Με νέα δεδομένα τα οποία δημιουργεί στην πράξη ο διπλωματικός/ στρατιωτικός μηχανισμός της Τουρκίας βρίσκονται αντιμέτωπες οι κυβερνήσεις σε Αθήνα και Λευκωσία. Οι τουρκικές κινήσεις (συνοδευόμενες από επίδειξη στρατιωτικής δύναμης) δημιουργούν διλήμματα στην ελληνική και ελληνοκυπριακή πλευρά τα οποία, ωστόσο, είναι δύσκολο να απαντηθούν δίχως ισχυρή συμπαράσταση από εταίρους (Ευρωπαίους) και συμμάχους (Αμερικανούς).
Στο Αιγαίο, με το επεισόδιο της προσπάθειας εμβολισμού ελληνικού πλοίου της ακτοφυλακής η Αγκυρα υπενθύμισε ότι, σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα (υπό την αμερικανική αιγίδα το 1996), τα Ίμια είναι σε καθεστώς γκρίζας ζώνης αφού δεν επιτρέπονται δραστηριότητες επί των νησίδων ούτε σημαίες ούτε πλόες πολεμικών πλοίων.
Στην Κύπρο, στο ανατολικό τμήμα της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και το ελπιδοφόρο κοίτασμα του οικοπέδου 3 το τουρκικό πολεμικό ναυτικό κατόρθωσε να αποτρέψει τις προγραμματισμένες ερευνητικές γεωτρήσεις εκδίδοντας κυλιόμενες ανακοινώσεις (NAVTEX) για πραγματοποίηση ασκήσεων στην περιοχή. Αποτέλεσμα της τουρκικής δραστηριότητας ήταν η ακινητοποίηση του πλοίου της ιταλικής ΕΝΙ που θα πραγματοποιούσε την έρευνα. Καθ’ ότι το κόστος λειτουργία του εν λόγω πλοίου είναι περί τα 300.000 δολάρια την ημέρα, η παράταση της τουρκικής ναυτικής δραστηριότητας στην περιοχή εκ των πραγμάτων ακυρώνει την προγραμματισμένη ερευνητική διαδικασία.
Με τον τρόπο αυτόν, η Τουρκία κατόρθωσε όχι μόνο να περιγράψει τις διεκδικήσεις της στο συγκεκριμένο οικόπεδο αλλά και να αποδείξει ότι έχει τη βούληση και τη δύναμη να τινάξει στον αέρα ολόκληρο το πρόγραμμα των ερευνών σε ολόκληρη την κυπριακή ΑΟΖ αν δεν ληφθούν υπόψη τα συμφέροντά της.
Τα θέλει όλα
Αρχίζει, λοιπόν, να γίνεται σαφές ακόμα και μεταξύ των καλόπιστων στην Ελλάδα ότι στόχος της Τουρκίας δεν είναι η διευθέτηση στη βάση αμοιβαίων συμβιβασμών ούτε στο Κυπριακό ούτε στο Αιγαίο. Στόχος στο Αιγαίο είναι η αλλαγή του καθεστώτος έτσι ώστε να επιτευχθεί η διανομή του στη μέση. Αυτό μπορεί να συμβεί με την αλλαγή των συνθηκών και την κατοχύρωση υπέρ της Τουρκίας νησίδων, βράχων και βραχονησίδων που, κατά την τουρκική άποψη, δεν έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα με συνθήκες. Ακόμα και κατοικημένων νησιών…
Ανάλογος είναι ο στόχος της Αγκυρας και στην Κύπρο. Είναι πια σαφές ότι η Τουρκία δεν επιδιώκει απλώς τη νομιμοποίηση της κυριαρχίας της στο κατειλημμένο από τα στρατεύματά της βόρειο τμήμα του νησιού. Αυτό που η Άγκυρα επιδιώκει είναι συγκυριαρχία στον νότο και στη θάλασσα. Με άλλα, πιο απλά λόγια επιδιώκει τον έλεγχο ολόκληρου του νησιού και των πόρων του.
