Ο φόβος στην πολιτική έχει μεγάλη ιστορία.
Ο Μακιαβέλι έλεγε ότι ο ηγεμόνας που διατηρεί την κυριαρχία του είναι αυτός που εμπνέει φόβο αλλά όχι μίσος.
Όμως, στις δημοκρατίες δεν μπορεί να γίνει πολιτική μόνο με το φόβο.
Η δημοκρατική συμμετοχή χρειάζεται και την ελπίδα, την πεποίθηση των ψηφοφόρων ότι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα με τη δική τους ψήφο.
Ο φόβος μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμος εκλογικά. Είτε ο φόβος για το αντίπαλο κόμμα, είτε ο φόβος για κάποιον κίνδυνο που θα ακολουθήσει τυχόν εκλογή του αντιπάλου.
Όμως, τίποτα δεν συγκρίνεται με την ικανότητα ενός κόμματος να εμπνεύσει ελπίδα και να δώσει προοπτική.
Ο Αντρέας Παπανδρέου το κατανόησε πολύ καλά κι γι’ αυτό μπόρεσε να κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή για μεγάλο διάστημα.
Τα προηγούμενα χρόνια είδαμε σε εκλογές τη σύγκρουση ανάμεσα στο φόβο και την ελπίδα.
Από το 2012 μέχρι το 2015 η βασική γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ότι μπορούσε να υπάρξει απαλλαγή από τα μνημόνια, την ώρα που η ΝΔ έπαιζε τη γραμμή του φόβου ότι θα έρθουν οι αριστεροί να βγάλουν τη χώρα από το ευρώ και θα έρθει η καταστροφή.
Τελικά μείναμε στο ευρώ και πληρώσαμε το τίμημα ακριβά. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Τώρα έχουμε εκλογές.
Και τα δύο κόμματα γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να υποσχεθούν πολλά.
Τα μνημόνια – το ξέραμε από την αρχή αυτό – δεν έχουν ημερομηνία λήξης.
Ή ρήξη ή επιτήρηση
Αν δεν κάνεις ρήξη, τότε η επιτήρηση είναι διαρκής. Όπως και η λιτότητα.
Η Νέα Δημοκρατία δεν θέλησε να προσφέρει ελπίδα. Πιθανώς γιατί ήθελε να έχει «λυμένα τα χέρια» χωρίς το βάρος «υποσχέσεων».
Γι’ αυτό και προτίμησε να επενδύσει στο φόβο. Αυτό εξηγεί και γιατί ανεβάζει την «ασφάλεια» σε κεντρικό θέμα. Είναι μια επένδυση στο φόβο και την ανασφάλεια των πολιτών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να δώσει λίγη ελπίδα, αλλά κατά βάση και αυτός στο φόβο επενδύει.
Το φόβο ότι θα έρθει ο Μητσοτάκης και θα έχουμε πάλι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, ότι θα καταργηθεί η αργία της Κυριακής, ότι θα μειωθούν οι μισθοί… πάλι.
Αλλά και το φόβο ότι θα κυβερνούν «οι ολιγάρχες» (ακόμη και εάν είναι η κυβέρνηση που κάνει βόλτες με τα κότερα).
Και έτσι πάμε σε εκλογές όπου το ερώτημα θα είναι όχι τι θέλουν οι ψηφοφόροι, ούτε τι ελπίζουν να γίνει, αλλά ποιον (και τι) φοβούνται περισσότερο.
Μόνο που αυτή είναι μια επικίνδυνη επένδυση και από τα δύο κόμματα.
Ο φόβος μπορεί να φέρνει συσπείρωση και πόλωση, αλλά φέρνει και συντηρητισμό.
Κυρίως, όμως, διαμορφώνει ένα ιδιότυπο χρηματιστήριο του φόβου, όπου τα κόμματα δεν παρουσιάζουν προγράμματα, αλλά προτείνουν μπαμπούλες και λένε ιστορίες για να φοβίσουν το ακροατήριό τους.
Μόνο που ξέρουμε καλά ποιος μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος πλειοδότης στο χρηματιστήριο του φόβου: η ακροδεξιά γιατί έχει εύκολες απαντήσεις και πολλούς «μπαμπούλες» να προτείνει.
