ΤΟ ΚΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ
Θα ξεκινήσω εκφράζοντας με απόλυτη συντομία την άποψη μου για το ανθρώπινο ον. Ισχυρίζομαι λοιπόν ότι πρόκειται για ένα ον που, από όποια άποψη και να το κοιτάξεις, προξενεί μάλλον τη λύπηση. Και μάλλον, τη βαθιά λύπηση. Αρκεί μόνο η ματιά σου να μην είναι φευγαλέα και επιπόλαιη. Έτσι θα ήθελα να ξεκινώ κάθε κείμενο μου και τελικά, ίσως το καθιερώσω.
Τα αποκαλούμενα, πλέον, γεγονότα της Ν. Σμύρνης, ασφαλώς δεν είναι τίποτα, σε μέγεθος και σε ποιότητα, μπροστά στην Ιερά Εξέταση, το Άουσβιτς, το Νταχάου και τα γκουλάγκ. Όμως, είναι κάτι που, στην πλήρη ανάπτυξη του, τελικά οδηγεί σε τέτοιες φρικώδεις καταστάσεις. Το ΚΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ , όπου βρει ευκαιρία, θα ξεσαλώσει μέχρι τα απολύτως άκρα.
Μια παρένθεση: Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε μόνο τις μεγάλες ιστορικές καταστάσεις. Η καθημερινή ανθρώπινη ζωή δίνει, στο στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας, τη δυνατότητα να δημιουργούνται, για πολλούς ανθρώπους και με διάφορους τρόπους, οδυνηρές καθημερινές καταστάσεις που παραπέμπουν στη μεγάλη ιστορική φρίκη. Ο φτωχός άνθρωπος, η γυναίκα που συστηματικά κακοποιείται, το παιδί που συστηματικά κακοποιείται, και τόσες άλλες ανθρώπινες περιπτώσεις, ζουν με τον δικό τους τρόπο, αγνοημένοι από την μεγάλη ιστορία, το προσωπικό τους βάσανο και τη προσωπική τους φρίκη.
Οι ανθρωπολογικές παρατηρήσεις, που με μεγάλη συντομία διατυπώθηκαν στις προηγούμενες παραγράφους, σταματούν εδώ, αλλά, είναι εκείνες που δίνουν το ιδιαίτερο νόημα στο υπόλοιπο κείμενο. *1
Στη Νέα Σμύρνη καταλύθηκε το κράτος. Γιατί, τελικά, επικράτησαν οι χούλιγκανς. Και επικράτησαν οι χούλιγκανς γιατί το ίδιο ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΕΓΙΝΕ ΧΟΥΛΙΓΚΑΝ. Δείτε, για παράδειγμα, εδώ: https://www.in.gr/2021/03/09/greece/viaies-prosagoges-ksylodarmous-sti-nea-smyrni-eksalloi-katoikoi-vrizoun-apo-ta-mpalkonia/?fbclid=IwAR3I4s67fSuHBzXkGwzKxOMLlDyxPxobOlcWpRH9N5y4h8_wKKDwtH7xaw4
Αυτό που είχαμε, στα επεισόδια της Ν. Σμύρνης, αντιστοιχούσε σε σύγκρουση, εν δυνάμει θανατηφόρα, των οπαδών δύο ομάδων. Υπήρχε μόνο το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι οι οπαδοί της μιας ομάδας είχαν ασυγκρίτως υπέρτερο εξοπλισμό. Και ήταν αυτή η ομάδα που ξεκίνησε τα επεισόδια. Προφανώς, μεθυσμένη από την πιο ισχυρή και εξαρτησιογόνο ουσία, που μπροστά της κοκαΐνη και κρακ είναι ασπιρίνες: την δυνατότητα άσκησης εξουσίας και μάλιστα ενόπλου εξουσίας.
Το κράτος δεν είναι, στυγνά και στεγνά, για να επιβάλλει την τάξη. Το κράτος, αυτός ο πανίσχυρος μηχανισμός που έχει «το μονοπώλιο της βίας» πρέπει να διδάσκει ΗΘΟΣ. Και κυρίως μέσω του ήθους, που διδάσκει, να επιβάλλει την τάξη. Αν το κράτος μεταβάλλεται σε ταραχοποιό και χούλιγκαν και δεν υπακούει στους δικούς του νόμους *2, τότε απλά δεν έχει λόγο ύπαρξης. Είναι, μάλιστα, ιδιαίτερα επικίνδυνο να υπάρχει, γιατί ακριβώς έχει το μονοπώλιο της βίας.
