Το τελευταίο διάστημα, όλοι γινόμαστε μάρτυρες μίας μεγάλης μετατόπισης συσχετισμού δυνάμεων και εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι νέες ενεργειακές αγορές που φαίνεται να ανοίγουν από τα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής, έχουν δημιουργήσει πολύ σκληρούς ανταγωνισμούς στη Μεσόγειο. Παράλληλα στη Τουρκία λαμβάνει χώρα μία ριζική και καθοριστική για το μέλλον της χώρας πολιτική αλλαγή με πιθανή κατάληξη τη διάλυση του αστικού τουρκικού κράτους. Στη Μέση Ανατολή, οι εξελίξεις τρέχουν με το Ισραήλ να απλώνει τις βλέψεις του πέρα από την αιματοβαμμένη Παλαιστίνη και στο Λίβανο και να επιχειρείται το μπλοκάρισμα της επιρροής του Ιράν. Η κατάσταση είναι πολύ ρευστή, τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα μονοπωλίων εμπλέκονται με ακόμα ισχυρότερα θρησκευτικά δόγματα και φανατισμούς, η άνοδος του εθνικισμού καλπάζει και δυστυχώς εντοπίζω ειδικότερα στο χώρο της Αριστεράς, απόψεις προσκολλημένες σε συνθηματολογίες, που αποσκοπούν στη δημιουργία πολιτικών και ιστορικών σχημάτων που θα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα που ο καθένας ή η κάθε συλλογικότητα ή οργάνωση έχει δημιουργήσει για να ικανοποιήσει και να σταθεροποιήσει το όποιο ιδεολόγημα και να δώσει θεωρητική υπόσταση στη βάση της. Σε αυτό το κείμενο, θα προσπαθήσω να αναλύσω όσο μπορώ τις γεωπολιτικές εξελίξεις, προσπαθώντας να πω την αλήθεια βάσει των εξελίξεων, με σύντομες και ουσιαστικές τοποθετήσεις με κίνδυνο να γίνω λίγο αφαιρετικός κάτι που θα μου συγχωρέσετε, μακριά από εθνοκεντρικές αναλύσεις που οδηγούν σε εγκλωβισμό και ακούσια συμπόρευση με τα συμφέροντα της οικονομικής ελίτ, μακριά από εθνικιστικές κορώνες και σίγουρα μακριά από εθνομηδενισμούς. Στο τέλος θα παραθέσω τη σχετική βιβλιογραφία.
Ελλάδα: Η εξωτερική πολιτική της χώρας και η απουσία στρατηγικής
Πανηγυρίζουν τα ΜΜΕ για τη συμφωνία που σύναψε η κυβέρνηση Μητσοτάκη με την Αίγυπτο. Αυτό που δεν επισημαίνεται ωστόσο είναι το γεγονός ότι δεν γίνεται επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, ενώ συμφωνείται μειωμένη επήρεια στα μεγάλα νησιά, κάτι που αφήνει έξω τα μικρά νησιά και κυρίως το Καστελόριζο. Το Καστελόριζο, πριν από 100 χρόνια είχε πάνω από 10.000 κατοίκους και είναι ουσιαστικά παρατημένο από το ελληνικό αστικό κράτος, κάτι που οδήγησε το νησί να κατοικείται από μερικές εκατοντάδες κατοίκους. Υπογράφτηκε συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ, βάσει του σύμφωνου της θάλασσας του 1958 της Γενεύης και όχι με βάσει το σύμφωνο MontegoBay του 1982. Η συμφωνία αυτή, δίνει το δικαίωμα σε χώρες των οποίων οι οικονομικές ελίτ δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, όπως η Τουρκία αλλά και η Αίγυπτος, να ζητήσουν χαμηλή έως καθόλου «επήρεια» των νησιών μας, τη στιγμή που η Αίγυπτος έχει εξασφαλίσει πλήρη για τα δικά της νησιά Tiran και Sanafir στη δική της οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Σαουδική Αραβία. Έτσι εγκαταλείπεται ο 28ος παράλληλος και κυρίως το ενιαίο αμυντικό δόγμα Ελλάδας Κύπρου. Το ζήτημα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο πέραν των 6 μιλίων, αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας, κάτι που επίσης δεν έγινε με τη νέα συμφωνία. Με χωρικά ύδατα 12 μιλίων, το 72% των θαλασσίων περιοχών του Αιγαίου περιέρχεται στην Ελλάδα και το 8,5% στην Τουρκία. Το 19,5% που απομένει προς οριοθέτηση, μπορεί να διευθετηθεί. (πληροφορίες από Iskra). Αυτό που καταλαβαίνει κανείς από τις κινήσεις της κυβέρνησης, είναι και η γραμμή που έχει δώσει η οικονομική ελίτ της χώρας μας στους πολιτικούς της υπαλλήλους που είναι η εκάστοτε κυβέρνηση. Απόλυτη προσκόλληση της χώρας στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς, αποδεχόμενη τις πολεμικές προκλήσεις και ενέργειες της Τουρκίας.
