Τελικά η «Λευκή Βίβλος για την Εκπαίδευση και την Κατάρτιση» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1995) παραμένει όχι μόνο επίκαιρη αλλά όπως φαίνεται αποτελεί και το «φωτεινό» οδηγό της σημερινής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ, η οποία μόλις πριν από λίγες μέρες έφερε και ψήφισε στην Βουλή, υπό τα κρυμμένα χαμόγελα του αστικού μπλοκ ΝΔ – ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ – ΠΟΤΑΜΙ – Ένωση Κεντρών – ΧΑ, ένα νόμο που ευελπιστεί να εφαρμόσει αποδοτικότερα και καλύτερα τις πολιτικές της ΕΕ κι αποτελεί φανερή συνέχεια του νόμου Διαμαντοπούλου. Ό,τι και να πει η κυβέρνηση περί κατάργησης του προηγούμενου αντιδραστικού νόμου, η αλήθεια δεν κρύβεται αν διαβάσει κανείς τις 138 σελίδες του κειμένου που θα πάρει ΦΕΚ σε λίγες μέρες.
Το ΜΕΤΑ εκτιμά ότι η κυβέρνηση σε ευθεία γραμμή με τις πολιτικές για την εκπαίδευση που περιγράφονται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ κι εξειδικεύονται στην περίφημη «Λευκή Βίβλο», στη Συνθήκη της Μπολόνια (1999) και στη Συνθήκη της Λισαβόνας (2000) υλοποιεί – κι αυτή τη φορά χωρίς αντιδράσεις- την ολοκληρωτική μετάλλαξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Δεν καταργεί τον νόμο Διαμαντοπούλου, όπως αρέσκεται να λέει, απλά τον συμπληρώνει και τον αλλάζει όχι ως προς την ουσία των πραγμάτων αλλά προκειμένου να τον κάνει να λειτουργήσει αυτή τη φορά.
Έτσι:
1. Ως προς τη Διοίκηση των ΑΕΙ αντικαθιστά τα Συμβούλια Ιδρύματος (που δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν, αφού τα περισσότερα μέλη τους ήταν κάτοικοι εξωτερικού) κι επαναφέρει τα Πρυτανικά Συμβούλια θεσμοθετώντας παράλληλα και νέα διοικητικά όργανα, τα Ακαδημαϊκά Συμβούλια Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας (ΑΣΑΕΕ, άρθρο 49). Τα ΑΣΑΕΕ ιδρύονται με απόφαση του υπουργού Παιδείας σε κάθε διοικητική Περιφέρεια της χώρας και στόχος τους είναι η διασύνδεση και η πιο στενή συνεργασία των ΑΕΙ με τα Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα σε περιφερειακό επίπεδο λαμβάνοντας υπόψη την αναπτυξιακή πολιτική και τις κοινωνικές ανάγκες της αντίστοιχης Περιφέρειας. Τα ΑΣΑΕΕ έχουν 19 μέλη εκ των οποίων τα 16 είναι μέλη ΔΕΠ των δύο ανώτερων βαθμίδων και ερευνητές Ερευνητικών Κέντρων της οικείας Περιφέρειας. Ένα μέλος υποδεικνύεται από το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΚ), ένα μέλος ορίζεται με απόφαση του υπουργού Οικονομίας κι ένα μέλος ορίζεται με απόφαση του υπουργού Παιδείας. Τα τρία αυτά μέλη δεν έχουν κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, τουλάχιστον αυτό έχει ψηφιστεί μέχρι τώρα, οπότε θα μπορούσε απλά να είναι «ευυπόληπτοι πολίτες» αλλά σταθερά στοχοπροσηλωμένοι στις επιταγές αυτών που τους διορίζουν! Τα ΑΣΑΕΕ λοιπόν θα «χαράζουν» την συνολική στρατηγική! Ένα τμήμα Μαθηματικών ή Πολυτεχνείου θα καθορίζει έτσι το πρόγραμμα σπουδών του και τη δράση του, με βάση την «αναπτυξιακή πολιτική» της εκάστοτε Περιφέρειας! Κι αυτό θα το λένε επιστήμη! Πρόκειται για μια βαθιά αντιδραστική αλλαγή που πατά γερά πάνω στην άποψη που κυριαρχεί για την «εκπαίδευση» στη «Λευκή Βίβλο» που θέλει την εκπαίδευση ως βασικό μοχλό λύσης του προβλήματος της ανεργίας και που οδηγεί σε βίαιη «προσαρμογή» των προγραμμάτων σπουδών της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στις αναπτυξιακές πολιτικές της ΕΕ και του κεφαλαίου και σε πλήρως επιχειρηματικά Πανεπιστήμια.
