Το σκληρό σύμπλεγμα πιστωτές – κυβέρνηση – τράπεζες έχει βάλει στο χέρι, ως συνήθως, την Δικαιοσύνη, με την τελευταία να βρίσκεται, σχεδόν, διατεταγμένα στην υπηρεσία τους σε βάρος των ανυπεράσπιστων δανειοληπτών.
Αυστηρότερη και από τα δικαστήρια γίνεται η αντιμετώπιση των δανειοληπτών του νόμου Κατσέλη, καθώς σχεδόν οι μισές αιτήσεις για υπαγωγή στο καθεστώς προστασίας του νόμου απορρίπτονται στις δικαστικές αίθουσες.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία των τραπεζών που αναφέρονται στα τέλη Ιουνίου 2018, προκύπτει ότι το 48% των αιτήσεων υπαγωγής στον νόμο απορρίπτονται, καθώς τα δικαστήρια κρίνουν ότι δεν συντρέχει λόγος παροχής του καθεστώτος προστασίας στον αιτούντα. Παράλληλα, στις μισές από τις αιτήσεις που απορρίπτουν, τα δικαστήρια κρίνουν ότι ο δανειολήπτης έχει την ικανότητα πλήρους αποπληρωμής του χρέους του και άρα πρέπει να πληρώσει το οφειλόμενο ποσό του δανείου στην ονομαστική του αξία χωρίς κάποιο “κούρεμα”.
Όσον αφορά τις αιτήσεις δανειοληπτών που γίνονται δεκτές από τα δικαστήρια, καθώς κρίνεται ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για καθεστώς προστασίας, ο υπολογισμός της μηνιαίας δόσης αποπληρωμής καθορίζεται σε υπερβολικά ποσά και όχι με βάση το εισόδημα του δανειολήπτη και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσής του. Οι τράπεζες προβλέπουν σε γενικές γραμμές τρία πλάνα διευθέτησης της οφειλής: α) μηνιαίες πληρωμές με διάρκεια αποπληρωμής της οφειλής πάνω από 4 χρόνια, β) μηνιαίες καταβολές με διάρκεια αποπληρωμής του δανείου άνω των 20 ετών, έναντι της διακράτησης από τον δανειολήπτη της πρώτης και ιδιόκτητης κατοικίας του, αν αυτή υπάρχει. Οι καταβολές αυτές προσδιορίζονται στο 85% της εμπορικής αξίας του ακινήτου του δανειολήπτη, και γ) πώληση ή εκμετάλλευση άλλου ακινήτου.
Μια ενδεικτική εικόνα για το πώς αντιμετωπίζονται οι περιπτώσεις του νόμου Κατσέλη από τα δικαστήρια δίνουν σχετικά στοιχεία από την Τράπεζα Πειραιώς. Όσον αφορά υποθέσεις δανείων με εξασφαλίσεις που βρίσκονταν στον νόμο Κατσέλη, το 46% αυτών κρίθηκε από τα δικαστήρια υπέρ της Τράπεζας (στα στεγαστικά δάνεια το ποσοστό απόρριψης των αιτημάτων δανειοληπτών για υπαγωγή τους στον νόμο ανήλθε σε 46% και στα καταναλωτικά στο 48%). Όσο για τα δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις, τα δικαστήρια απέρριψαν το 53% των αιτήσεων για ένταξη στον νόμο. Στο σύνολο εξασφαλισμένων και ανεξασφάλιστων δανείων, το ποσοστό απόρριψης αιτήσεων υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη διαμορφώνεται σε 48%.
Τα υψηλότερα ποσοστά απόρριψης των αιτημάτων δανειοληπτών για υπαγωγή τους στον νόμο Κατσέλη αποδίδονται στις αλλαγές του πλαισίου του νόμου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, υπαγορεύει ότι θα υπάρχει προκαταρκτικός έλεγχος από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις. Αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, ο γραμματέας το σημειώνει στον φάκελο της αίτησης, προκειμένου να αξιολογηθεί από τον δικαστή, με στόχο τον εντοπισμό των υποτιθέμενων «στρατηγικών κακοπληρωτών», οι οποίοι δεν δικαιούνται προστασία από τον νόμο.
Υπενθυμίζεται ότι στον νόμο Κατσέλη βρίσκονται πάνω από 150.000 δανειολήπτες, με δάνεια που ανέρχονται σε 17 δισ. ευρώ. Με την εφαρμογή των αλλαγών στον νόμο από τις 15 Σεπτεμβρίου, οι τράπεζες ενεργοποίησαν την κοινή βάση δεδομένων για τη διασταύρωση των στοιχείων οφειλετών προς το τραπεζικό σύστημα, στοχεύοντας να περιορίσουν δραστικότατα και αυθαίρετα τον αριθμό πολιτών που δικαιούται προστασίας, αλλά και να προτείνουν πιο ευνοϊκές γι’ αυτές ρυθμίσεις στην πελατεία τους.