Οι εδαφικές επαναχαράξεις συνόρων από τη μεριά της Τουρκίας που πραγματοποιούνται με την ανοχή των ΗΠΑ ( από το 1948, στα αρχεία FRUS- Foreign Relations of US- αποδεικνύεται ότι στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, η Ελλάδα είναι ο αναπληρωματικός παίκτης και η Τουρκία το βασικό πεδίο συμμαχίας) αλλά ταυτόχρονα και από τη στήριξη της Γερμανίας της οποίας μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, αυτοκινητοβιομηχανίες και άλλοι καπιταλιστές, έχουν πραγματοποιήσει τρομακτικές επενδύσεις στην περιοχή. Η Γερμανία κατ’επέκταση επηρεάζει τις χώρες δορυφόρους της στην ΕΕ να κρατήσουν στάση ουδετερότητας, κάνοντας τη κατάσταση για την Ελλάδα ασφυκτική. Ωστόσο η ελληνική αστική τάξη ”βολεύεται” από αυτή τη κατάσταση. Ας σκεφτεί κανείς τις επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει η Motor Oil στο τομέα της διύλισης όπου είναι ένας κλάδος που θα αποφέρει τεράστια κέρδη με πλήθος διυλιστηρίων να έχουν ανοίξει στη Κύπρο αλλά και την πώληση του σκάφους-τρυπάνι από τους Αγγελόπουλους στη Τουρκία. Έτσι η εκάστοτε κυβέρνηση δρώντας ως υπάλληλος της εγχώριας αστικής τάξης, δεν αναπτύσσει μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική διότι στη νέα ενεργειακή αγορά που διαμορφώνεται, το μερίδιο ικανοποιεί την ελίτ της. Και για να κρατήσουν το μερίδιο αυτό όταν οι παίχτες στην περιοχή είναι πολλοί και μεγάλοι, δεν θα διστάσουν να ”θυσιάσουν” το όποιο Καστελόριζο. Τέλος αν η Ελλάδα πάει στη Χάγη, τα πράγματα θα γίνουν ίσως χειρότερα. Να μην ξεχάσουμε την τοποθέτηση της Süddeutsche Zeitung, μιας από τις σημαντικότερες καθημερινές εφημερίδες της Γερμανίας με μεγάλη επιρροή στην πολιτική ελίτ και τη κοινή γνώμη όπου ανέφερε:”Επειδή ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δεν φοβάται τους στρατιωτικούς κινδύνους, οι φρεγάτες των Τούρκων και των Ελλήνων ήρθαν επικίνδυνα κοντά. Η Καγκελάριος κατάφερε να διαμεσολαβήσει μεταξύ των δυο εταίρων του ΝΑΤΟ αλλά προφανώς την τελευταία στιγμή. Η Άγκυρα ανέβαλε προς το παρόν τις προκλητικές γεωτρήσεις της. Τώρα θα πρέπει να μιλήσουν. Αυτό όμως σημαίνει πως η Ελλάδα θα πρέπει να απομακρυνθεί από τις σκληρές θέσεις της για τα κυριαρχικά δικαιώματα των 3.000 νησιών και νησίδων της. Κάτι που για τον ξιφομάχο Ερντογάν, ο οποίος προσβλέπει στο διαμοιρασμό των πρώτων υλών, είναι μια αναμφισβήτητη νίκη”. (για ακόμα μια φορά) – (kathimerini.gr-sofokleousin.gr)
Τουρκία: Ο Μετακεμαλισμός ως νέα ιστορική περίοδος και το ενδεχόμενο διάλυσης του Τουρκικού κράτους
H πολιτική του Ερντογάν, με συνεχιζόμενες αναφορές στο παγκόσμιο σουνιτικό Ισλάμ αλλά και οι επικοινωνιακές κινήσεις του, παραπέμπουν σε Χαλιφάτο. Απέναντι στη συνθήκη της Λωζάνης. ο Ερντογάν αντιτάσσει το 1541, όπου έπεσε η δυναστεία στην Αίγυπτο και το κέντρο του ισλαμικού κόσμου ήταν η Κωνσταντινούπολη με αρχηγό των πάντων τον Σουλτάνο. Ο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, για να απαντήσει στον πανσαλβισμό των Ρώσων είχε απαντήσει με το Χαλιφάτο. Ωστόσο πίσω από τα θρησκευτικά ζητήματα κρύβεται η οικονομία. Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι τη στιγμή αυτή όπου στην ευρύτερη περιοχή παρουσιάζεται κενό ισχύος μίας μόνο μεγάλης δύναμης όπως ήταν οι ΗΠΑ για δεκαετίες, γνωρίζει ότι είναι η στιγμή του να αναδείξει τη Τουρκία σε ρυθμιστικό παράγοντα των εξελίξεων στη Μεσόγειο και κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη.
