ο κατάλογος, ο οποίος μάλιστα θα πρέπει κάθε μήνα να επικαιροποιείται;
Στ παραπάνω ερωτήματα δεν δίνει απαντηση η διάταξη του άρθρου 24 ν. 4865/2021, η οποία το μόνο που αναφέρει ως προς τη διαδικασία που πρέπει να τηρηθεί για την επιβολή του προστίμου είναι ότι “τα αναγκαία προσωπικά δεδομένα” θα διαβιβάζονται “περιοδικά” από την ΗΔΙΚΑ στη ΓΓΠΣΔΔ για να προσδιορίζει τον Α.Φ.Μ, η οποία με τη σειρά της θα πρέπει να τα διαβιβάζει στην ΑΑΔΕ (παράγραφος 5 άρθρου 24 ν. 4865/2021) και εξουσιοδοτεί τους Υπουργούς Υγείας, Οικονομικών , Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τον Διοικητή της ΑΑΔΕ (παράγραφος 7 άρθρου 24 ν. 4865/2021) με κοινή απόφαση τους (Κ.Υ.Α) να καθορίσουν:
- Τη διαδικασία προσδιορισμού από την ΗΔΙΚΑ των φυσικών προσώπων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογή του νόμου.
- Τα αναγκαία δεδομένα για τον προσδιορισμό του Α.Φ.Μ των υποχρέων σε εμβολιασμό προσώπων.
- Τον τρόπο διαβίβασης αυτών των δεδομένων.
- Τις αναγκαίες διαλειτουργικότητες με μητρώα του δημοσίου τομέα για την ταυτοποίηση των υπόχρεων προσώπων.
- Τους ειδικότερους όρους και τα αναγκαία τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
- Τον χρόνο τήρησης των προσωπικών δεδομένων.
- Τα ζητήματα άσκησης των δικαιωμάτων των υποκειμένων
- Τις διαδικασίες ελέγχων, διαπίστωσης των παραβάσεων, βεβαίωσης και είσπραξης του διοικητικού προστίμου, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
Εν ολίγοις, για να επιβληθεί το πρόστιμο θα πρέπει να εκδοθεί η ΚΥΑ, καθώς χωρίς την έκδοσή της δεν μπορεί να εφαρμοσθεί η συγκεκριμένη διάταξη και Κ.Υ.Α που να ρυθμίζει τα παραπάνω θέματα δεν έχει εκδοθεί . Και βεβαίως ούτε στο μέλλον προβλέπεται να εκδοθεί, καθώς στην περίπτωση αυτή θα πρέπει η κυβέρνηση να επιλύσει διάφορα θέματα που ανακύπτουν από την εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (Γ.Κ.Δ.Δ.), όπως τα ακόλουθα :
- Τα δεδομένα που αφορούν την υγεία ανήκουν στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και η επεξεργασία τους σύμφωνα με το άρθρο 9 του Γ.Κ.Π.Δ. κατ’ αρχήν απαγορεύεται και επιτρέπεται μόνο στις εξαιρετικές περιπτώσεις που απαριθμούνται στο άρθρο αυτό.
- Απαγορεύεται η κατάρτιση προφίλ που οδηγεί σε διακρίσεις σε βάρος φυσικών προσώπων βάσει ειδικών κατηγοριών δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 52 παρ. 3 ν. 4624/2019).
- Η Αρχή του περιορισμού του σκοπού, η οποία συγκαταλέγεται στις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου για την προστασία δεδομένων, επιβάλλει ο σκοπός της επεξεργασίας δεδομένων να καθορίζεται προτού ξεκινήσει η επεξεργασία, κάθε δε νέος σκοπός επεξεργασίας δεδομένων, ο οποίος είναι ασύμβατος με τον αρχικό να έχει τη δική του νομική βάση, καθώς δεν δικαιολογείται από το γεγονός ότι τα δεδομένα αποκτήθηκαν αρχικά ή υποβλήθηκαν σε επεξεργασία για άλλο νόμιμο σκοπό (άρθρο 5 παρ. 1 στ β’ Γ.Κ.Π.Δ).
