Η Κομισιόν παρουσίασε την ετήσια έκθεση για τις προς ένταξη χώρες και την πρόοδο την οποία έχουν σημειώσει αλλά η Τουρκία στην απαντησή της επιμένει στις θέσεις τις.
Όσον αφορά στην Τουρκία σημειώνεται ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία». Χαιρετίζει την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο και υπογραμμίζει: Η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο.
Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση ανανέωσης μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και των κρατών-μελών της. Αναμένει, επίσης, από την Τουρκία να υποστηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη, ολοκληρωμένη και βιώσιμη επίλυση του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ, ενώ υπογραμμίζεται ότι δεν πρέπει να υπάρχουν μονομερείς ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εντάσεις στο νησί και να υπονομεύσουν την επιστροφή στις συνομιλίες.
Σύμφωνα με την έκθεση, υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών της Τουρκίας. Οι σοβαρές ανησυχίες της ΕΕ για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση του κράτους δικαίου, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος δεν αντιμετωπίστηκαν αξιόπιστα από την Τουρκία. Η Τουρκία πρέπει να αντιστρέψει αυτήν την αρνητική τάση ως θέμα προτεραιότητας με την αντιμετώπιση της αποδυνάμωσης των αποτελεσματικών ελέγχων και ισορροπιών στο πολιτικό σύστημα.
Σχετικά με το μεταναστευτικό, αναφέρεται ότι η Τουρκία σημείωσε κάποια πρόοδο. «Μετά τα περιστατικά του Μαρτίου 2020 όταν η Τουρκία ενθάρρυνε ενεργά μετανάστες και πρόσφυγες να ακολουθήσουν το χερσαίο δρομολόγιο προς την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας, η κατάσταση τελικά αποκλιμακώθηκε. Έγινε κάποια πρόοδος ως προς την ενίσχυση της ικανότητας επιτήρησης και προστασίας των ανατολικών χερσαίων συνόρων».
Σημειώνεται επίσης ότι «η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 συνέχισε να αποδίδει αποτελέσματα και η Τουρκία συνέχισε να διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μετανάστευσης κατά μήκος της Ανατολικής Μεσογείου» και «στη φιλοξενία του μεγαλύτερου προσφυγικού πληθυσμού στον κόσμο». Αναφέρεται ακόμη ότι η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2021 πρότεινε να διατεθούν 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετη βοήθεια για τους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες υποδοχής στην Τουρκία. Τέλος, η Επιτροπή υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής τής δήλωσης, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών και της αποτροπής των παράτυπων διαδρομών μετανάστευσης».
Αναφορικά με τα Βαρώσια, η Τουρκία πρέπει να πάρει πίσω άμεσα τις μονομερείς ενέργειες που ανακοινώθηκαν στις 20 Ιουλίου 2021 και όλα τα βήματα που έγιναν για τα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020 που αντιβαίνουν στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η έκθεση σημειώνει ότι από τον Δεκέμβριο του 2020, «παρατηρήθηκε μια πιο θετική δυναμική στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας μετά την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω της διακοπής των παράνομων δραστηριοτήτων έρευνας και γεώτρησης υδρογονανθράκων από την Τουρκία στις θαλάσσιες ζώνες τής Κύπρου και της Ελλάδας και την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας τον Ιανουάριο 2021. Αυτές οι συνομιλίες θα πρέπει να παραμείνουν ένα πολύτιμο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών για την εξεύρεση κοινού τόπου για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας».
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021 χαιρέτισε αυτές τις εξελίξεις. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ θα παραμείνει προσηλωμένη στην προάσπιση των συμφερόντων της και των κρατών-μελών της, καθώς και στη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την Άγκυρα στις 15 Απριλίου και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε την Αθήνα στις 30-31 Μαΐου όπου διαπιστώθηκε η αμοιβαία επιθυμία για προώθηση μιας θετικής ατζέντας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Τούρκος Πρόεδρος συναντήθηκαν στις 14 Ιουνίου» σημειώνεται.