2. Σε κάθε ΑΕΙ ιδρύεται Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (άρθρο 48) που θα επιτελέσει τον βασικό ρόλο της διά βίου κατάρτισης που αποτελεί μια ακόμη επιταγή των πολιτικών της ΕΕ, όχι για τους αποφοίτους του μόνο αλλά συνολικά για το εργατικό δυναμικό της χώρας και πάντα όχι δωρεάν, αφού θα διοργανώνει προγράμματα επιμόρφωσης, συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης και εν γένει διά βίου μάθησης, είτε χρηματοδοτούμενα από πόρους της ΕΕ είτε αυτοτελώς με καταβολή διδάκτρων. Έτσι, η «φάμπρικα» των σεμιναρίων, των επιμορφώσεων και των πιστοποιήσεων εγκαθιδρύεται επίσημα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και μαζί με αυτή, η κυβέρνηση νομιμοποιείστην συνείδηση όλων την αντίληψη που συμπυκνώνεται στο ότι αυτός που είναι άνεργος είναι ο ίδιος υπεύθυνος για αυτό και δεν βρίσκει δουλειά, γιατί δεν έχει την κατάλληλη εκπαίδευση, μια αντίληψη που είναι ο θεμέλιος λίθος της νεοφιλελεύθερης άποψης για την δομή και το ρόλο της εκπαίδευσης.
Ταυτόχρονα, μέσω αυτής της διαδικασίας, εδώ και περίπου 15 χρόνια, έχουν παραχθεί τεράστια κέρδη και για τους εργοδότες αλλά και για όλους αυτούς που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο χώρο «εκπαίδευσης» από την διοργάνωση προγραμμάτων επανακατάρτισης, επιμόρφωσης, διά βίου εκπαίδευσης, πιστοποίησης. Κι όπως φαίνεται, και στα άρθρα του νόμου που αφορούν στη χρηματοδότηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, τα έσοδα από αυτή την δραστηριότητα λογίζονται ως κρίσιμοι και σημαντικοί πόροι για αυτή.
Μήπως όμως μπορούν να μας εξηγήσουν οι καθηγητές των ΑΕΙ κι οι Πρυτανικές Αρχές τι είδους και περιεχομένου θα είναι τελικά τα πτυχία/διπλώματα που θα δίνουν από τα τμήματα και τις σχολές τους, αφού κάποιος απόφοιτος τους θα χρειάζεται εφόρου ζωής με αυτές τις πολιτικές, να «πιστοποιείται» από τα ΚΕΔΙΒΙΜ που τα ίδια τα ΑΕΙ θα λειτουργούν, προκειμένου να ασκήσει το επάγγελμα για το οποίο υποτίθεται ότι έχει ήδη πάρει πτυχίο ή δίπλωμα;
3. Σε κάθε ΑΕΙ (Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία και ΤΕΙ) θα οργανώνονται διετή προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης για απόφοιτους Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ), τα οποία θα παρέχουν διπλώματα (;) επιπέδου 5 του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (Άρθρο 1). Άλλη μια «καινοτομία» της κυβέρνησης! Κι έτσι μέσα στα ΑΕΙ θα υπάρχουν διάφορα επίπεδα πτυχίων 5, 6, 7 και 8! Όπως ακριβώς τα έλεγε η Διακήρυξη της Μπολόνια κι η Συνθήκη της Λισσαβόνα.
4. Στο ίδιο άρθρο, στο άρθρο 1, ορίζεται η έννοια του ΑΕΙ. Η Ανώτατη Εκπαίδευση είναι τα Πανεπιστήμια, τα Πολυτεχνεία και τα ΤΕΙ. Κι από εκεί και κάτω χρησιμοποιείται σε όλα τα άρθρα η λέξη «ΑΕΙ». Οπότε τώρα τα ΤΕΙ, αφού μετονομάζονται σε ΑΕΙ, θα έχουν Πρυτάνεις και Συγκλήτους, θα διοργανώνουν Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών ( 2ος κύκλος), θα διοργανώνουν μέχρι και Διδακτορικά (3ος κύκλος).
