Της Αλεξάνδρας Τόμπρα
Σε μια ιδιότυπη “καραντίνα” δείχνει να έχει περιέλθει το Χρηματιστήριο της Αθήνας. Το ενδιαφέρον των επενδυτών παραμένει ισχνό, εάν όχι ανύπαρκτο, το διεθνές περιβάλλον κάθε άλλο παρά προμηνύεται ευνοϊκό και λειτουργεί ανασταλτικά, ενώ παράγοντες όπως η υπόθεση Folli Follie και οι προεκτάσεις της, καθώς και η ανησυχία για την επόμενη ημέρα μετά το “τέλος” των Μνημονίων, έχουν επιδράσει εξαιρετικά αρνητικά στο συνολικό κλίμα.
Η συνεχιζόμενη και εντεινόμενη υποτονικότητα σε επίπεδο συναλλακτικής δραστηριότητας αποτελεί το κύριο στοιχείο προβληματισμού για όσους συμμετέχουν στην ελληνική αγορά. Η νηνεμία στη Λεωφόρο Αθηνών αποτυπώθηκε στο μεγαλύτερο μέρος των συνεδριάσεων του Ιουλίου. Κατά τις περισσότερες συνεδριάσεις του μήνα ο τζίρος δεν ξεπέρασε τα 20 εκατ. ευρώ (!).
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς η μέση ημερήσια αξία συναλλαγών διαμορφώθηκε μεν στα 68 εκατ. ευρώ, έναντι 58 εκατ. του 2017, αλλά με σαφή τάση υποχώρησης. Και αυτό διότι ο Ιούνιος κατέγραψε μόλις 49 εκατ. ευρώ ανά συνεδρίαση και ο Ιούλιος 25 εκατ. ευρώ ανά συνεδρίαση. Εάν συνεχιστεί η τάση, λένε αναλυτές, τότε μπορεί το 2018 να συγκριθεί με το 2012, τη χρονιά του PSI και των έκτακτων μέτρων, οπότε και η μέση ημερήσια αξία των συναλλαγών δεν ξεπέρασε τα 54 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, ούτε λόγος δεν γίνεται για νέες τοποθετήσεις, αφού πολλοί ιδιώτες επενδυτές που έσπευσαν να τοποθετηθούν στο δίμηνο Δεκεμβρίου 2017 – Ιανουαρίου 2018, οπότε και υπήρχε προσδοκία για ράλι στα ταμπλό, είδαν στη συνέχεια τις τιμές να κατρακυλούν.
Την ίδια στιγμή, τις τελευταίες ημέρες καταγράφεται ισχυρή επιδείνωση στα ελληνικά ομόλογα, με το 10ετές να κινείται ξανά πάνω από 4%, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης του κλίματος στις διεθνείς αγορές λόγω των φόβων για κλιμάκωση της εμπορικής διαμάχης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Η ανησυχία αυτή στρέφει τους επενδυτές μακριά από τα risk assets, προκαλώντας ισχυρές πιέσεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια και στο “ευάλωτο” σε κάθε αρνητική εξέλιξη Ελληνικό Χρηματιστήριο. Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου ξεπέρασε το 4,040%, ενώ πάνω από το 3,13% βρέθηκε η απόδοση του 5ετούς. Πάνω από την απόδοση της ημερομηνίας της έκδοσής του τον Φεβρουάριο (3,5%) κινείται και το yield στο 7ετές και στο 3,546%.
Απουσία προσδοκίας
Ο Νίκος Χρυσοχοΐδης, διευθύνων σύμβουλος της Ν. Χρυσοχοΐδης Χρηματιστηριακή, στοιχειοθέτησε τους τέσσερις λόγους για τους οποίους η εικόνα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς δεν δημιουργεί προσδοκίες για καλύτερη συνέχεια, τουλάχιστον μέχρι τη λήξη του έτους.
Κατά τον ίδιο, ο πρώτος λόγος είναι η εμφανής απουσία ιδιωτών επενδυτών. Η συμπίεση του εισοδήματος αλλά και η υψηλή φορολογία έχουν στην κυριολεξία εξοστρακίσει από το χρηματιστηριακό ταμπλό σημαντικά κεφάλαια που έχει ανάγκη η αγορά. Κεφάλαια που τελικά απορροφώνται για την επίτευξη των αυστηρών δημοσιονομικών στόχων, αφήνοντας σημαντικά κενά στην πραγματική οικονομία.
