Σπύρος Τζόκας
Πανεπιστημιακός – Συγγραφέας
Ο Αντώνης μου έδωσε το δικαίωμα να τον αποκαλώ φίλο και μάλιστα σε μια μεγάλη βραδιά και για τους δυο μας. Το βράδυ εκείνο που εγκαινιάζαμε το ανοιχτό θέατρο στην Καισαριανή και το βαφτίζαμε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου «Αντώνης Καλογιάννης». Τότε σε ένα θέατρο που πλημμύρισε από ανθρώπους της συνοικίας μας, σε μια συγκινητική βραδιά με αποκάλεσε φίλο.
«Είσαι πραγματικός φίλος» μου είπε. Και είμαι περήφανος γι’ αυτό. Είναι τιμή μου. Όχι μόνο επειδή ο Αντώνης είναι ένας μεγάλος καλλιτέχνης. Όχι μόνο επειδή ο Αντώνης έχει μια εξαίρετη φωνή με ιδιαίτερο χρώμα. Όχι μόνο επειδή είχαμε ονειρευτεί και επαναστατήσει με τα τραγούδια του. Όχι μόνο γι’ αυτά, όσο σημαντικά και αν είναι.
Κυρίως, επειδή ο Αντώνης Καλογιάννης είναι ένας δικός μας άνθρωπος. Ένας άνθρωπος της γειτονιάς μας. Της μικρής αυτής γειτονιάς που πλανήθηκαν και πλανώνται τα όνειρα μας, που δημιουργούνται οι μύθοι μας. Της γειτονιάς του αγώνα, του πόνου, της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς. Της γειτονιάς που όπου σκάει ένα χαμόγελο, στάζει και ένα δάκρυ. Είναι ο δικός μας Αντώνης.
Είναι, όπως και οι περισσότεροι, προσφυγικής καταγωγής. Γεννιέται στον καταυλισμό της Καισαριανής. Ζει τα παιδικά του χρόνια στη φωτιά του εμφύλιου. Η γειτονιά καιγόταν, οι κουκουλοφόροι έδειχναν, τα πτώματα στα φορτηγά, τα σπίτια τρύπια. Ο κόσμος αυτός τον σημαδεύει στη μετέπειτα πορεία του.
Γιατί ο καλλιτέχνης γαλουχείται από την πραγματικότητα που βιώνει. Και ο Αντώνης βίωσε μια σκληρή πραγματικότητα, την οποία δεν εξαργύρωσε ποτέ. Αντίθετα την ανέδειξε με το έργο του. Ήταν πάντα ένας ευαίσθητος σεισμογράφος των καιρών μας.
Γιος υποδηματοποιού ακολουθεί τη δουλειά του πατέρα του ως το Νοέμβρη του 66, που τυχαία τον ακούει να τραγουδάει ο Μίκης Θεοδωράκης και τον παίρνει ως βασικό τραγουδιστή, σε μια σειρά συναυλιών στην Σοβιετική Ένωση. Ίσως να είναι ο μοναδικός καλλιτέχνης που ξεκίνησε την καριέρα του από την Αίθουσα συναυλιών Τσαϊκόφσκι. Ήταν η αρχή μιας μεγάλης καριέρας.
Στην αρχή του 67 με την επιβολή της δικτατορίας, δεν συμβιβάζεται και φεύγει στο εξωτερικό. Αποδεικνύει στη πράξη αυτό που λέει ο Ζαν Πώλ Σάρτρ: ο καλλιτέχνης οφείλει να κατέβει να πολεμήσει στο οδόφραγμα, αν χρειαστεί. Όταν χρειάστηκε ο Αντώνης πολέμησε, υπερασπίστηκε τον ελληνικό λαό που είναι κομμάτι του, δεν αποπλανήθηκε από τις Κίρκες της ευκολίας και της βόλεψης. Αρνήθηκε να μπει εξωνημένος στις πόρτες που του άνοιγαν.
Καταγγελτικός και στρατευμένος στη τέχνη και στη ζωή ξεκινά συναυλίες διαμαρτυρίας ανά τον κόσμο με την ανασύσταση της Ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη. Παράλληλα ηχογραφεί σε πρώτη εκτέλεση αρκετά έργα του Μίκη Θεοδωράκη εκείνης της εποχής. Να θυμίσουμε : « Τα τραγούδια του Ανδρέα», «Επιφάνεια Αβέρωφ», « Τα λαϊκά»,«Πνευματικό Εμβατήριο», «Κατάσταση Πολιορκίας»…..