Ας σκεφτούμε λίγο ψύχραιμα το θέμα της Αγίας Σοφίας για παράδειγμα. Η Αγία Σοφία, απ’όταν μετατράπηκε σε μουσείο, έγινε από σύμβολο μίας βίαιης κατάληψης, σε σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού, σύμβολο πεδίου ανοχής στις διαφορετικές θρησκείες, σύμβολο αντάμωσης λαών από όλο το κόσμο που την επισκέπτονταν. Αυτή η κίνηση ωστόσο, δείχνει την οπισθοδρόμηση της Τουρκίας και την απουσία εμπιστοσύνης προς το πρόσωπο του Ερντογάν. Όχι από τις αστικές κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Αλλά από τους λαούς τους. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα αγκάλιασε τη κίνηση αυτή. Ωστόσο ο Ερντογάν είναι ένας πολύ προβλέψιμος πολιτικός όσο κι αν θέλουν να μας πείσουν για το αντίθετο. Και δεν πρέπει. Ας δούμε τα δεδομένα ως είναι. Ο Ερντογάν λαμβάνει αποφάσεις που μπορεί φαινομενικά να ενισχύουν το πολιτικό συμφέρον το δικό του και των ανθρώπων που τον στηρίζουν, όχι όμως τους λαούς της Τουρκικής επικράτειας. Κι αυτό είναι μια ωρολογιακή βόμβα. Ο Ερντογάν θέλει να χτυπήσει το Κεμαλικό κράτος. Σε όλες τις κινήσεις που κάνει λειτουργεί με συμβολισμούς. Όμως με συμβολισμούς δεν πας μπροστά. Η Αγία Σοφία για παράδειγμα, διευθυνόταν από την ελβετική SICPA, ανάδοχος εταιρεία για την πώληση των εισιτηρίων, για ένα μνημείο που έφερνε πάνω από 50.000.000 ευρώ έσοδα στο τουρκικό κράτος. Η Τουρκία επίσης έπαιρνε χρήματα από την UNESCO για τη συντήρηση του μνημείου. Έτσι η SICPA, που έχει τα δικαιώματα του μουσείου για 7 χρόνια θα πρέπει να αποζημιωθεί από το τουρκικό κράτος για απώλεια εσόδων ενώ πλέον η χρηματοδότηση από την UNESCO ενδεχομένως να διακοπεί. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τα χαλιά για το τζαμί αγοράστηκαν από την εταιρεία Οzkul που θα καλύπτει 4.000 τ.μ και θα κοστίσει πιθανότατα εκατομμύρια ευρώ. Κανείς με συμβολισμούς δεν έχει μέλλον και σίγουρα αποτελεί έναν προβλέψιμο αντίπαλο.
Όλα αυτά σε μία περίοδο βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης στη Τουρκία από το 2018 που κλιμακώνεται από την ύφεση που επέφερε ο κορονοιός. Στις 6 Αυγούστου η τουρκική λίρα υποχώρησε ακόμα περισσότερο σε νέο χαμηλό έναντι του δολαρίου. Το τουρκικό νόμισμα υποχώρησε κατά 3,2% στις 7,2781 λίρες προς ένα δολάριο. Σύμφωνα με τους Financial Times οι προσπάθειες του Ερντογάν να ενισχυθεί το νόμισμα απέτυχαν και η κεντρική τράπεζα δεν έχει πολλές επιλογές. Η Τουρκία βρίσκεται προ των πυλών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σε χειρότερη κατάσταση απ’ότι ίσως βρισκόταν η Ελλάδα το 2011.
Παράλληλα ο Ερντογάν, απλώνει την εμπλοκή της Τουρκίας, από τη Λιβύη και την περιοχή νοτιοανατολικά της Ρόδου, της Κρήτης, τη Κύπρο, τη Συρία και στη σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν Αρμενίας ανοίγοντας μέτωπα στα οποία δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Στο Κεμαλικό κράτος το Στράτευμα και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, είχαν κυρίαρχο ρόλο. Επίσης στη Τουρκία, υπάρχει μία βαθύτερη ιστορική σύγκρουση που ξεκινάει από την οθωμανική κοινωνία του 19ου αιώνα μεταξύ των οπαδών του Tanzimat(δυτικός εκσυγχρονισμός) και των υπερασπιστών της παλαιάς τάξης που στηριζόταν από το ισλαμικό ιερατείο και το Στράτευμα. Ο διεθνής παράγοντας, πιέζει αφόρητα τη Τουρκία και ασφυκτικά για αλλαγές σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο κυρίως στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, στην εφαρμογή Κράτους Δικαίου (όχι ότι στη Δύση υπάρχει ισχυρό Κράτος Δικαίου ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια). Ωστόσο αυτό που είναι το αγκάθι που θα φέρει τη διάλυση του Τουρκικού Κράτους είναι η ανάδειξη των μειονοτήτων και των εθνοτήτων σε αυτόνομες, αυτοδιοικούμενες ομάδες. Το βαθύ κεμαλικό κράτος, φρόντισε να φτιάξει ένα φαινομενικά κοσμικό κράτος, που ωστόσο θα θωράκιζε την σύσταση του απέναντι στις τεράστιες πληθυσμιακά δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, εθνότητες και μειονότητες της Τουρκίας. Το τουρκικό κράτος αποτελεί ένα πολυεθνικό εύθραυστο οικοδόμημα και αυτός είναι ο μόνιμος εφιάλτης της τουρκικής ηγεσίας. Έτσι επιχειρείται να διαμορφωθεί μία συσπείρωση του σουνιτικού Ισλάμ που θα αποτρέψει τη νομοτέλεια αυτή. Ο Ερντογάν επίσης εκτόπισε το Στράτευμα ως κυρίαρχη δομή εξουσίας με το ”πραξικόπημα” του 2016. Το Κουρδικό ζήτημα αποκτά ακόμα μεγαλύτερες διεθνείς διαστάσεις και η Τουρκία, όσο έχει τη κάλυψη της Γερμανίας και των ΗΠΑ το ”κρύβει κάτω από το χαλί”.