Αναφέρεται επίσης πως «όπως τονίστηκε από το Συμβούλιο, και απορρέει από τις υποχρεώσεις υπό το Διαπραγματευτικό Πλαίσιο, αναμένεται από την Τουρκία να δεσμευτεί κατηγορηματικά για σχέσεις καλής γειτονίας, διεθνείς συμφωνίες και ειρηνική επίλυση διαφορών με προσφυγή, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο».
Στην έκθεση καλείται η Τουρκία «να αποφύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία όλων των κρατών-μελών της ΕΕ στα χωρικά ύδατα και τον εναέριο χώρο τους καθώς και όλα τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου μεταξύ άλλων του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευση φυσικών πόρων, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, ιδίως τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS)». «Κατά συνέπεια, η Τουρκία αναμένεται να απέχει από οποιεσδήποτε δραστηριότητες γεώτρησης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες ζώνες άλλων κρατών» επισημαίνεται.
Τέλος, στην αναφορά στο τουρκολιβυκό μνημόνιο σημειώνεται ότι «το διμερές μνημόνιο συνεννόησης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, που υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2019, εξακολουθεί να υφίσταται παρά το γεγονός ότι αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή, παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα των τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη».
Η απάντηση της Τουρκίας
Στην αντεπίθεση πέρασε το τουρκικό ΥΠΕΞ.
Σε μακροσκελή ανακοίνωση, αναφέρει τα εξής:
Σε μια εποχή που προσπαθούσαμε να δημιουργήσουμε μια θετική πολιτική ατζέντα και να αναβιώσουμε τον διάλογο υψηλού επιπέδου με την ΕΕ, δυστυχώς, δημοσιεύτηκε μια έκθεση, στην οποία αγνοήθηκαν οι ευθύνες απέναντι στην υποψήφια χώρα Τουρκία και εμφανίστηκε μια προσέγγιση διπλού τύπου για τις σχέσεις με τη χώρα μας.
Δεν δεχόμαστε αβάσιμους ισχυρισμούς και άδικες επικρίσεις, ειδικά στα πολιτικά κριτήρια και στο κεφάλαιο Δικαιοσύνη και Θεμελιώδη Δικαιώματα. 23. Δικαιοσύνη και θεμελιώδη δικαιώματα και 24. Κεφάλαια Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας. Η ΕΕ, η οποία δεν αρνείται τα πολιτικά εμπόδια, έχει πολλά θέματα που είναι αμφιλεγόμενα ακόμη και για τα κράτη-μέλη, χωρίς να αξιολογούνται οι συνθήκες που αφορούν τη χώρα μας, τη διοίκησή μας και το πολιτικό σύστημα. Απορρίπτουμε τους άδικους και δυσανάλογους προσδιορισμούς τους σχετικά με τον αγώνα μας κατά της τρομοκρατίας. Αυτή η προσέγγιση, η οποία αγνοεί τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία και τις απειλές τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως το PKK/PYD/YPG, το FETO και το DAESH, δεν εξυπηρετεί κανέναν άλλο σκοπό, εκτός από το να κάνει τις ριζοσπαστικές ομάδες στην Ευρώπη ευτυχισμένες ενάντια στην ΕΕ και την Τουρκία.
Παρά τις εκκλήσεις μας για ενημέρωση της Συμφωνίας της 18ης Μαρτίου σε όλες τις διαστάσεις της, είναι απαράδεκτο να θέλει η ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει μόνο τη διάσταση της μετανάστευσης της Συμφωνίας στην Έκθεση και δεν αναφέρει τις δικές της υποχρεώσεις, ενώ επαινεί αυτό που έχει κάνει η Τουρκία, να διατηρεί μια καθημερινή σχέση δώρων και συναλλαγών μαζί μας μόνο σε τομείς που εξυπηρετούν τα δικά της συμφέροντα.
Είναι ένα νέο παράδειγμα των ανακολουθιών της ΕΕ να δηλώσει ότι η συμμόρφωσή μας με τις πολιτικές της ΕΕ έχει μειωθεί και έχουν προκύψει συγκρούσεις συμφερόντων σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς, ενώ εμποδίζει τους υφιστάμενους υψηλού επιπέδου μηχανισμούς διαλόγου και συνεργασίας με την υποψήφια χώρα Τουρκία.