Το κράτος, αυτή η πανίσχυρη οντότητα, πρέπει να διδάσκει κυρίως ήθος ακριβώς γιατί υπάρχει σε αφθονία το κακό ανθρώπινο υλικό. Και στην καρδιά αυτού του ήθους πρέπει να είναι ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΣΤΗ ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΟΝΤΟΤΗΤΑ. Μόνο έτσι μπορεί να περιορισθεί το κακό ανθρώπινο υλικό. Αν, όπως υποστηρίζουν αρκετοί, το κράτος είναι συμπύκνωση πυγμής, αν δηλαδή ο σεβασμός στην μεμονωμένη ανθρώπινη οντότητα μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, τότε θα συμβαίνει, στη καλύτερη περίπτωση, ότι στους δρόμους της Νέας Σμύρνης από τους επίορκους αστυνομικούς. Δείτε τι διαβεβαίωση δίνουν οι αστυνομικοί όταν αναλαμβάνουν καθήκοντα:
«Διαβεβαιώνω ότι γνώμονα της συμπεριφοράς μου αποτελεί ο σεβασμός της αξίας κάθε ανθρώπου και η προάσπιση των δικαιωμάτων του. Έχω την ύψιστη τιμή να υπηρετώ τον Ελληνικό Λαό, ασκώντας την αστυνομική εξουσία που μου εμπιστεύεται, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους. Αναλαμβάνω τις υποχρεώσεις και αποδέχομαι τους κινδύνους του λειτουργήματός μου και δηλώνω ότι εργάζομαι με αμεροληψία και δικαιοσύνη για το καλό της κοινωνίας. Προσπαθώ διαρκώς να βελτιώνω τη συμπεριφορά μου ως υπεύθυνος δημόσιος λειτουργός, αποδέχομαι τον κοινωνικό έλεγχο της δράσης μου και προσδοκώ την υποστήριξη των πολιτών».
Όπως αυτός ο ΟΡΚΟΣ δεν τηρήθηκε από πολλούς δρώντες αστυνομικούς στη Ν. Σμύρνη, έτσι και οι όρκοι του κράτους στο Σύνταγμα και τους νόμους δεν πρόκειται να τηρηθούν αν το κράτος είναι ΚΡΑΤΟΣ ΠΥΓΜΗΣ. Γιατί το κράτος πυγμής, μεθυσμένο πάντα από την εξουσία του, θα αναπαράγει το ίδιο σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα το στρεβλό ανθρώπινο υλικό. Μην το υποτιμάτε: Το στρεβλό ανθρώπινο υλικό γυρεύει κάθε ευκαιρία για να ξεχειλίσει όπως η λάβα της Πομπηίας. Και θα ξεχειλίσει σίγουρα όταν τίθεται υπό την αιγίδα του κράτους. Είναι άφθονα τα ιστορικά παραδείγματα.
Και εδώ έχει αρχίσει να ξεχειλίζει: Είδαμε, σε πολλές περιπτώσεις, επίορκους αστυνομικούς, στη Ν. Σμύρνη. Απέναντι σε όλο αυτό, τέθηκε μόνο ένας αστυνομικός σε διαθεσιμότητα. Ήδη, όμως, και μόνο στο αρχικό επεισόδιο συμμετείχαν, έστω δια της ανοχής τους, πολλοί περισσότεροι αστυνομικοί. Σε άλλες χώρες, σε παρόμοια επεισόδια αστυνομικής βίας, τίθενται σε διαθεσιμότητα όλοι οι παρόντες αστυνομικοί που δεν αντιδρούν στη κατάχρηση εξουσίας συναδέλφου τους. Έπειτα ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη παρέμβαση του, υπέρ εθνικής «ενότητας», πήρε καθαρά το μέρος μόνο της μιας μερίδας των συμπλεκομένων, αναφέροντας μόνο τον τραυματισμένο αστυνομικό, ενώ αποσιώπησε εντελώς τα θύματα της αστυνομικής βίας. Βρέθηκε επίσης κάποιος βουλευτής ο οποίος παρανόμως δημοσιοποίησε προσωπικά δεδομένα συλληφθέντος, τα οποία, ασφαλώς, παρανόμως του παραχωρήθηκαν. Στη συνέχεια, ενώ υπάρχουν βίντεο όπου ακούγονται αστυνομικοί να φωνάζουν «πάμε να τους σκοτώσουμε» (τους αντίπαλους χούλιγκαν) *3, η πολιτική εξουσία τα αγνοεί. Η κυβέρνηση, όπως κάθε κυβέρνηση, σε κάθε ευκαιρία μαλώνει και προειδοποιεί: «Οι νόμοι πρέπει να τηρούνται». Η ίδια η κυβέρνηση όμως, όπως κάθε κυβέρνηση, δεν τηρεί τους νόμους *4.