Η Τουρκική ηγεσία, είτε ισλαμική είτε κεμαλική θα είναι πάντα διστακτική στον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος, διότι η κατάργηση του στρατοκρατικού μονοπωλίου (που μετά τις εκκαθαρίσεις του 2016 ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από τον Ερντογάν), η αλλοίωση του εθνικιστικού ομογενοποιητικού κορμού του κεμαλικού συστήματος, θα έθετε σε κίνδυνο τη συνοχή του τουρκικού αστικού κράτους. Η προοπτική οποιασδήποτε αλλαγής, ακόμα και ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ θα γίνει μόνο a la turque. Κι ο Ερντογάν γνωρίζει τη θέση της Τουρκίας στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και στα συμφέροντα της Γερμανίας και από αυτή τη θέση πιέζει παίζοντας μπλόφα. Αλλά εντός του κράτους του η κατάσταση βράζει. Αρμένιοι, Κούρδοι, Τουρκμένοι, αντικαθεστωτικοί. Ο Ερντογάν ποντάρει στη συσπείρωση του σουνιτικού Ισλάμ που θα ενισχύσει τη θέση της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή μέσα από την αναβάθμιση της στο ΝΑΤΟ. Συμπέρασμα; Ο Ερντογάν γνωρίζει τι ωρολογιακή βόμβα υπάρχει στο εσωτερικό του κράτους του. Η προσπάθεια ωστόσο εκτόπισης του Κεμαλισμού, οι συμβολικές κινήσεις, οι αυξημένες ιμπεριαλιστικές προθέσεις της τουρκικής ελίτ σε συνδυασμό με την άνευ προηγουμένου καταπίεση και οικονομική καταστροφή των λαών του τουρκικού κράτους,σημαίνει ότι ίσως το ρολόι να μετράει αντίστροφα.
Ελληνοτουρκικά: Σημείο καμπής για την Ανατολική Μεσόγειο, οι ΗΠΑ και οι εξελίξεις
Περνάμε σε μια νέα ιστορική περίοδο. Ουσιαστικά έχουμε το τέλος της άνευ ανταγωνισμού κυριαρχίας των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ, μετά το 2010, λόγω επενδύσεων που πραγματοποιούν μονοπωλιακοί κολοσσοί τους στο πετρέλαιο αλλά κυρίως στο σχιστολιθικό αέριο, φιλοδοξούν να γίνουν ο βασικός παραγωγός υδρογονανθράκων παγκοσμίως. Οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται για τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, παρά μόνο ως οδοί διανομής υδρογονανθράκων καθώς και να εξασφαλίσει ένα μεγάλο μερίδιο η Exon Mobil, στις εξορύξεις, λόγω του μεγαλύτερους κοιτάσματος φυσικού αερίου που έχει βρεθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, Λεβιάθαν νότια της Κύπρου και δυτικά της Παλαιστίνης που με τις σφαγές στη Λωρίδα της Γάζας και αλλού το Ισραήλ ουσιαστικά κλέβει. Οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρεται τόσο για τον έλεγχο της παραγωγής στην περιοχή μας, όχι μόνο γιατί έχει μεγαλύτερη παραγωγή αλλά γιατί αποσύρεται λόγω του ενδιαφέροντος της στο τρίγωνο Κίνα Ινδονησία Ινδία. Την ίδια στιγμή η Τουρκία κάνει επενδύσεις ενώ από το 2016 προσπαθεί να κατασκευάσει αεροπλανοφόρο κάτι που αναδεικνύουν τις βλέψεις του Ερντογάν.
Η Τουρκία με λίγα λόγια, διεκδικεί από τις ΗΠΑ το ρόλου του χωροφύλακα στην περιοχή καθώς και να γίνει η αποκλειστική δύναμη εκπροσώπησης του σουνιτικού Ισλάμ (νεοθωμανισμός). Τον Φεβρουάριο πολεμικά πλοία από Ελλάδα, ΗΠΑ, Γαλλία, Τουρκία, Αίγυπτο και Συρία βρέθηκαν στην ίδια περιοχή κάτι που αναδεικνύει τη κρισιμότητα της κατάστασης. Η Λιβύη και η Αίγυπτος είναι σε πολεμικές συγκρούσεις, η Αρμενία με το Αζερμπαιτζάν το ίδιο, η Συρία έχει διαλυθεί, η Παλαιστίνη σφαγιάζεται, ο Λίβανος γίνεται ο επόμενος στόχος του Ισραήλ και η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, η Τουρκία, οι ΗΠΑ και οι Ρωσία, στρέφουν την προσοχή τους στους υδρογονάνθρακες και τους εμπορικούς δρόμους στην περιοχή. Συσσώρευση ιμπεριαλιστικών συμφερόντων σε μία τόσο μικρή ζώνη πεδίου σημαίνει θερμά επεισόδια, σημαίνει αναδιανομή συνόρων, μετανάστευση, ανέχεια και το χειρότερο όλων πόλεμο και μεγάλη οικονομική κρίση.