Αν όπως όλα δείχνουν η Τουρκία πετύχει τον σκοπό της και ματαιώσει τις προγραμματισμένες έρευνες στο οικόπεδο 3 με την αποχώρηση του γεωτρύπανου της ιταλικής ΕΝΙ, γίνεται προφανής και σαφής η αδυναμία της ελληνοκυπριακής πλευράς να ασκήσει την κυριαρχία της και να προασπίσει τα συμφέροντά της. Το γεγονός αυτό, προφανώς, θα επηρεάσει γενικότερα ολόκληρο το πρόγραμμα των ερευνών καθώς είναι σαφές ότι για την πραγματοποίησή τους θα απαιτείται η συνοδεία πολεμικών πλοίων, τα οποία θα είναι σε θέση να απωθήσουν τις τουρκικές δυνάμεις.
Σε θέση αδυναμίας
Κάτι επίσης σαφές και γνωστό είναι ότι η Κύπρος και η Ελλάδα δεν έχουν τις δυνάμεις να αντιμετωπίσουν την τουρκική «πειρατεία» στην κυπριακή ΑΟΖ. Εδώ και χρόνια, από το 1996 και έπειτα, το λεγόμενο δόγμα του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας και Κύπρου υπονομεύτηκε συστηματικά και η προσπάθεια μιας ελάχιστης ελληνο-κυπριακής οργανωμένης και συντονισμένης προσπάθειας αποτροπής θυσιάστηκε στο βωμό του κατευνασμού της Τουρκίας, ο οποίος προφανώς και δεν απέδωσε.
Αυτό λοιπόν που απομένει σε Αθήνα και Λευκωσία είναι η διπλωματική οδός και η αναζήτηση υποστήριξης από εταίρους (Ευρωπαίους) και συμμάχους (ΗΠΑ) προκειμένου να συγκρατηθεί η τουρκική βουλιμία.Ωστόσο, τα μηνύματα υποστήριξης που ανάμεναν Αθήνα και Λευκωσία δεν είναι ενθαρρυντικά (και αποτελεσματικά) όπως απέδειξε η ευκολία με την οποία φρέναρε την πρώτη προσπάθεια της ιταλικής ΕΝΙ.Σε κάθε περίπτωση, τόσο η ελληνική όσο και η κυπριακή κυβέρνηση έχουν αξιοποιήσει τους διαύλους (επίσημους και ανεπίσημους) με τους Ευρωπαίους εταίρους και, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η κυπριακή κυβέρνηση θα φέρει το θέμα σε Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. Παρ’ όλα αυτά, γνωρίζουν και στην Αθήνα και στη Λευκωσία ότι για την κατοχύρωση των δικαιωμάτων στην ΑΟΖ της κυπριακής δημοκρατίας δεν αρκούν οι καλές κουβέντες των Ευρωπαίων ούτε καν οι επίσημες ανακοινώσεις, αλλά πράξεις, τις οποίες οι εταίροι, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν.
Η ελληνική κυβέρνηση εξακολουθεί να τρέφει προσδοκίες υποστήριξης από τον αμερικανικό παράγοντα. Για τον λόγο αυτό κυβερνητικοί παράγοντες αναμένουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αγωνία το πρόγραμμα των γεωτρήσεων της Exxon Mobil, εταιρίας αμερικανικών συμφερόντων, με πρώην επικεφαλής τον σημερινό υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ.
Δεδομένων των περιπλοκών στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, όπως αυτές εκδηλώνονται στο πολεμικό μέτωπο της Συρίας, οι προβλέψεις (για το πώς οι Αμερικανοί θα κινηθούν στην Ανατολική Μεσόγειο) είναι επισφαλείς. Μια περισσότερο ασφαλής πρόβλεψη ωστόσο είναι ότι η Αγκυρα δεν πρόκειται να αφήσει το κυπριακό φιλέτο από τα δόντια της τόσο εύκολα, όσο αφελώς είχαν φανταστεί η Αθήνα και η Λευκωσία.
Πηγή: topontiki. gr – Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 2009 στις 22-02-2018