Σε όλα τα προηγούμενα, που ακριβώς είναι το ήθος του κράτους; Ή, για να το πούμε πιο σωστά, τι είδους ήθος διδάσκει το κράτος;
Είναι βέβαια ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ η ευθύνη των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΛΙΤ για τη συμπεριφορά του κράτους και του ήθους που αυτό διδάσκει. Όμως, εδώ, πρέπει να πάμε στην καρδιά αυτού του προβλήματος: Καταρχήν, τα μέλη των πολιτικών ελίτ δεν ασκούνται στην ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ προς τους ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ («Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα ενός ατόμου να κατανοεί και να συμμερίζεται τα συναισθήματα, τις σκέψεις, και τις ανησυχίες ενός άλλου ανθρώπου σαν να ήταν αυτός ο άλλος»). Ούτε ασκούνται στην ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ προς τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ («η ικανότητα του πολίτη να συλλογίζεται βαθιά την έννοια της δημοκρατίας, καθώς και την συνεχή βελτίωση της»). Αντίθετα, μέσω των κομμάτων, οι πολιτικές ελίτ ασκούνται στην ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ της ΕΞΟΥΣΙΑΣ, που είναι η ικανότητα να κατανοείς όσο το δυνατόν περισσότερο τα παίγνια εξουσίας και να βελτιώνεσαι στην άσκηση τους *5. Με αυτό τον τρόπο, οι πολιτικές ελίτ, αποκομμένες από το ουσιαστικό ενδιαφέρον για τους ανθρώπους και τη δημοκρατία, το μόνο που πετυχαίνουν είναι να βοηθούν το στρεβλό ανθρώπινο υλικό να αναπαράγεται ελεύθερο. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτα υπέρ του καλού ανθρώπινου υλικού από τις πολιτικές ελίτ. Στο βιβλίο μου, ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ, νομίζω ότι έχω αποδείξει *6, με αυστηρό μαθηματικό τρόπο, ότι ισχύει ένας σιδηρούς νόμος για τις πολιτικές ελίτ: «Τα μέλη των πολιτικών ελίτ υφίστανται μια σιωπηλή, ύπουλη, αλλά τραχιά διαδικασία συνεχούς κατάπτωσης των διανοητικών και ηθικών τους ικανοτήτων».
Υπάρχει λύση; Πρέπει να προσπαθήσουμε για λύση. Ακόμη και αν είμαστε απαισιόδοξοι στη σκέψη, ας γίνουμε αισιόδοξοι στη πράξη. Και βλέπουμε…
Ποια, όμως, μπορεί να είναι μια λύση;
Στην τελευταία έρευνα της METRONANALYSIS (Μάρτιος 2021), στην ερώτηση αν υπάρχει ΑΝΑΓΚΗ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ένα καταιγιστικό ποσοστό 86% απαντά καταφατικά. Επιπρόσθετα, ένα επίσης καταιγιστικό ποσοστό 83% απαντά ότι η δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα. Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να λειτουργήσει σαν οδοδείκτης: Να διεκδικήσουμε και να αγωνισθούμε για μια πολύ καλύτερη δημοκρατία, μια ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Και στο ερώτημα αν έχουμε τώρα δημοκρατία, η ειλικρινής μου απάντηση είναι η ίδια με τον αφορισμό ενός από τους μεγαλύτερους πολιτικούς επιστήμονες του 20ου αιώνα: Η πεποίθηση ότι τώρα έχουμε δημοκρατία δεν είναι παρά ένας ΠΑΙΔΙΑΣΤΙΚΟΣ ΜΥΘΟΣ *7. Και θα δώσω την απλούστερη απόδειξη γι αυτόν τον ισχυρισμό. Δημοκρατία σημαίνει η ίση κατανομή ισχύος. Δεν νοείται δημοκρατία με άνιση κατανομής ισχύος. Ωστόσο, στις κοινωνίες που ζούμε υπάρχουν πολίτες, οι ιδιοκτήτες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, που με την συγκεκριμένη ιδιοκτησία, αποκτούν ισχύ απείρως περισσότερη από τον απλό πολίτη. Το ίδιο συμβαίνει όταν υπάρχει μεγάλη ανισοκατανομή πλούτου. Είναι κοινός τόπος και κοινή εμπειρία ότι ο πλούσιος έχει πολύ περισσότερη ισχύ από τον φτωχό.
ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΟΤΡΥΝΣΗ: Ας προσπαθήσουμε λοιπόν και ας αγωνισθούμε για μια, επιτέλους, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ *8. Είναι το μόνο που δεν έχει δοκιμασθεί. Αξίζει να το δοκιμάσουμε.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* 1 Οι ανθρωπολογικές αυτές παρατηρήσεις παρουσιάζονται αναλυτικότερα στον Πρόλογο του βιβλίου μου ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ (https://www.manifestoofexistence.com.gr/). Επομένως, όποιος θέλει να δει αναλυτικότερα την άποψη μου, μπορεί να τη διαβάσει εκεί, ελεύθερα στο διαδίκτυο.
* 2 Δείτε εδώ τον Κώδικα Δεοντολογίας του Αστυνομικού: http://www.astynomia.gr/images/stories/Attachment14238_KOD_FEK_238A_031204.pdf
(Π.Δ. 254/2004, Φ.Ε.Κ. 238/Α ́)
* 3 Δείτε εδώ: https://www.in.gr/2021/03/10/greece/nea-smyrni-epikindyni-klimakosi-tis-vias-fovoi-gia-synexisi-tis-ventetas/
* 4 Στη συστηματική μη τήρηση των νόμων από τις κυβερνήσεις, και μάλιστα των θεμελιωδών νόμων θα επανέλθω με επόμενο κείμενο.
*5 Τελικά, ο πρωθυπουργός, στη Βουλή (12/3/21) ζήτησε «συγνώμη» για τις αστυνομικές παρεκτροπές, τόσο επί των ημερών του, όσο και επί των ημερών των προκατόχων του. Ωστόσο, αυτή η καθυστερημένη συγνώμη, όσο και η περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα του κυβερνητικού χώρου, κατά τη γνώμη μου, δείχνουν ότι αυτή η συγνώμη εντάσσεται στα παίγνια εξουσίας και προκύπτει από την ενσυναίσθηση της εξουσίας και όχι από την ενσυναίσθηση ανθρώπου προς άνθρωπο ή την ενσυναίσθηση της δημοκρατίας.
* 6 ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ (https://www.manifestoofexistence.com.gr/), Θέση Τέταρτη («Να αλλάξουμε ριζικά το πολιτικό σύστημα»), Παράρτημα Ι: «Πως αποδεικνύεται η κατώτερη ποιότητα των πολιτικών ελίτ».
* 7 Robert Michels: «Κοινωνιολογία των Πολιτικών Κομμάτων στη Δημοκρατία – Έρευνες γύρω από τις ολιγαρχικές τάσεις του ομαδικού βίου» (1910, 1924). Το βιβλίο αυτό, παρότι έχει γραφεί έναν αιώνα πριν, είναι πραγματικά κλασικό, το οποίο σημαίνει ότι ο αναγνώστης θα εκπλαγεί από το πόσο σύγχρονο και τολμηρό φαίνεται και στο σήμερα. Και βέβαια, όπως συμβαίνει με εμένα, δεν είναι απαραίτητο να συμφωνείς με όλα τα συμπεράσματα του.
* 8 Στο ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ (https://www.manifestoofexistence.com.gr/), στην Τέταρτη Θέση («Να αλλάξουμε ριζικά το πολιτικό σύστημα»), συζητώ, ακριβώς, το ζήτημα της ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