Ο ίδιος ο Ερντογάν, υπεραμύνθηκε της πολιτικής του τονίζοντας ότι ”η Τουρκία είναι μια μεγάλη χώρα, της οποίας τα δικαιώματα δεν είναι δυνατόν να παραμεριστούν για χάρη των ελληνικών νησιών.” Στα πλαίσια της ομιλίας του, ο κ. Ερντογάν κάλεσε όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να λάβουν μέρος σε συνομιλίες για να εξασφαλιστεί μια συμβιβαστική φόρμουλα που θα είναι αποδεκτή από όλες τις πλευρές. Κλείνοντας, προσθέτω τα λόγια του G.Fuller για τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και τις προθέσεις τους αναφορικά με τη Τουρκία, με σκοπό να τα δουν και να προβληματιστούν κάποιοι αριστεριστές. ”…Η σύγκρουση στην περιοχή γύρω από τη Τουρκία θα συνεχίζεται υπάρχουσα πιθανόν για μακρό διάστημα. Έχοντας υπόψη ότι έκπαλαι ταυτίζεται και στηρίζει σε ευρεία έκταση αξίες και συμφέροντα της Δύσης, δεν είναι προτιμότερο να παίξει η Τουρκία ένα ρόλο σ’αυτή την περιοχή των κρίσεων; Οι μετρημένες και καλοζυγισμένες κινήσεις, το υψηλό αίσθημα ευθύνης και η γενική δέσμευση της στη διεθνή τάξη, τη δημοκρατία και σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς είναι αξιόλογα στοιχεία, που έχουν ριζώσει για μια μακρά περίοδο στη Τουρκία. Μήπως θα επιθυμούσαν οι ΗΠΑ να έχουν τη Σερβία ρυθμιστή των Βαλκανίων; Το Ιράν, το Ιράκ ρυθμιστή στο Καύκασο; Το Ιράν ρυθμιστή στη Κεντρική Ασία; Η παρουσία της Τουρκίας σ’αυτές τις ταραχώδεις περιοχές δεν θα ήταν επιτέλους προτιμότερη, με το να ασκεί μια μετριοπαθή επιρροή σ’αυτές, ακόμη όταν η ίδια η Τουρκία επιδιώκει δικούς της στόχους; …”
Λίβανος: Πολυεπίπεδη κρίση – Οι βλέψεις της Γαλλίας και η τακτική Ισραήλ-ΗΠΑ: Ο ανταγωνισμός με το Ιράν, η Χεζμπολάχ και μία χώρα έρμαιο στις ορέξεις ιμπεριαλιστών
Στο Λίβανο λαμβάνει χώρα μία πολυεπίπεδη συστημική κρίση στο αστικό πολιτικό σύστημα των τελευταίων ετών με σφοδρούς ανταγωνισμούς ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και μονοπωλίων που διαγκωνίζονται για το μοίρασμα νέων κοιτασμάτων και αγωγών Ενέργειας σε «οικόπεδα» της Ανατολικής Μεσογείου. Η κατάσταση γίνεται χειρότερη με την οικονομική κρίση των τελευταίων μηνών που προκάλεσε την εξέγερση του λαού. Όλα αυτά στο Λίβανο συμβαίνουν την ίδια στιγμή που η χώρα αυτή γίνεται πεδίο του ανταγωνισμού των ΗΠΑ – Ισραήλ με το Ιράν και τη λιβανέζικη σιιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ». Στόχος των ΗΠΑ και του Ισραήλ είναι η ανάσχεση της γεωπολιτικής επιρροής του Ιράν από τον Περσικό μέχρι τις ακτές της Ανατ. Μεσογείου. Οι συχνές ισραηλινές επιδρομές στη Συρία, με την ανοχή της Ρωσίας που δείχνει να κρατάει κλειστά τα χαρτιά της κάνοντας κινήσεις πολύ υψηλής διπλωματίας στα όρια της υποχώρησης καθιστώντας την πραγματικά απρόβλεπτη, αφορούν κυρίως «χειρουργικά χτυπήματα» σε ιρανικές στρατιωτικές δυνάμεις και σιιτικές πολιτοφυλακές (από Ιράκ, Ιράν και Λίβανο) που πολέμησαν ενάντια στους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους».
Ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, αντιμετωπίζει μαζί με ισχυρά γαλλικά μονοπώλια τον Λίβανο σαν αποικία ενώ οι πρόσφατες αμερικανικές κυρώσεις με το νόμο «Καίσαρα» δεν αφορούν μόνο τη Συρία και την κυβέρνηση του Μπασάρ Ασαντ, αλλά και τον Λίβανο. Ο Μακρόν και άλλοι ”ευαίσθητοι” που θα ”βοηθήσουν” το Λίβανο, απαίτησαν «μεταρρυθμίσεις», διαφάνεια και «νέα πολιτική συμφωνία» για να ολοκληρώσουν τη ”βοήθεια”. Ο Μακρόν προειδοποίησε ότι θα επιστρέψει την 1η Σεπτέμβρη για να διαπιστώσει εάν υλοποιήθηκαν οι υποσχέσεις που πήρε από την πολιτική ηγεσία για «διαφανείς διαδικασίες». Η χρεοκοπία του Λιβάνου και τα πολύμηνα παζάρια με το ΔΝΤ ελκύουν και τις ορέξεις των ΗΠΑ, με την πρέσβειρα Ντόροθι Σι να επιτίθεται συνεχώς στη «Χεζμπολάχ». Στόχος των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Λίβανο που ίσως το οδηγήσουν στο ΔΝΤ, είναι το μπλοκάρισμα των στενών και αλληλένδετων οικονομικών σχέσεων που αναπτύχθηκαν (και ειδικότερα εξαιτίας του πολυετούς συριακού πολέμου) μεταξύ Συρίας και Λιβάνου. Τέλος βασικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και του Ισραήλ αναφορικά με τον Λίβανο είναι ο εκτοπισμός της «Χεζμπολάχ» από τους λιβανέζικους κρατικούς θεσμούς εξουσίας και η εξασθένιση της όποιας αντίστασης στις επιδιώξεις τους. Παράλληλα παρατηρείται όξυνση των σχέσεων χωρών του Κόλπου με το Κατάρ, και ισχυροί ανταγωνισμοί των μοναρχιών του Κόλπου με το Ιράν. Οι πανίσχυρες αστικές τάξεις, οι ολιγάρχες, οι οικονομικές ελίτ των χωρών αυτών, αντιμετωπίζουν τον Λίβανο σαν ένα νέο προσοδοφόρο πεδίο προώθησης ευρύτερων συμφερόντων με πρόσβαση σε μερίδια της νέας ενεργειακής αγοράς που ανοίγει στην Ανατολική Μεσόγειο. Η καταστροφή αξιοποιείται για μια πιο άμεση παρέμβαση μονοπωλιακών επιχειρήσεων και ιμπεριαλιστικών κέντρων για την ανοικοδόμηση και τον έλεγχο κρίσιμων υποδομών σε μια περιοχή πολύ μεγάλης στρατηγικής σημασίας.