Απορρίπτουμε επίσης τις ασυνεπείς και προκατειλημμένες ελληνικές/ελληνικές θέσεις στην έκθεση, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, για θέματα που σχετίζονται με θέματα της Ανατολικής Μεσογείου, του Αιγαίου και της Κύπρου που δεν εμπίπτουν κυρίως στην αρμοδιότητα της ΕΕ. Αν και έχουμε κάνει το μέρος μας για να μειώσουμε τις εντάσεις και να ξεκινήσουμε διάλογο και συνεργασία, λυπούμαστε που η ΕΕ δεν παραδίδει επίμονα τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων. Αυτή η μεροληπτική και άδικη στάση της ΕΕ δεν συμβάλλει στη λύση του προβλήματος και προκαλεί τη συνέχιση των εντάσεων. Αποδυναμώνει επίσης τον ισχυρισμό της Ένωσης ότι είναι οποιαδήποτε περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη.
Δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας, είναι ευχάριστο να σημειωθεί ότι η ανάκαμψη στην οικονομία έχει φτάσει σε επίπεδα πριν από την κρίση και η ανάκαμψη στην οικονομία συνεχίζεται χάρη στα μέτρα που ελήφθησαν στο πλαίσιο της καταπολέμησης της επιδημίας του κορωνοϊού. Ωστόσο, είναι δύσκολο να κατανοήσουμε την κριτική ορισμένων από τις πολιτικές που ακολουθεί η χώρα μας όσον αφορά μια λειτουργική οικονομία της αγοράς, σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο, όταν πολλές χώρες έλαβαν μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής για την εξάλειψη των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων της Covid-19 και η κρατική παρέμβαση στην οικονομία αυξήθηκε. Παρά τις επιταγές του χρόνου και των συνθηκών, η ΕΕ, η οποία καθυστέρησε τη διαδικασία ενημέρωσης της Τελωνειακής Ένωσης με την πολιτική της, δεν έχει το δικαίωμα να υπενθυμίσει στην Τουρκία τις υποχρεώσεις της.
Στην έκθεση, αναφέρεται ότι το γενικό επίπεδο εναρμόνισης της χώρας μας είναι καλό σε 20 κεφάλαια και επιβεβαιώνεται ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος σε διάφορα επίπεδα σε 20 κεφάλαια τον τελευταίο χρόνο. Αυτή η εικόνα καταδεικνύει την αποφασιστικότητα της Τουρκίας να συνεχίσει την εναρμόνιση με το κεκτημένο της ΕΕ, παρά τα πολιτικά εμπόδια που αντιμετωπίζει. Αναγνωρίζοντας τη βελτίωση της απορροφητικής ικανότητας της χρήσης του Προενταξιακού Χρηματοπιστωτικού Μέσου (ΜΠΒ), η οποία έχει αναμφισβήτητη σημασία από αυτή την άποψη, η Έκθεση θα έπρεπε επίσης να ήταν ένα κίνητρο για την αύξηση των κεφαλαίων ΜΠΒ για την Τουρκία.
Η Τουρκία διατηρεί τη στρατηγική της προτίμηση για ένταξη στην ΕΕ με τον πιο δυνατό τρόπο. Το πιο συγκεκριμένο παράδειγμα αυτού είναι τα αποφασιστικά βήματα που έχουμε κάνει στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Ατζέντας, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το εθνικό σχέδιο δράσης για την προσχώρηση στην ΕΕ και την επικύρωση της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα.
Θα ήταν προς το συμφέρον όλων εάν η ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τα κοινά μας κοινά συμφέροντα, βλέπει την Τουρκία ως υποψήφια χώρα διαπραγμάτευσης και όχι ως εταίρο με τον οποίο μπορεί κανείς να πραγματοποιεί καθημερινές ανταλλαγές και πληροί τις απαιτήσεις της σύμφωνα με την αρχή του συμφώνου και πιστότητα.