Μπορεί ο Νέο-οθωμανισμός να χωρέσει σε μεγαλύτερη Ευρασία;
Zero Hedge, Feb 09, 2022
Authored by Pepe Escobar via TheCradle.co,
Μετάφραση : Μιχαήλ Στυλιανού
Καθώς ο κόσμος στρέφεται περισσότερο πάνω σε μνημειώδη ανακοινώσεις από τη σύνοδο Πούτιν-Σι στο Πεκίνο, ο Ερντογάν της Τουρκίας συνεχίζει να βαδίζει σε ένα αραιό τεντωμένο σχοινί μεταξύ ΝΑΤΟ και Ευρασίας
Ο Ερντογάν επισκέπτεται την Ουκρανία καθώς η Ευρώπη πιέζει για αποκλιμάκωση των εντάσεων στη Ρωσία
Το κινεζικό έτος της Τίγρης του Μαύρου Νερού ξεκίνησε με μια μεγάλη έκρηξη – μια ζωντανή σύνοδο κορυφής του Πεκίνου μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και του Κινέζου ομολόγου του Σι Τζινπίνγκ – και μια μικρή έκρηξη – του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Κίεβο της Ουκρανίας. Και ναι, είναι όλα αλληλένδετα.
Ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσακόφ είχε αποκαλύψει εκ των προτέρων ότι οι Πούτιν-Σι θα δημοσιεύσoυν μια πολύ σημαντική «κοινή δήλωση για τις διεθνείς σχέσεις που εισέρχονται σε μια νέα εποχή», με τη Ρωσία και την Κίνα συγχρονισμένες «για τα σημαντικότερα παγκόσμια προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων ασφάλειας».
Οι υπουργοί Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και Γουάνγκ Γι, οι οποίοι εργάστηκαν ασταμάτητα πριν τη σύνοδο, συναντήθηκαν προχθές στο Πεκίνο για να οριστικοποιήσουν την κοινή δήλωση. Ο Wang τόνισε την αυξανόμενη διασύνδεση της πρωτοβουλίας Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος(BRI) με την Οικονομική Ένωση της Ευρασίας (EAEU) και προς το συμφέρον του Παγκόσμιου Νότου, αναφέρθηκε σε εκτενείς συζητήσεις σχετικά με τη συνεργασία BRICS, την Ουκρανία, το Αφγανιστάν και την Κορεατική Χερσόνησο.
Η κοινή δήλωση Ρωσίας-Κίνας (εδώ, στα ρωσικά) δεν έκρυψε λόγια. Οι δύο παγκόσμιες δυνάμεις, μεταξύ των βασικών θέσεων της συνόδου, είναι κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ, θέλουν την ενίσχυση του ΟΗΕ και την «δικαιοσύνη στις διεθνείς σχέσεις». Θα καταπολεμήσουν την «παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις κυριάρχων χωρών», θα αντιταχθούν στις «εξωτερικές δυνάμεις» που υπονομεύουν την εθνική ασφάλεια και είναι αποφασιστικά ενάντιες στις επαναστάσεις χρωμάτων.
Ένα άρθρο του Putin που δημοσιεύθηκε από την Xinhua περιγράφει λεπτομερώς όλο το φάσμα των σινο-ρωσικών συζητήσεων στο υψηλότερο επίπεδο – από την προσπάθεια «ενίσχυσης του κεντρικού συντονιστικού ρόλου των Ηνωμένων Εθνών στις παγκόσμιες υποθέσεις και αποτροπής της διάβρωσης του διεθνούς νομικού συστήματος, με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών στο κέντρο του, έως τη «συνεχή επέκταση της πρακτικής των συναλλαγών στα εθνικά νομίσματα και τη δημιουργία μηχανισμών αντιστάθμισης του αρνητικού αντίκτυπου των μονομερών κυρώσεων [των ΗΠΑ]».
Ο Πούτιν όρισε αποφασιστικά την Κίνα ως «στρατηγικό μας εταίρο στη διεθνή σκηνή» και τόνισε πως ο ίδιος και ο Σι «έχουν σε μεγάλο βαθμό τις ίδιες απόψεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του κόσμου».