Η Παλαιστίνη στο στόχαστρο
Τα σχέδια Ισραήλ – ΗΠΑ προχωρούν δυναμικά και για τη «νομιμοποίηση» της κατοχής παλαιστινιακής γης στη Δυτική Οχθη (de jure) μέσω προσάρτησης περίπου του 30% της περιοχής. Τα σχέδια προσάρτησης που είναι γνωστά εδώ και δύο μήνες παραμένουν στο διπλωματικό διάλογο. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου,επεσήμανε πως έχει το «ΟΚ» από τις ΗΠΑ. Έτσι η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί ενδεχομένως εάν κρίνει για προεκλογικούς λόγους διότι πολιτικά είναι κρίσιμη περίοδος για τις ΗΠΑ και θα χρειαστεί την υποστήριξη του πανίσχυρου σιωνιστικού λόμπι στις ΗΠΑ, είναι πολύ πιθανό να προωθήσει τα σχέδια προσάρτησης. Αυτή η εξέλιξη θα ήταν πραγματική πυρίτιδα για την ευρύτερη περιοχή που ήδη είναι σε φάση αποσταθεροποίησης. Εξάλλου βλέπουμε ήδη την εντατικοποίηση των βομβαρδισμών του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων με γελοίες προφάσεις στα διεθνή μέσα για να δικαιολογήσει την επεκτατική και ληστρική πολιτική του έναντι του Παλαιστινιακού λαού και του πλούτου του.
Τα μονοπώλια της Ενέργειας
Στη «μεγάλη εικόνα» της ταραγμένης περιοχής θα πρέπει κανείς να υπολογίσει και τις πολυετείς εδαφικές και θαλάσσιες περιοχές μεταξύ Λιβάνου – Ισραήλ. Επίσης αρκεί να σκεφτεί κανείς αναφορικά με τη Τουρκία, την αναβάθμιση της από τις ΗΠΑ, όπως προαναφέρθηκε παραπάνω. Η Τουρκία ”αναβαθμίστηκε”, έγινε μέλος των G-20, των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Τα τελευταία δέκα χρόνια, στη Τουρκία επενδύθηκαν τρομακτικά ποσά στην ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας, ενώ παράλληλα μεγάλοι μονοπωλιακοί οργανισμοί απέκτησαν μεγάλο μερίδιο στις διεθνείς αγορές και σε πολλούς τομείς, όπως για παράδειγμα η παντοδύναμη Turkish Airlines μέχρι τη μεγάλη καπιταλιστική κρίση στη Τουρκία το 2018. Μέσα σε αυτό το οικονομικό λόμπι ανήκουν και εταιρείες κολοσσοί όπως η Petrol Ofisi, η Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, η Enerco Energy και άλλες. Το αντάλλαγμα που υποθέτουμε ότι ζήτησε το τουρκικό κράτος με σκοπό να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα αυτών των μεγαθηρίων, από τις ΗΠΑ, ήταν η αύξηση της ΑΟΖ της Τουρκίας καθώς και μερίδιο στα κοιτάσματα περιμετρικά της Κύπρου. Η Ελλάδα όπως ήταν φυσικό δεν δέχεται θεωρητικά αυτή την εξέλιξη. Εκεί όμως που διαφαίνεται ο βρώμικος ρόλος του ελληνικού κύκλου της επιχειρηματικής ελίτ, είναι η ανάμειξη στη Κύπρο. Στη Κύπρο ζητάνε μερίδιο στα πολύ πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου οι εξής εταιρείες: Η Eni (Ιταλικών επιχειρηματικών συμφερόντων), η TOTAL (Γαλλικών επιχειρηματικών συμφερόντων), η KOGAS (Νοτιοκορεατικών επιχειρηματικών συμφερόντων), η SHELL, η Noble Energy, η Exon Mobil (αμερικανικών επιχειρηματικών συμφερόντων) ενώ μην ξεχνάμε πως υπάρχουν και δύο πετρελαϊκές από Ισραήλ και Κατάρ.