Κάποια στιγμή επιστρέφει στην Ελλάδα όπου του αφαιρούν το διαβατήριο. Αναγκασμένος να παραμείνει αρχίζει να δουλεύει σε μπουάτ της Πλάκας. Τότε είναι που συνεργάζεται με τον Δήμο Μούτση στο Ζουμ και μαζί του κάνει το πρώτο του δίσκο στην Ελλάδα με τίτλο «Συνοικισμός Α» με την Βίκυ Μοσχολιού(1972).Ακολουθεί η συνεργασία του με τον Μίμη Πλέσσα: αποτέλεσμα ο δίσκος «Για μια σταγόνα αλάτι» (1973) και με τον Σταυρό Ξαρχάκο σε συναυλίες.
Στην Μεταπολίτευση συνεργάζεται επίσης και με τον Αργύρη Κουνάδη και ηχογραφεί τρεις δίσκους «Το ταξίδι», « Εν Αθήναις» και το «Made in Greece».Παράλληλα τραγουδάει τα τραγούδια του Ζώρζ Μουστακί σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου όπως την «Μοναξιά» τον «Μέτοικο»κ.α.Το 1979 προχωρεί σε συνεργασία με τον Ηλία Ανδριόπουλο και τον δίσκο «Γράμματα στον Μακρυγιάννη».
Στην δεκαετία του 80 κάνει στροφή στο ερωτικό τραγούδι.Συνεργάζεται με συνθέτες όπως ο Σπύρος Παπαβασιλείου όπου από τον δίσκο τους « Τα σημερινά» (1981) έχουμε την επιτυχία «Όμορφη μου Κατερίνα» και τον Μάριο Τόκα στα «Μικρά Ερωτικά»(1984)με την «Αννούλα του χιονιά» το «σ΄αγαπώ σα το γέλιο του Μάη» κ. α.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν και άλλες συνεργασίες όπως αυτή με τον Δημήτρη Λάγιο στον δίσκο «Εδώ που γεννηθήκαμε» σε στίχους Φώντα Λάδη με τον Τάκη Μουσαφίρη,τον Αλέξη Παπαδημητρίου …Ο πιο πρόσφατος δίσκος του είναι το 97 και λέγεται «Ιστορίες Αγγέλων».
Σε αυτή την πλούσια και ζηλευτή διαδρομή που ξεπέρασε τα σύνορα, τα ενδογενή και αγωνιστικά καισαριανιώτικά βιώματα απέκτησαν οικουμενικό βεληνεκές. Η ερμηνεία γεμάτη ευαισθησία , έκφραση και υπερηφάνεια ,μιλάει στην καρδιά όλων μας.
Με τον Αντώνη Καλογιάννη επαναστατήσαμε, γιορτάσαμε, ερωτευτήκαμε. Στην φωνή του ανιχνεύουμε τα δικά μας βιώματα γι αυτό δεν υπήρξε ποτέ διασκεδαστής αλλά ο ψυχαγωγός ο δικός μας άνθρωπος, ο φίλος .
Υπηρέτησε με σεμνότητα και ήθος το ελληνικό τραγούδι και η καλλιτεχνική προσφορά σε αυτό, φέρει το ιδιαίτερο βάρος των σπουδαίων ερμηνειών που του εμπιστεύτηκαν συνθέτες που έγραψαν ιστορία. Θεοδωράκης, Μούτσης, Ανδριόπουλος, Πλέσσας, Κουνάδης.
Παράλληλα υπηρέτησε το λαό του με τόλμη, συνέπεια και αρετή. Η καλλιτεχνική κατάθεση του Αντώνη Καλογιάννη είναι κατάθεση μιας εποχής με τα πολύτιμα συστατικά της συλλογικής μνήμης. Είμαι, λοιπόν περήφανος να λέω ότι είμαστε από την ίδια γειτονιά με τον Αντώνη, ότι είναι φίλος μου.
Και η ονομασία του θεάτρου με το όνομα του ήταν μια απλή επιβεβαίωση ότι τον έχουμε πάντα στην καρδιά μας και μια ένδειξη, ότι η Καισαριανή δεν πρέπει να λησμονεί τα παιδιά της.