Δεύτερος λόγος είναι η αναμονή που τηρούν οι επενδυτές για τη μετα-μνημονιακή πορεία της χώρας, δεδομένου ότι μετά τις 20 Αυγούστου, οπότε και λήγει το πρόγραμμα στήριξης, η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα, υβριδική περίοδο. Είναι σαφές πως οδεύουμε σε μια νέα φάση επιτροπείας χωρίς να είναι εύκολα προσδιορίσιμες οι παράμετροί της, αναφέρει ο κ. Χρυσοχοΐδης, τονίζοντας ότι είναι λογική η επιφυλακτικότητα για τις πτυχές της φορολογίας ιδιωτών και επιχειρήσεων και τη διαμόρφωση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Ακόμα μία αιτία της συναλλακτικής επιφυλακτικότητας είναι το γεγονός ότι η ορατότητα για την πορεία της οικονομίας παραμένει ασαφής. Άλλωστε, οι διαφορές που υπάρχουν τόσο στις εκτιμήσεις της ανάπτυξης όσο και στο κόστος των δεσμεύσεων για τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα (από Κομισιόν, ΔΝΤ, ξένους αναλυτές κ.λπ.) και οι οποίες αποτυπώνονται στην εξάντληση της βελτίωσης των ομολογιακών αποδόσεων έως πέριξ του 4% επ’ ουδενί δεν βελτιώνουν την επενδυτική εμπιστοσύνη για το Χ.Α.
Μια επενδυτική εμπιστοσύνη που “τραυματίστηκε” από την υπόθεση της Folli Follie, η οποία θα συνεχίσει να “ταλαιπωρεί” την αγορά. Αυτός είναι και ο τέταρτος λόγος της συναλλακτικής καθίζησης της αγοράς, η οποία είδε μέσα στις πρώτες ημέρες του ξεσπάσματος της υπόθεσης (Μάιος) να χάνεται πάνω από μισό δισ. ευρώ από την κεφαλαιοποίησή της. Η φοβία ή αμφισβήτηση της αξιοπιστίας ως προς την αγορά και τους φορείς της που δημιούργησε η υπόθεση της εν λόγω εταιρείας είναι κάτι που δύσκολα θα “διαλυθεί” τόσο στους ξένους όσο και στους Έλληνες επενδυτές, οι οποίοι ήδη έχουν εγγράψει σημαντικές ζημίες την προηγούμενη οκταετία, σημειώνει.
Σε ερώτηση του “Κ” αναφορικά με την έξοδο του Χ.Α. από το τέλμα, ο κ. Χρυσοχοΐδης ήταν σαφής. Αρωγοί στην ανάκαμψη του ενδιαφέροντος είναι η βελτίωση των εσόδων από συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας και η αξιοσημείωτη πορεία των μεγεθών επίσης συγκεκριμένων εισηγμένων εταιρειών. Πετρελαιοειδή, τουρισμός, τιμές ακινήτων και κατανάλωση μπορούν να αποτελέσουν τους μοχλούς αναθέρμανσης του ενδιαφέροντος για το ελληνικό επιχειρείν, υπό την προϋπόθεση οι προσδοκίες για την πορεία των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων (κυρίως φορολογικών) να βελτιωθούν επίσης.
Συσσώρευση διαρκείας
“Αγορά σε ύπνωση” χαρακτηρίζει την ελληνική χρηματαγορά το τελευταίο διάστημα ο Σίμος Μαυρουδής, διευθύνων σύμβουλος της Fast Finance. Τούτο επιβεβαιώνεται κοιτώντας είτε τον όγκο συναλλαγών είτε το εύρος διακύμανσης των τιμών, προσθέτει.
Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται ως συσσώρευση τιμών, και μάλιστα πληροί και τα δύο βασικά κριτήρια, δηλαδή το στενό εύρος διακύμανσης τιμών και τον σχετικά χαμηλό όγκο συναλλαγών, τονίζει. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε τουλάχιστον τρεις παράγοντες: Πρώτον, στη διστακτικότητα της επενδυτικής κοινότητας σχετικά με τις προσδοκίες για τη συνέχιση –ή μη– της 30μηνης ανόδου-ανάρρωσης του Χ.Α. Δεύτερον, στη γενικότερη αναμονή για τις πολιτικές –κυρίως– εξελίξεις μετά την 20η Αυγούστου. Τρίτον, στην εποχικότητα.