Παράλληλα στην Κύπρο έκανε άνοιγμα με την απόκτηση 31 διυλιστηρίων η Motor Oil συμφερόντων της ”ευεργετούσας” οικογένειας Βαρδινογιάννη. Οι τουρκικές πετρελαϊκές, το κεφάλαιο τους δηλαδή για να τα λέμε με απλά λόγια, διεκδικεί μερίδιο στην αγορά για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του. Είναι νομοτέλεια του συστήματος της ελεύθερης αγοράς και της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας, πως ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων πολυεθνικών μονοπωλίων, των οικονομικών ελίτ κάθε χώρας, καταλήγει σε πόλεμο για να μοιραστεί η το μερίδιο της ελεύθερης αγοράς από την αρχή. Είτε σε περιφερειακούς πολέμους που συμβαίνει ήδη είτε σε γενικευμένο. Διεθνή μονοπώλια Ενέργειας (από ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία) εκτιμούν πως έφτασε η ώρα για νέες έρευνες και για αξιοποίηση – εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων Ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Εντούτοις, τα σχέδια εκμετάλλευσης νέων κοιτασμάτων Ενέργειας στις συνθήκες που ζούμε, ας μην ξεγελιόμαστε, δεν αφορούν κανέναν από όλους μας Αλλά αυτούς τους λίγους γνωστούς. Και κάτι πρέπει να κάνουμε γι’αυτό. (πληροφορίες από 902.gr)
Αντί επιλόγου
Αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει στην περιοχή μας, θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με «αγώνα δρόμου» για το ποιας χώρας η οικονομική ελίτ θα βρίσκεται στη καλύτερη θέση την «επόμενη μέρα» στην ευρύτερη περιοχή. Αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά ότι συμφωνίες και εμπλοκές σε τέτοιους σχεδιασμούς δεν έχουν κανένα κέρδος για τους λαούς. Όσο για την Ελλάδα και τη Τουρκία, οι εργατικές τάξεις τους, οι αυτοαπασχολούμενοι, η νεολαία και τα λαϊκά στρώματα των δύο χωρών, βρίσκονται σε θέση πλήρους κοινωνικοπολιτικής υποταγής. Η άποψη μου είναι ότι σε ενδεχόμενο ιμπεριαλιστικής ένοπλης εισβολής το οποίο είναι ένα ακραίο σενάριο, υπερασπίζεσαι το τόπο σου αλλά προχωράς και σε διπλό πόλεμο. Έναν για να φυλάξεις την πατρίδα σου από τους ξένους ιμπεριαλιστές και από τη σκλαβιά και δεύτερος εν συνεχεία ένοπλος αγώνας για να πάρεις τον έλεγχο του τόπου από τους ιδιοκτήτες του και τους πολιτικούς τους υπηρέτες που σου ξεπουλάνε τη ζωή. Έτσι επιβάλλεται να έχουμε όπλο για να πολεμήσουμε πρώτα τον εισβολέα και έπειτα τον εσωτερικό εχθρό, τους καπιταλιστές και το πολιτικό προσωπικό που τους υπηρετεί. Όμως για να μη φτάσουμε σε αυτό το σημείο, αυτό που χρειάζεται τώρα, είναι ένα ισχυρό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα με πολλά κέντρα, με ενιαίες εστίες δράσης και συντονισμό από μία μικρή ομάδα δεκάδων ατόμων σε κάθε χώρα με ανακλητό ρόλο. Σαν πρόταση που πιστεύω πρέπει να αρχίσει να δουλεύεται από όλους μας και είναι ανοιχτή και δημόσια, παραθέτω τις εξής σκέψεις-προτάσεις που ελπίζω να φτάσουν στις οργανώσεις και να αντιμετωπιστούν σοβαρά:
1)Πρέπει να δημιουργηθεί ένα διεθνές φόρουμ με σελίδα στα social media. Η σελίδα να έχει δύο διαχειριστές από κάθε χώρα. Δηλαδή 20 διαχειριστές.
2) Στόχευση κοινού με προωθήσεις που θα πραγματοποιούνται στα αγγλόφωνα κείμενα και θα στοχεύουν σε Λίβανο, Αίγυπτο, Λιβύη, Παλαιστίνη, Ισραήλ, Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρο, Συρία, Ιταλία.
3)Βασικό μήνυμα και βάση συνεννόησης θα είναι ένα ισχυρό αντιπολεμικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα με κινητοποιήσεις που θα πραγματοποιούνται την ίδια ώρα και στις 10 χώρες, στα ίδια κτίρια αναφοράς (είτε πρεσβείες των ΗΠΑ-Ισραήλ, είτε υπουργεία εξωτερικών και κοινοβούλια των εθνικών κυβερνήσεων)
4) Ανάπτυξη επιτροπών όπου θα λειτουργούν με ανακλητά μέλη και ως στόχο θα έχουν τον συντονισμό διαδικτυακά με μέλη αντίστοιχων επιτροπών από τις χώρες αυτές.
5)Δημιουργία ψηφισμάτων για κλείσιμο βάσεων του ΝΑΤΟ και παραπομπή Νετανιάχου – Ερντογάν στο Διεθνές Δικαστήριο
6) Δημιουργία ενός πολιτικού κειμένου 30-50 σελίδων στην αγγλική, με τους 5 άξονες της διεθνιστικής αυτής κινητοποίησης όπου θα προσπαθήσουμε να εκδώσουμε και να διακινήσουμε σε όλη την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και αλλού.