Το ΜΕΤΑ θεωρεί ότι αυτή είναι η «προσαρμογή» που χρειάζονται οι αγορές και το κεφάλαιο αυτή τη χρονική στιγμή κι αυτό υλοποιεί η κυβέρνηση με το νόμο αυτό. Γεγονός είναι ότι έτσι αλλάζει πλήρως τους όρους της παραγωγής και της οικονομίας στη χώρα και αυτό που ονομάζει παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας το παραδίδει ατόφιο και ακέραιο στον έλεγχο του ντόπιου και του διεθνούς κεφαλαίου μέσα από τις πολιτικές της ΕΕ. Αυτό είναι το μότο του νεοφιλελευθερισμού: όλα θα τα ρυθμίσει η αγορά! Εδώ είναι η αρένα κι ελάτε να παλέψετε! Όλοι μαζί! Στη σφαγή του εργατικού δυναμικού, στην σφαγή του επιστημονικού προλεταριάτου, είμαστε όλοι «ίσοι», δεν κάνουμε διακρίσεις! Κι όποιος δεν μπορεί να ανταπεξέλθει, απλά θα «χάσει», απλά θα καταστραφεί, απλά θα μεταναστεύσει, απλά θα επανακαταρτισθεί! Έτσι είναι η ζωή!
5. Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών (2ος κύκλος). Σε αυτό το πεδίο η κυβέρνηση έκανε ό,τι μπορούσε για να διαφημίσει ότι θα καταργήσει τα δίδακτρα στα Μεταπτυχιακά. Αυτό που κάνει όμως είναι ότι με αυτό το νόμο ουσιαστικά θεσμοθετεί δίδακτρα (τέλη φοίτησης τα ονομάζει) για όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα (άρθρο 37). Σε ό,τι αφορά τώρα και στην περίφημη απαλλαγή οικονομικά αδύνατων φοιτητών από τα δίδακτρα των μεταπτυχιακών, είναι καλύτερο να διαβάσουμε αυτούσιο το νομοθέτημα για να καταλάβει κανείς ποιοι και πόσοι και αν απαλλάσσονται. Άρθρο 35: «Απαλλάσσονται από τα τέλη φοίτησης, όπου αυτά προβλέπονται, οι φοιτητές ΠΜΣ των οποίων το ατομικό εισόδημα, εφόσον διαθέτουν ίδιο εισόδημα, και το οικογενειακό διαθέσιμο ισοδύναμο εισόδημα, δεν υπερβαίνουν αυτοτελώς, το μεν ατομικό το 100%, το δε οικογενειακό το 70% του εθνικού διάμεσου διαθέσιμου ισοδύναμου εισοδήματος, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα κάθε φορά δημοσιευμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Η απαλλαγή αυτή παρέχεται για την συμμετοχή σε ένα μόνο ΠΜΣ. Σε κάθε περίπτωση οι απαλλασσόμενοι φοιτητές δεν μπορούν να ξεπερνούν το 30% των φοιτητών του ΠΜΣ». Αν λοιπόν ο φοιτητής δεν είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας, όπως αυτή ορίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ, τότε θα πληρώνει δίδακτρα. Είναι προφανές ποιοι θα μπορούν να κάνουν μεταπτυχιακά. Τα ταξικά χαρακτηριστικά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης οξύνονται άρδην. Κατά τα λοιπά, όλοι θα έχουμε πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και αίρονται οι περιορισμοί!
