Επιτήρηση από τους «θεσμούς» ή επιτήρηση από τις αγορές;

1. Νέα (ή μήπως παλιά;) «στρα­τη­γι­κή» κά­λυ­ψης των χρη­μα­το­δο­τι­κών ανα­γκών του δη­μο­σί­ου

Με δε­δο­μέ­νο ότι το προη­γού­με­νο διά­στη­μα η κυ­βέρ­νη­ση δια­κή­ρυσ­σε ότι στρα­τη­γι­κή της είναι η ανα­διάρ­θρω­ση του δη­μό­σιου χρέ­ους, από την οποία θα προ­έ­κυ­πτε η «επι­στρο­φή της εμπι­στο­σύ­νης των αγο­ρών στην ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία», η «έξο­δος στις αγο­ρές» απο­τε­λεί «νέα στρα­τη­γι­κή».
Η «νέα στρα­τη­γι­κή» της κυ­βέρ­νη­σης προ­ϋ­πο­θέ­τει, (α) τη σε τακτά χρο­νι­κά δια­στή­μα­τα επα­νά­λη­ψη της «εξό­δου στις αγο­ρές», ώστε να κα­λυ­φθεί μέρος των χρη­μα­το­δο­τι­κών ανα­γκών του ελ­λη­νι­κού δη­μο­σί­ου το 2019, ύψους 19 δις ευρώ, (ή/και η εξό­φλη­ση υπο­χρε­ώ­σε­ων του δη­μο­σί­ου προς ιδιώ­τες) και (β) το γρή­γο­ρο κλεί­σι­μο της 3ης αξιο­λό­γη­σης, με υλο­ποί­η­ση όλων των εκ­κρε­μών μέ­τρων του 3ου Μνη­μο­νί­ου.
Εφό­σον αυτοί οι στό­χοι επι­τευ­χθούν, τρο­πο­ποιεί­ται και ο στό­χος της ανα­διάρ­θρω­σης του δη­μό­σιου χρέ­ους: Αν το ελ­λη­νι­κό δη­μό­σιο μπο­ρεί να κα­λύ­πτει με­γά­λο μέρος των χρη­μα­το­δο­τι­κών του ανα­γκών με άμεση προ­σφυ­γή στις αγο­ρές, η ανα­γκαιό­τη­τα ανα­διάρ­θρω­σης του χρέ­ους εξα­νε­μί­ζε­ται ή αμ­βλύ­νε­ται: είτε δεν απαι­τεί­ται ανα­διάρ­θρω­ση του χρέ­ους, είτε η όποια απαι­τού­με­νη ανα­διάρ­θρω­ση θα είναι μι­κρό­τε­ρης έκτα­σης.
Αυτό δεν εν­νο­ού­σε άλ­λω­στε και ο πρώην πρω­θυ­πουρ­γός Αντώ­νης Σα­μα­ράς, ο οποί­ος πρώ­τος εγκαι­νί­α­σε το 2014 τη «νέα στρα­τη­γι­κή» του ση­με­ρι­νού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όταν τον Οκτώ­βριο 2014, κατά τη συ­ζή­τη­ση για την πα­ρο­χή ψήφου εμπι­στο­σύ­νης στην κυ­βέρ­νη­σή του, ευ­θαρ­σώς υπο­στή­ρι­ξε ότι «το δη­μό­σιο χρέος είναι βιώ­σι­μο»; Αυτό δεν υπαι­νίσ­σε­ται διαρ­κώς μέχρι σή­με­ρα και ο υπουρ­γός οι­κο­νο­μι­κών της Γερ­μα­νί­ας κος Σόι­μπλε;

2. Για την «έξοδο από τα μνη­μό­νια» γί­νε­ται απο­δε­κτή η εμπέ­δω­ση του ακραί­ου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού

Μια κρι­τι­κή που ασκεί­ται στην κυ­βέρ­νη­ση για την επι­λο­γή της να εκ­δώ­σει το πε­ντα­ε­τές ομό­λο­γο είναι ότι (για λό­γους επι­κοι­νω­νια­κούς) δα­νεί­ζε­ται ακρι­βά και επι­βα­ρύ­νει έτσι το δη­μό­σιο χρέος. Το επι­τό­κιο του πε­ντα­ε­τούς ομο­λό­γου είναι πράγ­μα­τι πολ­λα­πλά­σιο αυτών με το οποία δα­νεί­ζο­νται άλλες χώρες της Ζώνης του Ευρώ (ΖτΕ). Μά­λι­στα, με βάση στοι­χεία της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δας του Ιου­νί­ου 2017 για τις απο­δό­σεις των κρα­τι­κών ομο­λό­γων δε­κα­ε­τούς διάρ­κειας των χω­ρών-με­λών της ΖτΕ, τα ελ­λη­νι­κά επι­τό­κια (5,76%) βρί­σκο­νται στην κο­ρυ­φή, υπερ­δι­πλά­σια άλλων χω­ρών-με­λών σχε­τι­κά χα­μη­λής χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής αξιο­πι­στί­ας (εν­δει­κτι­κά: Πορ­το­γα­λία 2,96%, Κύ­προς 2,84, Ιτα­λία 2,05%).
