Τα πρόσφατα (2018) σχετικά με τον πληθυσμό, το εργατικό δυναμικό και την απασχόληση στατιστικά στοιχεία, αναδεικνύουν tην εξέλιξη της μείωσης του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας και ταυτόχρονα την αύξηση του εργατικού δυναμικού, παράλληλα με την μείωση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (15-64 ετών).
Στο σχετικό διάγραμμα παρουσιάζεται η συγκριτική ανάλυση των ρυθμών μεταβολής του συνολικού πληθυσμού σε σχέση με τον ρυθμό μεταβολής του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (15-64) και του ρυθμού μεταβολής του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας για την χρονική περίοδο 2005-2017.
Ταυτόχρονα παρατηρείται από το διάγραμμα η μείωση του συνολικού πληθυσμού της χώρας μας μετά το 2010 (αρνητικός ρυθμός μεταβολής), δηλαδή από 10,969 εκ. πληθυσμό το 2005 σε 10,768 εκ. το 2017. Αντίστοιχα, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας μειώθηκε από 7,309 εκ. το 2005 σε 6,893 εκ. το 2017.
Όμως, το εργατικό δυναμικό, όπως παρατηρείται στο διάγραμμα, από το 2011 και μετά παρουσιάζει ένα μικρότερο ρυθμό μείωσης σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό και τον πληθυσμό ηλικίας 15-64, ενώ τα έτη 2015 και 2016 παρουσίασε και αύξηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα και η ανάλυση των συγκεκριμένων στατιστικών στοιχείων οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι εμφανιζόμενες εξελίξεις του πληθυσμού, του εργατικού δυναμικού και της απασχόλησης, εξηγούνται από το γεγονός των ασκούμενων πολιτικών των τελευταίων ετών (Μνημονίων), με την συνεχιζόμενη, κατά βάση, αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Πράγματι, το 2010 η μέση πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης ήταν 59 έτη και το 2017 ήταν 63 έτη και αναμένεται μέχρι το 2022 να φτάσει τα 65 έτη ηλικίας, λόγω της εφαρμογής του Ν. 4336/2015. Επιπλέον, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν περαιτέρω αφού σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν. 4387/2016, κάθε 10 έτη τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με την αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής. Συγκεκριμένα, το 2020 θα γίνει η νέα εκτίμηση του προσδόκιμου ζωής και εάν αυτό θα έχει αυξηθεί, τότε θα αναπροσαρμοστούν ανάλογα και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Έτσι, στις πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (AWG 2018) για την βιωσιμότητα του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος στην χώρα μας, εκτιμάται ότι το 2060 το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα είναι τα 71 έτη. Το γεγονός αυτό της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, συνεπάγεται την αύξηση του εργατικού δυναμικού (ιδιαίτερα των γυναικών) καθώς και την γήρανση του εργατικού δυναμικού, αφού η μείωση των νέων εργαζομένων λόγω της μειωμένης γονιμότητας και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης οδηγούν την κατανομή του εργατικού δυναμικού στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Το γεγονός αυτό με την σειρά του, προκαλεί επιπτώσεις στην παραγωγικότητα της εργασίας αφού ένα πιο γηρασμένο εργατικό δυναμικό έχει μικρότερη παραγωγικότητα από ένα νεανικό εργατικό δυναμικό. Οι δυσμενείς αυτές δημογραφικές προοπτικές στην Ελλάδα, σε συνδυασμό και με τη διεθνή και ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα, συνηγορούν στην μείωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας καθώς και στους χαμηλούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ, εξαιτίας της εξάλειψης της δημογραφικής ώθησης (demographic tailwind) που δίνει στις οικονομίες ο μεγάλος πληθυσμός ατόμων νεαρής ηλικίας που προσεγγίζουν το ανώτερο επίπεδο της παραγωγικότητας τους. Ειδικότερα, για την Ελλάδα έχει εκτιμηθεί σε έρευνα μας ότι λόγω της γήρανσης του εργατικού δυναμικού, εάν η επιδίωξη είναι μία ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 2%, τότε λόγω της αρνητικής επίδρασης της γήρανσης του πληθυσμού στην αύξηση του ΑΕΠ, στην πραγματικότητα θα απαιτείται ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ κατά 4%.
Το εύρημα αυτό αναδεικνύει πόσο δύσκολο, μεταξύ των άλλων, θα είναι στο μέλλον η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στην Ελλάδα, λόγω του γηρασμένου εργατικού δυναμικού. Η γήρανση αυτή του εργατικού δυναμικού και η επίδραση του στον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ, προκαλεί με τη σειρά του αρνητικές επιπτώσεις και στο κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα. Συγκεκριμένα, από τις προβολές μας εκτιμήθηκε ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΣΚΑ) στην Ελλάδα, θα επιβαρυνθεί, μόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, κατά 37,3 δις ευρώ σε παρούσες αξίες. Η συνολική αυτή επιβάρυνση μεταφράζεται σε περίπου 1,3 δις ευρώ ανά έτος για την περίοδο 2017-2057 ή σε μείωση των παροχών των ασφαλισμένων και συνταξιούχων κατά το αντίστοιχο αυτό ποσό.
Η συγκεκριμένη διαπίστωση μπορεί να επιβεβαιωθεί και από την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις συντάξεις (AWG 2018) στην οποία παρατηρούμε ότι για την Ελλάδα ο δείκτης συνταξιοδοτικών δαπανών προς ΑΕΠ, μειώνεται από το 17,1% το 2017 στο 13,4% το 2020 και στο 11,5% το 2060. Αυτή η μείωση του δείκτη των συνταξιοδοτικών δαπανών θα προέλθει κατά 80% από την μείωση των συνταξιοδοτικών παροχών.