6. Χρηματοδότηση ΠΜΣ και χρηματοδότηση έρευνας (άρθρα 37,50, 51). Σε όλες τις περιπτώσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση και ειδικά σε αυτήν των μεταπτυχιακών, των διδακτορικών και της έρευνας, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι πόροι μπορεί να είναι «χρηματοδοτήσεις, χορηγίες, δωρεές, κληροδοτήματα και κάθε είδους εισφορές από φυσικά πρόσωπα, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, από την ΕΕ και διεθνείς Οργανισμούς» καθώς και «τέλη εγγραφής/δίδακτρα, οικονομική συμμετοχή τρίτων σε συνέδρια, σεμινάρια και εκτελούμενα προγράμματα τυπικής, μη τυπικής και δια βίου μάθησης». Ουσιαστικά η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση όχι μόνο παραμένει υποχρηματοδοτούμενη αλλά πλέον η λειτουργία της θα στηρίζεται στις «κάθε είδους χρηματοδοτήσεις». Έτσι θα δούμε χρηματοδοτούμενη έρευνα από πολυεθνικές, χρηματοδοτούμενα προγράμματα σπουδών και πτυχία που τα πληρώνουν οι φοιτητές τους. Αν αυτό δεν είναι επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, αν αυτό δεν είναι ιδιωτική εκπαίδευση τότε ποιο είναι;
7. Συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα Διοίκησης των ΑΕΙ. Επανέρχεται η συμμετοχή τωνφοιτητών στα όργανα Διοίκησης των ΑΕΙ, με τρόπο όμως που δε διασφαλίζει τίποτα πέρα από τον παραγοντισμό και τη συναλλαγή. Οι φοιτητικοί σύλλογοι και το φοιτητικό κίνημα απαιτείται να προσδιορίσουν άμεσα την στάση τους διασφαλίζοντας ότι οι εκπρόσωποι τους εκεί θα δεσμεύονται από τις αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων των φοιτητών και των συνδικαλιστικών τους οργάνων εκφράζοντας τα συμφέροντα των φοιτητών και μόνο, και δεν θα επιτρέψουν να μετατραπεί η διαδικασία αυτή σε συνδιοίκηση από τη μεριά των φοιτητικών συλλόγων.
8. Άσυλο (άρθρο 3): Ουσιαστικά είναι η μόνη θετική διάταξη του νόμου.
Παράλληλα η κυβέρνηση, έχοντας άριστη γνώση του επικοινωνιακού ζητήματος, από τη στιγμή που ψηφίστηκε το συγκεκριμένο νομοθέτημα, έχει πετάξει στο «πόπολο» την μπάλα της κλήρωσης για τη σημαία στα Δημοτικά σχολεία, θέμα που την βολεύει και στην αντιπολίτευση της με το υπόλοιπο αστικό μπλοκ (ΝΔ – ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ – ΠΟΤΑΜΙ κ.λπ.) καθώς είναι το μόνο πεδίο αντιπαράθεσης! Τη βασική νεοφιλελεύθερη πολιτική για την εκπαίδευση όχι μόνο την έχει υιοθετήσει αλλά και την υλοποιεί κατά γράμμα, μεθοδικά και ευλαβικά! Δεν έχει να χωρίσει τίποτα με την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Κι επίτηδες, λοιπόν, αντί να καταργήσει τις μαθητικές παρελάσεις εμπνεύσεως Μεταξά, τις «μεταρρυθμίζει» κι αυτές με κληρωτίδες, για να περάσει αθόρυβα τις πιο βαθιές νεοφιλελεύθερες πολιτικές!
Την ίδια χρονική στιγμή το φοιτητικό κίνημα που αντιστάθηκε εδώ και 25 χρόνια σε αυτού του τύπου τις αντιδραστικές αλλαγές, σήμερα βρίσκεται αποδιοργανωμένο και σχεδόν παραιτημένο.
Το ΜΕΤΑ καλεί τις φοιτητικές παρατάξεις του ευρύτερου χώρου της Αριστεράς, ριζοσπαστικής και κομμουνιστικής, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να παίξουν τον ρόλο που τους αρμόζει, να πρωτοπορήσουν και να οργανώσουν την πάλη του φοιτητικού κινήματος μαζί με τους πανεπιστημιακούς και τους εργαζόμενους των ΑΕΙ, μαζί με το εργατικό κίνημα, τη νεολαία και το λαό, όχι μόνο για να μην περάσουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις αλλά και για να διεκδικήσουν δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους, αύξηση των δαπανών και της κρατικής χρηματοδότησης, προγράμματα σπουδών που δεν θα επιβάλλονται από τις ανάγκες των πολυεθνικών και της αγοράς, έρευνα για την κοινωνία και τον άνθρωπο, κι όχι για τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου, δωρεάν σίτιση και στέγαση, κανένας φοιτητής να μην εγκαταλείπει τις σπουδές του για οικονομικούς λόγους, δικαίωμα στην εργασία κι όχι στην μετανάστευση και στην ανεργία.
Αύγουστος 2017