Ηχηρό μήνυμα της Σουηδίας στην Αλβανία – Ζητά σεβασμό των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας

2ος Αντιπρόεδρος Βουλής: Ο λόγος στην Υπουργό Εξωτερικών, Margot Wallström, του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών.
Υπουργός Εξωτερικών: Καλημέρα κύριε Πρόεδρε, μέλη της Βουλής και ακροατήριο. Ο Σωτήρης Δελής μου έθεσε το ερώτημα εάν η Σουηδία σκοπεύει να λάβει μέτρα είτε διμερώς είτε στο πλαίσιο της ΕΕ ή αμφότερα, προκειμένου να προστατεύσει την ελληνική μειονότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματά της στην Αλβανία γενικά και στην περιοχή της Χειμάρρας ειδικότερα.
Η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνιστά θεμελιώδη λίθο της σουηδικής εξωτερικής πολιτικής και, μαζί με τη δημοκρατία και τις αρχές του κράτους Δικαίου, αποτελούν βασικά σημεία της συνεργασίας μας με την Αλβανία στο μεταρρυθμιστικό της έργο.
Η κατάσταση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημοκρατία και το κράτος Δικαίου, περιγράφεται στην Έκθεση για τη χώρα που το Σσουηδικό Υπουργείο Εξωτερικών δημοσίευσε τον Απρίλιο τρέχοντος έτους. Όπως και στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη χώρα το 2016, διαπιστώνεται πως η Αλβανία έχει ένα τροποντινά ικανοποιητικό νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο ευθυγραμμίζεται, εν πολλοίς, με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και η χώρα έχει επικυρώσει τις περισσότερες Συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, η πλημμελής εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου λόγω αδύναμων θεσμών, αποτελεί γενικό πρόβλημα.

Η Σουηδία υποστηρίζει την Αλβανία στο μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα , τόσο διμερώς όσο και στο πλαίσιο της ΕΕ. Επιπρόσθετα παρέχουμε σημαντική βοήθεια σε ΜΚΟ, οποίες δραστηριοποιούνται στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Για την Σουηδία, η ΕΕ αποτελεί κεντρικό πεδίο της δράσης στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και των αρχών του κράτους Δικαίου. Στο πλαίσιο της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και οι «βασικές προτεραιότητες» επέχουν κυρίαρχο ρόλο στην διαδικασία μεταρρυθμίσεων και ενταξιακής πορείας, την οποία υποστηρίζουμε.
Η Σουηδία υποστηρίζει την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, τόσο πολιτικά όσο και μέσω συνεργασίας στο τομέα των μεταρρυθμίσεων. Κατά τον προενταξιακό διάλογο, τονίσαμε τη σημασία της σύγκλισης με τα κριτήρια και το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ, προκειμένου να σημειωθεί πρόοδος τόσο ως προς την ενταξιακή πορεία όσο και προς την δημοκρατική πορεία της χώρας, κυρίως στον τομέα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.

Η βελτίωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μία από τις προτεραιότητες – κλειδιά, που η ΕΕ έχει ρητώς θέσει ως βασικό κριτήριο για την συνεχιζόμενη ενταξιακή πορεία της Αλβανίας. Υποδεχόμαστε ευμενώς την ψήφιση νομοθεσίας από την Αλβανία με στόχο την υιοθέτηση της
Σύμβασης- Πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων. Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναμένεται, περί τα τέλη του έτους, να εκφράσει την άποψή του για την νομοθεσία περί μειονοτήτων καθώς και την νομοθετική εργασία που υπολείπεται προκειμένου να διασφαλισθεί πως η Αλβανία ανταποκρίνεται στο διεθνές κεκτημένο.
Η κατάσταση στην περιοχή της Χειμάρρας πρέπει να ειδωθεί στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ζητήματος που χαρακτηρίζει την Αλβανία, εκείνου της πλημμελούς προστασίας του δικαιώματος ιδιοκτησίας και των ανεπίλυτων διενέξεων σε θέματα κυριότητας γης. Η Αλβανία πρέπει να λύσει το πρόβλημα της πλημμελούς προστασίας του δικαιώματος ιδιοκτησίας στη χώρα καθώς και των ασαφειών σε σχέση με τις ανεπίλυτες διαφορές σε θέματα κυριότητας γης, μεταξύ αυτών, στην περιοχή της Χειμάρρας. Αυτό αποτελεί επίσης απαίτηση από πλευράς ΕΕ στο πλαίσιο της ενταξιακής πορείας της χώρας.
Το πρόβλημα είναι ευρύ και πλήττει διάφορες κοινωνικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων της ελληνικής μειονότητας, των Ρομά καθώς και άλλων μειονοτήτων, κυρίως, εξαιτίας έργων ανοικοδόμησης, που λαμβάνουν χώρα σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως η Χειμάρρα. Είναι πολύ σημαντικό να γίνουν διαβουλεύσεις με τον τοπικό πληθυσμό, προκειμένου η ανοικοδόμηση να ακολουθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.