Ανέφερε ότι αυτή η στρατηγική εταιρική σχέση είναι «βιώσιμη, εγγενώς πολύτιμη, δεν επηρεάζεται από το πολιτικό κλίμα και δεν απευθύνεται σε κανέναν. Υποστηρίζεται από το σεβασμό, τον σεβασμό των βασικών συμφερόντων του άλλου, την τήρηση του διεθνούς δικαίου και τον Χάρτη του ΟΗΕ».
Ο Παγκόσμιος Νότος – και ενδεχομένως οι περιοχές της Ευρώπης, που αντιμετωπίζουν τώρα έναν ψυχρό χειμώνα με αύξηση των τιμών των καυσίμων λόγω της αντιπαράθεσης για την Ουκρανία – δεν θα παραλείψει να συγκρίνει αυτούς τους κανόνες με την κοσμοθεωρία του ΝΑΤΟ.
Εν τω μεταξύ, στο Κίεβο, Ερντογάν και Ζελένσκι επανεξετάζουν τη στρατηγική συνεργασία Τουρκίας-Ουκρανίας.
Ο Ερντογάν πραγματοποίησε ένα κατόρθωμα στο Κίεβο. Κάλεσε για «ειρηνική και διπλωματική λύση» στην Ουκρανία, όχι σε ευθυγράμμιση με το επιθετικό σάλπισμα της Εταιρείας Πολεμικών Επιχειρήσεων. Ανέφερε μάλιστα ότι η λύση πρέπει να βρεθεί «στο πλαίσιο των συμφωνιών του Μινσκ, βάσει της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και του διεθνούς δικαίου».
Αυτό συμβαίνει ακριβώς να δένεται με την άποψη της Μόσχας. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είχε προηγουμένως σχολιάσει, «εάν η Τουρκία μπορούσε να ενθαρρύνει το Κίεβο να εφαρμόσει τη συμφωνία του Μινσκ, η Μόσχα θα χαιρέτιζε αυτή την εξέλιξη»*.
Νέα ταλάντευση του Σουλτάνου
Έτσι, μπαίνει ο Ερντογάν ως καλοκάγαθος αγγελιοφόρος/ ειρηνοποιός – η τελευταία στροφή του στην συναρπαστική, ατέλειωτη περιπέτεια αυτού που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως η αναζήτηση μιας πιο ραφιναρισμένης μορφής Νέο-Οθωμανισμού στην εξωτερική πολιτική.
Δεν είναι τόσο απλό. Ο Ερντογάν, ακόμη και πριν προσγειωθεί στο Κίεβο, διαβεβαίωσε ότι η Άγκυρα είναι έτοιμη να φιλοξενήσει μια ζωντανή συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι ή ακόμα και «συνομιλίες σε τεχνικό επίπεδο».
Αυτό ήταν το εύρημά του για την προώθηση μιας πιθανής επίσκεψης του Πούτιν στην Άγκυρα μετά τη συνάντησή του με τον Σι στο Πεκίνο: «Ο κ. Πούτιν μας είπε ότι θα επισκεφθεί την Τουρκία μετά την επίσκεψή του στην Κίνα».
Ο Ερντογάν προσκάλεσε τον Πούτιν στα τέλη Ιανουαρίου. Το Κρεμλίνο επιβεβαιώνει ότι δεν έχει οριστεί ακόμα ημερομηνία.
Ο φαινομενικός σκοπός της επίσκεψης του Ερντογάν στο Κίεβο, μέρος στρατηγικού συμβουλίου υψηλού επιπέδου, ήταν να υπογράψει τη λεγόμενη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Νέας Γενιάς, συμπεριλαμβανομένης της πολύ δύσκολης – για τη Μόσχα – από κοινού με την Ουκρανία παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar, κατασκευασμένων από την Baykar Makina, μια εταιρεία που ανήκει σε κανέναν άλλο εκτός από τον γαμπρό του Ερντογάν Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ.
Ναι, στον Ερντογάν είναι όλα στην οικογένεια. Και το πρόβλημα είναι ότι το μαχητικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Bayraktar TBT 2 – όπως αυτά που πωλούνται στην Ουκρανία από το 2018 – θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται εναντίον του άμαχου πληθυσμού του Ντόνετσκ. Ο Λαβρόφ, ακόμη και ο ίδιος ο Πούτιν, έχσουν πει πολλά γι’ αυτό απέναντι στην Άγκυρα.