Η κρι­τι­κή αυτή προ­φα­νώς δεν στε­ρεί­ται βάσης. Για να κα­λύ­ψει το δα­νει­σμό στο ύψος του επι­το­κί­ου του πρό­σφα­του πε­ντα­ε­τούς ομο­λό­γου, και υπο­θέ­το­ντας ένα ρυθμό με­γέ­θυν­σης του ΑΕΠ 1,5-2%, το ελ­λη­νι­κό δη­μό­σιο θα πρέ­πει να πα­ρά­γει πρω­το­γε­νή πλε­ο­νά­σμα­τα 2,5-3% (όπως άλ­λω­στε προ­βλέ­πε­ται και από το 3ο Μνη­μό­νιο), πράγ­μα που ση­μαί­νει διαιώ­νι­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων πο­λι­τι­κών λι­τό­τη­τας.
Στην κρι­τι­κή αυτή υπάρ­χει βέ­βαια ο αντί­λο­γος ότι εφό­σον συ­νε­χι­στούν οι πο­λι­τι­κές «επι­στρο­φής της εμπι­στο­σύ­νης των αγο­ρών στην ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία» τα επι­τό­κια θα απο­κλι­μα­κώ­νο­νται.
Τι ση­μαί­νει όμως τε­λι­κά «εμπι­στο­σύ­νη των αγο­ρών»; Ή για να θέ­σου­με το ίδιο ερώ­τη­μα με ορ­θό­τε­ρο τρόπο, το πέ­ρα­σμα από την «επι­τή­ρη­ση από τους θε­σμούς» στην «εμπι­στο­σύ­νη των αγο­ρών» ση­μαί­νει άραγε αλ­λα­γή πο­λι­τι­κής;
Η απά­ντη­ση είναι κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κά αρ­νη­τι­κή. Η «εμπι­στο­σύ­νη των αγο­ρών» απο­τε­λεί και αυτή από τη μεριά της «αξιο­λό­γη­ση» υπό διαρ­κή μά­λι­στα επι­τή­ρη­ση, με κρι­τή­ρια τον λε­γό­με­νο «ηθικό κίν­δυ­νο», δη­λα­δή το πόσο πιστά ακο­λου­θού­νται οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές ανα­δια­νο­μής πλού­του και εξου­σί­ας προς όφε­λος του κε­φα­λαί­ου, με την «απε­λευ­θέ­ρω­ση της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας» (κα­τάρ­γη­ση των ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των και κα­τα­κτή­σε­ων), τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, την απο­δό­μη­ση του κοι­νω­νι­κού κρά­τους.