7) Μία φορά το χρόνο θα συναποφασίζουν τα μέλη των επιτροπών και με ψηφοφορία θα επιλέγεται ένα μέρος όπου θα πραγματοποιείται η Ετήσια Διεθνιστική Διάσκεψη Λαών της Ανατολικής Μεσογείου.
8) Να δημιουργήσουμε αυτή τη γέφυρα που ενώνει τους λαούς μας και που ήδη μας έχει πληγώσει και είναι η διεθνιστική αλληλεγγύη απέναντι στον ιμπεριαλισμό.
9)Να ξεκαθαριστεί σε περίπτωση εμπόλεμης κατάστασης καθαρά με Δελτίο Τύπου απευθείας σύνδεσης από τα κανάλια εθνικής εμβέλειας του κάθε κράτους της κίνησης, από τα Κομμουνιστικά Κόμματα, τι ακριβώς θα κάνουν σε περίπτωση πολέμου και το σχέδιο ακριβώς (Δεν αναφέρομαι σε αποφάσεις Ολομελειών, αλλά σε ζωντανές συνδέσεις πανεθνικής εμβέλειας ανοιχτές)
Και για να προλάβω κάποιους περί ξύλινης γλώσσας. Ναι, είναι ιμπεριαλισμός. Και χωρίζεται σε 5 βασικά στάδια. Ας σταματήσουμε να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα που βιώνουμε και κυρίως στην επιστημονική ανάλυση μακριά από μία σάπια κουλτούρα μικροπολιτικής. Οφείλουμε να τα θυμόμαστε πολύ καλά, κάθε στιγμή, κάθε λεπτό, διότι αυτός κονιορτοποιεί τις ζωές μας και μας σπρώχνει στο γκρεμό και στη σύγκρουση με άλλους εργαζόμενους και λαϊκά στρώματα άλλων χωρών όταν οι εξουσιαστές και οι ιδιοκτήτες της γης μας, είτε κάνουν τραστ είτε συγκρούονται για μεγαλύτερα μερίδια των επιχειρηματικών ομίλων τους στις αγορές που ανοίγουν με το αίμα το δικό μας. Οι πέντε βασικοί άξονες εξέλιξης του ιμπεριαλισμού στο στάδιο του καπιταλισμού είναι:
1) Συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου, που έχει φτάσει σε τέτοια υψηλή βαθμίδα ανάπτυξης, ώστε να δημιουργεί μονοπώλια που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή
2) συγχώνευση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό και δημιουργία μιας χρηματιστικής ολιγαρχίας πάνω στη βάση αυτού του “χρηματιστικού κεφαλαίου”
3) εξαιρετικά σπουδαία σημασία αποκτά η εξαγωγή κεφαλαίου, σε διάκριση από την εξαγωγή εμπορευμάτων
4) συγκροτούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, οι οποίες μοιράζουν τον κόσμο
5) έχει τελειώσει το εδαφικό μοίρασμα της Γης ανάμεσα στις μεγαλύτερες καπιταλιστικές δυνάμεις
Ξέρω ότι θα χλευάσουν πολλοί αυτές τις προτάσεις, γνωρίζω ότι θα σνομπάρουν πολλοί όσα λέω. Κάνω έκκληση στη λογική, στην ανιδιοτέλεια των ανθρώπων που υπάρχουν εκεί έξω και ξέρω ότι θα νιώσουν και θα καταλάβουν αυτές τις προτάσεις. Είναι ενδεικτικές διότι απλά επιχειρώ να δώσω κάποιους άξονες σκέψης και διεθνιστικής δράσης όπου θα διασφαλίσουν την ειρήνη μεταξύ των λαών, την εδαφική ακεραιότητα αλλά και τη στροφή της κοινής γνώμης στους πραγματικούς υπαίτιους αυτής της κατάστασης. Ελπίζω να διαβάσετε προσεκτικά όσα παρέθεσα και μακάρι να δημιουργηθεί ένα ισχυρό αντιιμπεριαλιστικό αντιπολεμικό κίνημα πάνω στις παραπάνω 9 προτάσεις δράσης, στις χώρες της ανατολικής Μεσογείου. Οι καιροί είναι κρίσιμοι. Ο εφησυχασμός παγίδα. Οι αυταπάτες πολυτέλεια.
Καλή δύναμη.
Βιβλιογραφία
Γ.Δ. Σακκάς, Η Ελλάδα, Το Κυπριακό και ο αραβικός κόσμος 1947-1974-Διπλωματία και στρατηγική στη Μεσόγειο την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, εκδ. Πατάκη, Αθήνα Ιανουάριος 2012
Χρ. Κ. Γιαλλουρίδης-Αφ.Λαγγίδης, Μετακεμαλισμός, εκδ. Ι.Σιδέρης
Χρ. Κ. Γιαλλουρίδης-Π.Ι. Τσάκωνας, Ελλάδα και Τουρκία: Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, εκδ. Ι.Σιδέρης, Αθήνα, Μάρτιος 2002
Β.Ι.Λενιν: Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του Καπιταλισμού, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2017
G.E.Fuller, The growing Rolee of Turkey’s New Geopolitics-From Balkans to Western China,1993
Πηγές πληροφοριών: iskra.gr, sofokleousin.gr, 902.gr, kathimerini.gr