Η γεωπολιτική του Ερντογάν σε τεντωμένο σχοινί περιλαμβάνει τους ρωσικούς S-400 μέσα και τα αμερικανικά F-35 έξω, εισαγωγή ρωσικού αερίου και πυρηνικής τεχνολογίας, παράλληλα με πωλήσεις των Bayraktars στους εχθρούς της Ρωσίας, αλλά και με πρόσφατη δήλωση του Χουλουσί Ακάρ, υπουργού Αμύνης, ότι «αποκλείεται να εγκαταλείψει την Συνθήκη του Μοντρέ» -που περιορίζει την παρουσία του ΝΑΤΟ στην Μαύρη Θάλασσα- «υπό τις σημερινές συνθήκες.”
Τα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες δεν θα χειροκροτήσουν.
Μέχρι τώρα, ο Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) εγκατέλειπαν στην ουσία το Μοντρέ προς υπέρ της ακόμα υπερφίαλης Διώρυγας της Ιστανμπούλ που θα συνδέει τη Μεσόγειο με τη Μαύρη Θάλασσα, και θα τελεί «εξ ολοκλήρου υπό την κυριαρχία της Τουρκίας», σύμφωνα με τον Ερντογάν – προφανώς μια πολύ ζουμερή συμφωνία από την πλευρά του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, το γεγονός είναι ότι η Άγκυρα, βυθισμένη σε έναν οικονομικό/χρηματοπιστωτικό βάλτο, δεν έχει κανένα μέσο για να χτίσει τη Διώρυγα.
Το γεωπολιτικό περπάτημα σε τεντωμένο σχοινί εξακολουθεί να αφήνει σε μετεώριση τους πραγματικούς στόχους του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (OTS), πρώην Τουρκοκύπριου Συμβουλίου, το οποίο αποκρυσταλλώνει την έλξη του παντουρκισμού – ή του παντουρανισμού. Έχει ήδη υπερβεί τη διακήρυξη Σούσα του περασμένου έτους, η οποία εδραίωσε ένα τουρκο-αζερικό «ένα έθνος, δύο κράτη», περιλαμβάνει τώρα αυτά τα δύο συν το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Κιργισία, και φλερτάρει ενεργά την Ουγγαρία, το Αφγανιστάν, το Τουρκμενιστάν και – τελευταίο αλλά εξίσου αξιοσημείωτο – την Ουκρανία.
Το OTS συνεδρίασε σε αυστηρά ασφαλές νησί στην Ιστανμπούλ τον περασμένο Νοέμβρη. Συζήτησαν λεπτομερώς το γεγονός ότι το εξαιρετικά περίπλοκο πολιτικό περιβάλλον στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν ενδέχεται να διαχυθεί σε νέα περιστατικά τρομοκρατίας και ανεξέλεγκτης μετανάστευσης. Δεν υπήρξαν διαρροές σχετικά με μελλοντικά, πρακτικά βήματα OTS.
Πολύ περισσότερο από μια γέφυρα που συνδέει τη Μικρά Ασία και τον Καύκασο με την Κεντρική Ασία, ή ένα είδος καλοήθους μορφής «διαλόγου» μεταξύ του Νότιου Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, το OTS, θεωρητικά, μεταφέρει όλες τις παγίδες ενός μπλοκ από τη Μαύρη Θάλασσα στο Σινγιάνγκ, κάτω από μια όχι και τόσο συγκαλυμμένη τουρκική ηγεμονία, η οποία συνεπάγεται ένα σοβαρό στοιχείο Δούρειου Ίππου: παρουσία του ΝΑΤΟ.