Άλ­λω­στε, στην εποχή της χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κής φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης η πα­ρέμ­βα­ση των «θε­σμών», σε οποια­δή­πο­τε χώρα, έχει ως στόχο την απο­κα­τά­στα­ση της «εμπι­στο­σύ­νης των αγο­ρών». Είτε πρό­κει­ται για το ΔΝΤ, είτε για ευ­ρω­παϊ­κούς θε­σμούς, η στρα­τη­γι­κή είναι ίδια: δά­νεια με νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο αντί­τι­μο, δη­λα­δή δη­μο­σιο­νο­μι­κή λι­τό­τη­τα και «διαρ­θρω­τι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις». Όποια χώρα δια­τρέ­χει δυ­σκο­λί­ες «οφεί­λει» να «μι­λή­σει» τη γλώσ­σα των αγο­ρών, ώστε αυτές να την ξα­να-εμπι­στευ­τούν και η ηγε­μο­νία του κε­φα­λαί­ου απέ­να­ντι στην ερ­γα­σία να «επα­νέλ­θει» στις απαι­τή­σεις της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης στρα­τη­γι­κής.
Ει­δι­κό­τε­ρα αν σε μια χώρα οι κοι­νω­νι­κοί αντα­γω­νι­σμοί προ­κα­λέ­σουν ση­μα­ντι­κά πο­λι­τι­κά γε­γο­νό­τα, που συ­μπυ­κνώ­νο­νται στην αμ­φι­σβή­τη­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων πο­λι­τι­κών, οι αγο­ρές θα άρουν στα­δια­κά την εμπι­στο­σύ­νη τους αυ­ξά­νο­ντας το κό­στος δα­νει­σμού (αμ­φι­σβη­τώ­ντας την πι­στο­λη­πτι­κή ικα­νό­τη­τα του κρά­τους) και επι­σπεύ­δο­ντας το εν­δε­χό­με­νο του χρε­ο­στα­σί­ου. Όταν τα πράγ­μα­τα «φτά­νουν στα άκρα», η χώρα ανα­γκα­στι­κά δι­χά­ζε­ται: Απέ­να­ντι στην κοι­νω­νι­κή πλειο­ψη­φία που απαι­τεί το τέλος του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, οι δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου επι­σεί­ουν τον κίν­δυ­νο της «κα­τα­στρο­φής» για να επα­νέλ­θει (έστω βίαια) ο άξο­νας της κρα­τι­κής στρα­τη­γι­κής στον ίσιο νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο δρόμο της «εμπι­στο­σύ­νης των αγο­ρών».
Είναι λοι­πόν προ­φα­νές ότι η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ έχει επι­λέ­ξει το «ίσιο δρόμο». Όπως ακρι­βώς και οι προη­γού­με­νες κυ­βερ­νή­σεις ΠΑΣΟΚ, Πα­πα­δή­μου, Σα­μα­ρά. Ας μην έχου­με λοι­πόν αυ­τα­πά­τες: αν και όποτε επι­τευ­χθεί η «εμπι­στο­σύ­νη των αγο­ρών» αυτό δεν θα ση­μαί­νει ότι οι μι­σθοί θα έχουν αυ­ξη­θεί, ότι η ερ­γα­σια­κή ανα­σφά­λεια θα έχει μειω­θεί, ότι θα έχει οι­κο­δο­μη­θεί ένα σύγ­χρο­νο κοι­νω­νι­κό κρά­τος. Θα ση­μαί­νει αντί­θε­τα με­γα­λύ­τε­ρη κοι­νω­νι­κή πό­λω­ση, αύ­ξη­ση της ψα­λί­δας πλού­του και φτώ­χειας, με­γα­λύ­τε­ρο αστυ­νο­μι­κό κρά­τος, λι­γό­τε­ρη κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία, υπα­γω­γή κάθε όψης της κοι­νω­νι­κής ζωής στη λο­γι­κή του κέρ­δους.
Όμως η έκ­βα­ση των πραγ­μά­των δεν εξαρ­τά­ται μόνο από τις στρα­τη­γι­κές των κυ­ρί­αρ­χων αλλά και από τους αγώ­νες και τις αντι­στά­σεις της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας.
Πηγή: rproject.gr