Σημειώνει, δε, πως είναι απολύτως λογικό να παρατηρούμε μικρές στάσεις και συσσωρεύσεις ως ευκαιρία ρευστοποιήσεων αλλά και επανατοποθετήσεων. Εξάλλου, παραδοσιακά οι θερινοί μήνες, και ειδικά οι περίοδοι Ιουλίου-Αυγούστου, παρουσιάζουν τέτοια συμπεριφορά απαξίωσης, θυμίζοντας πάντως το ρητό “η αγορά κοιμίζει τους επενδυτές”, υπονοώντας ότι έπειτα από τέτοιου είδους συσσωρεύσεις πάντα ακολουθεί μια ισχυρή κίνηση, συνήθως στην κατεύθυνση της ισχύουσας τάσης.
Χωρίς στηρίγματα
“Ο Γενικός Δείκτης συνεχίζει την κακή του πορεία για το 2018, καθώς δεν έχει καταφέρει να βρει τα κατάλληλα στηρίγματα που θα τον οδηγήσουν υψηλότερα. Ωστόσο, κοιτάζοντας τη μακροπρόθεσμη εικόνα, παρατηρούμε ότι δεν έχει υπάρξει σημαντική ζημιά. Για να την αποφύγουμε όμως, θα πρέπει να προχωρήσουμε με ακόμα γρηγορότερα βήματα στην οικονομία και να παρουσιάσουμε ένα αποτελεσματικό και δελεαστικό σχέδιο οικονομικής πολιτικής”, τονίζει από την πλευρά του ο Χρήστος Αλωνιστιώτης, αναλυτής διεθνών αγορών.
“Τα προβλήματα εξακολουθούν να είναι τα γνωστά, με τη σειρά προτεραιότητας να μεταβάλλεται χρόνο με τον χρόνο. Για την ώρα και παρά τις επιτυχημένες δημοπρασίες εντόκων γραμματίων, είναι εμφανές ότι οι ξένοι επενδυτές δεν μπορούν να αισθανθούν την ασφάλεια της επόμενης ημέρας μετά το τέλος των Μνημονίων. Σίγουρα η εποπτεία θα είναι ενισχυμένη και συνεχής, αλλά πάντοτε υπάρχει ο φόβος για ενέργειες εκτός προγραμματισμού. Το θέμα των τραπεζών και των “κόκκινων” δανείων φαίνεται ότι αρχίζει να διευθετείται με ταχύτερους ρυθμούς, καθώς το χρονοδιάγραμμα πιέζει ασφυκτικά και οι τράπεζες προσπαθούν να πιάσουν τους στόχους τους. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία θα απαιτήσει χρόνο.
Τέλος, σημαντικό πλήγμα υπάρχει και από την υπόθεση της Folli Follie, καθώς αποτελεί μια μεγάλη εταιρεία για το μέγεθος του ΧΑΑ και, δεδομένης της χαμηλότατης ρευστότητας, αλλά και του εγκλωβισμού πολλών θεσμικών και ιδιωτών επενδυτών, η διάθεση για νέες τοποθετήσεις είναι υποτονική”.
Απαξίωση
Για εικόνα απαξιωμένης αγοράς κάνει λόγο και ο Γιάννης Γιαπράκης της Certified Portfolio Manager της VitalFinance, αφού τους τελευταίους μήνες όλοι οι εναπομείναντες συμμετέχοντες στην αγορά βιώνουν μια πρωτοφανή συναλλακτική απαξίωση. Παρατηρώντας τη ροή των γεγονότων και από πού ξεκίνησε η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος, θα μπορούσαμε να οριοθετήσουμε τα γεγονότα πριν και μετά την υπόθεση της FF Group, τονίζει. “Μέχρι τις αρχές Μαΐου η αγορά έδειχνε, με τις διακυμάνσεις της, μια δυναμική που εκφραζόταν και με έναν σχετικά αξιοπρεπή όγκο συναλλαγών (μην ξεχνάμε ότι γενικότερα τα τελευταία χρόνια, χάνοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών, συρρικνώθηκαν και οι όγκοι). Το ίδιο το γεγονός αλλά και οι χειρισμοί των εποπτικών Αρχών στην υπόθεση του FF Group πιθανότατα έδωσαν ένα καίριο χτύπημα στην εμπιστοσύνη των επενδυτών, σε μια ήδη ευάλωτη αγορά. Παρατηρήσαμε από εκείνη την στιγμή και μετά μια πτώση στην αγορά της τάξης σχεδόν του 15% και από αρχές Ιουνίου ουσιαστικά η αγορά να μην μπορεί να βρει βηματισμό”.