Μένει να δούμε πώς το OTS θα διασυνδέεται με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), ο οποίος συναθροίζει τους “stans” ως πλήρη μέλη, καθώς και με το Ιράν – αλλά όχι με την Τουρκία, η οποία είναι απλώς ένας παρατηρητής. Οι κορυφαίες δυνάμεις της SCO είναι φυσικά η Ρωσία και η Κίνα, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν θα επέτρεπαν, για παράδειγμα, στην Κασπία να είναι ανοικτή σε δυτικές επιθετικές πολιτικές, στην παραβίαση των ρωσικών και ιρανικών σφαιρών επιρροής και, πάνω απ’ όλα, σε ένα μπλοκ «ασφάλειας» με το ΝΑΤΟ να «προηγείται από πίσω».
Η συζήτηση στους διαδρόμους του παλατιού
Είναι αρκετά διαφωτιστικό να αξιολογείται πώς τα μέσα ενημέρωσης του Ερντογάν – πάνω από το 90% πλήρως ελεγχόμενα σε ολόκληρη την Τουρκία – αντικατοπτρίζουν τους πραγματικούς υπολογισμούς που στροβιλίζονται στους διαδρόμους αυτού του σουλτάν-παλατιού 1000 δωματίων στην Άγκυρα.
Βλέπουν ότι η Ρωσία «εισέβαλε στην Κριμαία και προσάρτησε την ανατολική Ουκρανία» και προσπαθεί να «εδραιώσει τη θέση της στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Ευρώπη». Παράλληλα, θεωρούν ότι η Αυτοκρατορία οργανώνει την Τουρκία ως μια απλή «πρώτη γραμμή» σε έναν μεγαλύτερο πόλεμο, με τη στρατηγική του ΝΑΤΟ, που «πολιορκεί» τη Ρωσία και την Κίνα, να εφαρμόζεται και κατά της Τουρκίας.
Έτσι “ο φόβος της Τουρκίας είναι πλέον τόσο ισχυρός όσο ο φόβος της Ρωσίας και της Κίνας”.
Φαίνεται να καταλαβαίνουν ότι αν η Ανώνυμος Εταιρεία Πολεμικών Επιχειρήσεων πάρει αυτό που απεγνωσμένα θέλει, «η Μαύρη Θάλασσα θα μετατραπεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Η εγκατάσταση των ΗΠΑ και της Ευρώπης στη Μαύρη Θάλασσα σημαίνει ότι δεν θα φύγουν ποτέ». Αυτό “θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταστροφή της Τουρκίας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα”.
Και στην συνέχεια υπάρχει και η κρίσιμη άποψη: «Η Ουκρανία δεν μπορεί να σταματήσει τη Ρωσία. Αλλά η Τουρκία μπορεί.» Αυτό ακριβώς παίζει ο Ερντογάν. «Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πρέπει να αναστραφούν από την εγκατάσταση στη Μαύρη Θάλασσα. Πρέπει να διατηρηθούν οι σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας». Το πρόβλημα είναι πώς «η ακεραιότητα και η άμυνα της Ουκρανίας πρέπει να υποστηριχθούν».
Όλα τα παραπάνω συνδέονται απόλυτα με τον Ερντογάν. Επιστρέφοντας από το Κίεβο με όλα τα ρητορικά όπλα να εκτοξεύουν πυρά, διακηρύσσοντας ότι η Δύση θέλει να «επιδεινώσει» την ουκρανική κρίση. Τα ΜΜΕ του Ερντογάν το παρουσιάζουν ως «ένα παιχνίδι που επιχειρεί να οδηγήσει την Τουρκία εναντίον της Ρωσίας».
Ο Ερντογάν μέχρι στιγμής δεν αμφισβήτησε ποτέ πραγματικά τη «διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες». ( ; ; ; ) Πάντα ήθελε να απευθύνει δύο διαφορετικά μηνύματα προς την Ανατολή και τη Δύση. Για την Ασία, η έμφαση δόθηκε στον αντι-ιμπεριαλισμό, τις ολέθριες συνέπειες της αποικιοκρατίας, το ισραηλινό κράτος απαρτχάιντ και τη δυτική ισλαμοφοβία. Για τη Δύση, επέμεινε στη δική του εκδοχή του διαλόγου των πολιτισμών (και χαρακτηρίστηκε ως «αυταρχικός»).