- Είναι αναγκαία η διενέργεια εκτίμησης αντικτύπου εφόσον η επεξεργασία δεδομένων γίνεται για λήψη αυτοματοποιημένων αποφάσεων που παράγουν έννομα αποτελέσματα ή αφορά συστηματική παρακολούθηση ή τα προσωπικά δεδομένα είναι ευαίσθητα ή η επεξεργασία αφορά αντιστοίχιση ή συνδυασμό συνόλων δεδομένων (άρθρο 35 Γ.Κ.Π.Δ).
Η επίλυση των παραπάνω θεμάτων θα απαιτούσε μια σοβαρή νομοθετική επεξεργασία, που σίγουρα δεν ταιριάζει με το προφίλ της κυβέρνησης, η οποία νομοθέτησε για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα με τροπολογία (που ως εκτούτου δεν έτυχε κάν επεξεργασίας από την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής) κυριολεκτικά στο πόδι, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι επικαλείται ανύπαρκτες διατάξεις (στην παράγραφο 5 του άρθρου 24 ν. 4865/2021 γίνεται αναφορά στις περιπτώσεις 7 και 8 του άρθρου 1 του Γ.Κ.Π.Δ, το οποίο όμως αποτελείται μόνο από τρεις παραγράφους και δεν περιλαμβάνει υποπεριπτώσεις).
Αν λοιπόν προχωρήσει στην επιβολή προστίμων η κυβέρνηση θα πρέπει να αναμετρηθεί με όλα τα παραπάνω θέματα, δηλαδή και με τη μη νόμιμη κατάρτιση του βεβαιωτικού καταλόγου και με την παραβίαση διατάξεων του Γ.Κ.Π.Δ., αλλά και με ένα ακόμη πιο σημαντικό : Την πρόδηλη αντισυνταγματικότητα του υποχρεωτικού εμβολιασμού για τους άνω των 60 ετών και μάλιστα χωρίς κάν το “φύλλο συκής” της διάταξης του άρθρου 206 του ν. 4820/2021, η οποία υποτίθεται ότι βρίσκει έρεισμα στα ιδιαίτερα καθήκοντα συγκεκριμένων επαγγελματικών ομάδων και με εμφανή διαφοροποίηση ακόμη και από τη διάταξη του άρθρου 4§3ιιιβ του πρόσφατου νόμου 4675/2020, που προβλέπει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την επιβολή υποχρεωτικού εμβολιασμού σε ομάδες πληθυσμού ή σε καθορισμένες περιοχές .
Θα ρισκάρει λοιπόν η κυβέρνηση να δώσει τη μάχη της “υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού” βάσει ενός προστίμου που δεν πληροί τις στοιχειώδεις προϋποθέσεις νομιμότητας και επιπλέον δημιουργεί ζητήματα παραβίασης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων; Ή μήπως απλά μπλοφάρει επιδιώκοντας αφενός να εξαναγκάσει τους ανεμβολίαστους να σπεύσουν να εμβολιασθούν, αφετέρου να καλλιεργήσει στη συνείδηση του κόσμου την αντίληψη ότι η “υποχρεωτικότητα” μπορεί να γίνει νόμος για όλους.
Προφανώς συμβαίνει το δεύτερο. Η κυβέρνηση μπλοφάρει γιατί έτσι και το στόχο της επιτυγχάνει και στο τέλος θα φανεί “μεγαλόψυχη” κάνοντας μας τη “χάρη” να μην επιβάλλει το πρόστιμο. Και παραδόξως η μπλόφα αυτή φαίνεται ότι βολεύει και την αντιπολίτευση. Από τη μια γιατί έτσι πιστεύει ότι αποκαλύπτεται η “κακοψυχιά” και η αναλγησία της κυβέρνησης που θέλει να βάλει πρόστιμα στους χαμηλοσυνταξιούχους και από την άλλη γιατί έτσι γίνονται βήματα προς τον “καθολικό” εμβολιασμό που αποτελεί διακηρυγμένο στόχο της. Εν ολίγοις, το παιχνίδι παίζεται απ’ όλους. Γιατί πως αλλιώς θα μπορούσε να φανεί πειστική μια τέτοια μπλόφα, αν όχι με τη συμπαιγνία ή έστω την ανοχή των υπολοίπων;
Η Στέλλα Πατρώνα είναι δικηγόρος, μέλος της συντακτικής ομάδας του Δικτύου Ενεργών Καταναλωτών – Δ.Ε.ΚΑ και της πρωτοβουλίας “Δρόμος Ανοιχτός”