Η μείωση των συναλλαγών και, επιπρόσθετα, η έλλειψη εμπιστοσύνης των επενδυτών δημιούργησαν αυτοτροφοδοτούμενη απαξίωση και καχυποψία, οδηγώντας μια ήδη ρηχή αγορά στο περιθώριο, ανήμπορή να κεφαλαιοποιήσει κάποια καλά νέα που ακολούθησαν, σύμφωνα με τον ίδιο.
“Αντικειμενικά, ακόμη είμαστε μια ασθμαίνουσα οικονομία, και μάλιστα για ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς ξεκάθαρη δομή και θολό τοπίο στη διάκριση των εξουσιών, αποτελώντας τροχοπέδη για τις επενδύσεις στην προσπάθεια ανάκτησης της εμπιστοσύνης. Επομένως, επιλέγοντας την “καθαρή” έξοδο από το Μνημόνιο, πιθανότατα είναι το επόμενο γεγονός που επηρεάζει και δημιουργεί νευρικότητα και οδηγεί και αυτό σε φόβο και απαξίωση τόσο στην αγορά των μετοχών όσο και των ομολόγων, όπως καταγράφεται τους δύο τελευταίους μήνες. Όπως ανέφερε και το ΔΝΤ, το χρέος θα αντικαθίσταται από πιο ακριβό χρέος από τις αγορές, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να το εξυπηρετεί όλο και πιο δύσκολα”.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν ξεκάθαρος ότι οι τράπεζές μας δεν δικαιούνται το waiver με την έξοδο από το Μνημόνιο και, βέβαια, καθώς είμαστε εκτός επενδυτικής βαθμίδας και waiver, ούτε συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση, έστω και στους τελευταίους μήνες του προγράμματος. Συνδυάζοντας και την DSA, δηλαδή την έκθεση βιωσιμότητας για το ελληνικό χρέος που ανακοίνωσε το ΔΝΤ, μπορούμε και εκεί να παρατηρήσουμε την καχυποψία που υπάρχει για τυχόν αντιστροφή των μεταρρυθμίσεων, φωτογραφίζοντας τη μείωση των συντάξεων και του αφορολογήτου, αλλά και για τη λήψη ενός νέου κύματος μεταρρυθμίσεων, χωρίς να ξεχάσουν να κάνουν αναφορά και στο πολιτικό ρίσκο που μεγαλώνει όσο πλησιάζει το φθινόπωρο με δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να παρθούν από πλευράς κυβέρνησης, συμπληρώνει.
Συμπερασματικά, τονίζει, μπορούμε να καταλήξουμε ότι το ζήτημα του FF Group, η μετα-μνημονιακή εποπτεία με επιβολή νέων μεταρρυθμίσεων, η επιλογή καθαρής εξόδου και η DSA, αλλά και ο κίνδυνος πρόωρων εκλογών, οδηγούν τους επενδυτές να τηρούν στάση αναμονής με ελάχιστη συμμετοχή στην αγορά.
Για τη συνέχεια, ο κ. Γιαπράκης προβλέπει πως οι αναταράξεις θα συνεχιστούν, και από Σεπτέμβριο, το πιθανότερο, θα δούμε και την πολυπόθητη αύξηση των συναλλαγών. Τα «θετικά» που πρέπει να αναφερθούν (σχ. Iskra: καθόλου θετικό το ξεπούλημα) είναι ότι η σημαντική συμμετοχή ξένων επενδυτών σε υποδομές, τηλεπικοινωνίες, τράπεζες, λιμάνια, αεροδρόμια, κλάδους υγείας κ.λπ. παραπέμπει ότι είμαστε σε κατάσταση “building nation”, ιδιαίτερα αν το συνδυάσουμε με την πίεση για μεταρρυθμίσεις και την εγγύηση ότι, αν χρειαστεί, μελλοντικά θα παρέμβουν και πάλι οι Ευρωπαίοι για το χρέος. Αυτά σαφώς αποτελούν (αμφίβολες, όμως) νότες αισιοδοξίας για το μέλλον.
Πηγή: capital.gr