Τελικά ο Ερντογάν δεν είναι δοτικό-τοξινωμένος, προς το αντίθετο. Βλέπει την αμερικανική τάξη ως μια νέο-αποικιακή δύναμη που ενδιαφέρεται μόνο να λεηλατήσει τους πόρους των εδαφών του Ισλάμ. Φυσικά είναι ανάπηρος πολιτιστικά – προσκολλάται, στην καλύτερη περίπτωση, στην απομνημόνευση των στίχων του Κορανίου, ακούγοντας οθωμανική στρατιωτική μουσική και τραβώντας τη φωτογραφία του με τον περίεργο Τούρκο ποπ σταρ. Δεν διαβάζει. Όλα έχουν να κάνουν με το ένστικτο.
Μια συζήτηση για τον Νέο-Οθωμανισμό του Ερντογάν στο Μεγάλο Παζάρι της Ιστανμπούλ ξεπερνά κάθε ανάλυση δεξαμενής σκέψης. Ο συνομιλητής μας λέει ότι είναι κάτι σε συνεχή ροή. Από την άποψη της εξωτερικής πολιτικής, μετανάστευσε από φιλοευρωπαϊκή σε απογοήτευση για τον αποκλεισμό της, σε συνδυασμό με τη βεβαιότητα ότι η Τουρκία έχει βαρεθεί να είναι κράτος πελάτης των ΗΠΑ. Είναι σαν ο Ερντογάν, ενστικτωδώς, να έχει κατανοήσει την τρέχουσα, αβυσσαλέα στρατηγική πανωλεθρία της συλλογικής Δύσης – έτσι η προσπάθειά του, τώρα, να οικοδομήσει κάποια στρατηγική συνεργασία με Ρωσία-Κίνα.
Έχει υποστεί μεταστροφή όμως; Λαμβάνοντας υπόψη τη θρυλική μεταβλητότητά του, όλα τα στοιχήματα είναι εκτός. Ο Ερντογάν έχει μακρά μνήμη και δεν έχει ξεχάσει ότι ο Πούτιν ήταν ο πρώτος παγκόσμιος ηγέτης που καταδίκασε την – αποτυχημένη – απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 από τους συνήθεις υπόπτους πληροφοριών και τον υποστήριξε προσωπικά.
Είναι ακόμα μακρύς ο δρόμος για να γίνει η Τουρκία του Ερντογάν στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας. Ωστόσο, έχει την ικανότητα να γνωρίζει προς τα πού πνέουν οι γεωπολιτικοί άνεμοι – και αυτό δείχνει την ολοκλήρωση της Ευρασίας, τη ρωσική-εννοιολογική εταιρική σχέση μεγαλύτερης Ευρασίας και την υπεροχή της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ρωσίας-Κίνας που εκδηλώνεται μέσω bri, EAEU και SCO.
Υπάρχει ακόμη και μια ευρασιατική μίνι άνθηση στην Τουρκία. Είναι κοσμικοί, κατά του ΝΑΤΟ – όπως ακριβώς και η Ρωσία-Κίνα· θεωρούν την Αυτοκρατορία ως τον αδιαμφισβήτητο ταραχοποιό στη Δυτική Ασία και θέλουν στενότερους δεσμούς με τη Μόσχα και την Τεχεράνη.
Στη Νοσταλγία για την Αυτοκρατορία: Η Πολιτική του Νέο-Οθωμανισμού, ο Μ. Χακάν Γιαβούζ υποστηρίζει ότι «ο νέο-οθωμανισμός αποτελεί ένα πλέγμα συσχετισμών μεταξύ του κυρίαρχου λόγου του ισλαμισμού, των υπολειπόμενων αναμνήσεων του οθωμανικού μεγαλείου και της εξέχουσας επιθυμίας να ανασυσταθεί το τουρκικό έθνος ως περιφερειακή δύναμη με ιστορικές ρίζες».
Η φράση κλειδί είναι «περιφερειακή δύναμη». Γιατί όχι μια ισχυρή «περιφερειακή δύναμη» βαθιά ενσωματωμένη σε μια ισχυρή Μεγαλύτερη Ευρασία – αντί για ένα απλό (αποσυντιθέμενο) δυτικό υποπόδιο;
Καθόλου περίεργο ότι ο Ερντογάν ψοφάει να κάνει παρέα με τον Πούτιν στην Άγκυρα.