Η Σουηδία συνεχίζει, τόσο διμερώς όσο και εντός της ΕΕ, να θέτει το ζήτημα της πραγματοποίησης από την Αλβανία των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, που η ΕΕ θέτει στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Επιπρόσθετα σκοπεύουμε να ενεργούμε προκειμένου η χώρα να ακολουθεί τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως προς την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ αυτών, του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Η Σουηδία πρόκειται επίσης να συνεχίσει την υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων αυτών μέσω της αναπτυξιακής συνεργασίας με την Αλβανία, όπως μέσω στήριξης ΜΚΟ δραστήριων στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ αυτών και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
2ος Αντιπρόεδρος Βουλής: Ευχαριστούμε. Ο λόγος στον Σωτήρη Δελή, του κόμματος των Μετριοπαθών. Παρακαλώ.
Βουλευτής Σωτήρης Δελής: Κύριε Πρόεδρε, κυρία Υπουργέ, καλή σας μέρα. Ξεκινώντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω την υπουργό Εξωτερικών για την απάντησή της! Θα ήθελα επίσης να σημειώσω πως ο Πρέσβυς της Ελλάδας βρίσκεται επί τόπου και παρακολουθεί τη συζήτηση.
Η θέση η δική μου και του κόμματος των Μετριοπαθών είναι πως η Σουηδία πρέπει να δρα διεθνώς για την προστασία των μειονοτήτων που απειλούνται. Η ισοτιμία όλων των ανθρώπων είναι θεμελιώδης αρχή.
Η Σουηδία πρέπει να προασπίζει μια συνεκτική Ευρώπη. Πρέπει να συνεχίσουμε να δρούμε για μια ελεύθερη, δημοκρατική και ενωμένη Ευρώπη. Πρέπει να εστιάσουμε στην Ανατολική Εταιρική Σχέση και στα Βαλκάνια.
Η ΕΕ πρέπει να είναι ανοιχτή σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη που επιθυμούν και μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που θέτει μια ένταξη. Η ενταξιακή πορεία είναι συχνά απαιτητική και περίπλοκη. Η ενταξιακή προοπτική αποτελεί ωστόσο σημαντικό κίνητρο μεταρρυθμίσεων. Προάγει την σταθερότητα, την οικονομική και κοινωνική πρόοδο και την συνεχιζόμενη συμφιλίωση.
Εάν, απεναντίας, κλείναμε την πόρτα σε χώρες που επιθυμούν να γίνουν μέλη, και οι οποίες ανταποκρίνονται στις αυστηρές απαιτήσεις μιας διαδικασίας ένταξης, διατρέχουμε τον κίνδυνο οικονομικής ύφεσης και πορείας αποσταθεροποίησης εντός της Ευρωπαϊκής ηπείρου.
Η πλήρωση των κριτηρίων ένταξης της ΕΕ είναι, κατά βάση, το στοιχείο με την μεγαλύτερη αξία σε μια υποψηφιότητα. Η υποψηφιότητα μιας χώρας συνεπάγεται μια σειρά προϋποθέσεων προκειμένου αυτή να γίνει μέλος μιας κοινότητας ελεύθερων κοινωνιών και ανταγωνιστικών οικονομιών.
Τα Δυτικά Βαλκάνια αποτελούν ένα τμήμα της Ευρώπης, όπου οι εθνικές μειονότητες και οι διάφορες θρησκείες συνιστούν μελλοντικές προκλήσεις. Η Αλβανία αποτελεί υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ από το 2014, μετά από τέσσερεις προηγούμενες ανεπιτυχείς προσπάθειες. Η επίσημη αίτηση προσχώρησης της Αλβανίας υποβλήθηκε το 2009.
Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Απαίτηση το 2014 ήταν η πραγματοποίηση, από την Αλβανία, μιας σειράς μεταρρυθμίσεων, ειδικότερα στους τομείς της δημόσιας Διοίκησης και του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Επιπρόσθετα, τέθηκαν οι απαιτήσεις για αύξηση δράσεων κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος καθώς και υπέρ των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2016, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αλβανία ευθυγραμμίζεται με το γενικό ευρωπαϊκό κεκτημένο. Εντούτοις, σύμφωνα με την Έκθεση, η εφαρμογή των διατάξεων περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι πλημμελής, μεταξύ άλλων, όσον αφορά στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας καθώς και στις συνθήκες διαβίωσης των μειονοτήτων, οποίες χρήζουν βελτίωσης.
Για το λόγο αυτό, θέλω να ρωτήσω την Υπουργό Εξωτερικών τι μπορεί να πράξει η ΕΕ προκειμένου να ενισχύσει την προστασία των μειονοτήτων στην Αλβανία στο πλαίσιο της ενταξιακής πορείας και προκειμένου να αξιολογήσει τη δράση της Αλβανίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ειδικότερα;
2ος Αντιπρόεδρος Βουλής: Ευχαριστώ. Κυρία Υπουργέ, παρακαλώ.
Υπουργός Εξωτερικών: Ο Σωτήρης Δελής κι εγώ συμμεριζόμαστε την άποψη περί αναγκαιότητας και σημασίας της ενταξιακής διαδικασίας.
Όταν επισκέφθηκα την Αλβανία, είμαστε σαφείς σε αυτό, το οποίο εμπεριέχεται και στις «βασικές προτεραιότητες». Αυτό σημαίνει πως εξετάζουμε πώς λειτουργεί μια δημοκρατία, υπάρχει προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ποια προβλήματα προκύπτουν κατά την ενσωμάτωση των μειονοτήτων; Αυτό είναι ένα εξαιρετικά καίριο σημείο στις διαδικασίες διεύρυνσης της ΕΕ, στις διαδικασίες προσχώρησης στην ΕΕ και κάτι στο οποίο εμείς ως κράτος-μέλος είμαστε πολύ δραστήριοι.
Όπως γνωρίζει ο Σωτήρης Δελής, είμαστε από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο που δημοσιεύουμε εκθέσεις για διάφορες χώρες, 135 τον αριθμό, όπου εξετάζουμε ενδελεχώς τις συνθήκες στον τομέα της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των αρχών του κράτους δικαίου.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό και θέλω να σε ευχαριστήσω, για μια ακόμη φορά, που έθεσες το ζήτημα των συνθηκών για την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, το οποίο είναι στη βάση του ένα ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Σουηδία παρέχει σημαντική υποστήριξη στις δράσεις αυτές. Ειδικότερα στην ενίσχυση του σεβασμού (για τα δικαιώματα αυτά), μέσω του διμερούς πακέτου στήριξης μεταρρυθμίσεων, συνεργαζόμαστε με πλήθος εταίρων στην αλβανική κοινωνία, οι οποίοι είναι υπέρμαχοι των ζητημάτων αυτών. Συνεργαζόμαστε με την οργάνωση Civil Rights Defenders ακριβώς στην ενίσχυση του σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επίσης, όπως προανέφερα, η κατάσταση στη Χειμάρρα συνδέεται με το ευρύτερο ζήτημα της πλημμελούς προστασίας του δικαιώματος ιδιοκτησίας και των ανεπίλυτων διενέξεων σε θέματα κυριότητας γης, τα οποία επικρατούν στο σύνολο της χώρας.
Η Κυβέρνηση της Αλβανίας, μέσω του Εθνικού Προγράμματος Χωροταξίας και Αστικού Σχεδιασμού, προσπαθεί να αναπτύξει και να βελτιώσει την κατάσταση σε διάφορες πόλεις της χώρας, μεταξύ αυτών και στη Χειμάρρα, η πλειοψηφία των κατοίκων της οποίας ομιλούν την ελληνική γλώσσα.
Ως αποτέλεσμα των δράσεων αυτών, κατεδαφίστηκαν 9.000 κτίρια στη χώρα. Παρόλο που οι ιδιοκτήτες των κτιρίων αυτών έλαβαν αποζημίωση, η αποζημίωση αυτή ήταν χαμηλή, και η Σουηδία, κατά τις συνομιλίες με τον Πρωθυπουργό Ράμα, υπογράμμισε τη σημασία του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και την ανάγκη διαλόγου με τις ομάδες αυτές στη Χειμάρρα, κυρίως καθώς αυτές ανήκουν σε μειονότητες και οι χαμηλές αποζημιώσεις προς τους ιδιοκτήτες αποτελούν πρόβλημα.
Επίσης, έχουμε συζητήσει για την Αλβανία εντός της ΕΕ, στο πλαίσιο της διαδικασίας προσχώρησης, και η ΕΕ έχει υπενθυμίσει στην Αλβανία την αναγκαιότητα θέσπισης διαδικασίας για την δημιουργία ενός κτηματολογίου και έχει προτρέψει τη χώρα να λάβει μέτρα για την προστασία του δικαιώματος στην ιδιοκτησία. Αυτά για την περίοδο 2012-2020. Επίσης η ΕΕ, κατά τις επαφές που γίνονται σε τακτική βάση, υπενθυμίζει την αναγκαιότητα για βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ διαφόρων θεσμικών οργάνων, διαφάνεια και σαφήνεια ως προς την πολιτική που ρυθμίζει το δικαίωμα ιδιοκτησίας. Όλα αυτά είναι καίρια σημεία, εάν κανείς αισθάνεται πως δεν μπορεί να προασπίσει την προσωπική του ιδιοκτησία ή το δικαίωμα στη γη του, αυτό είναι πολύ προβληματικό.
Παράλληλα με την ΕΕ, υπάρχουν και άλλοι θεσμοί, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτού του εύρους των θεσμών και των επαφών σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αλβανία.
2ος Αντιπρόεδρος Βουλής: Ευχαριστώ πολύ. Κύριε Δελή, του κόμματος των Μετριοπαθών, παρακαλώ.
Βουλευτής Σωτήρης Δελής: Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε. Θέλω να ευχαριστήσω την Υπουργό Εξωτερικών για την εμπεριστατωμένη απάντηση. Ανυπομονώ να παρακολουθήσω την εργασία αυτή και στη συνέχεια. Ευχαριστώ.