Νέα μελέτη δείχνει ότι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα ανέκοψε την αυξητική τάση του δείκτη γονιμότητας, ενώ το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται. Αυτές οι δύο μεταβολές (προσδόκιμο ζωής και δείκτης γονιμότητας) οδήγησαν αναπόφευκτα την Ελλάδα (και στην ΕΕ) στη διεύρυνση της δημογραφικής γήρανσης, δηλαδή στην αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων στο συνολικό πληθυσμό. Οι συνέπειες στο ασφαλιστικό σύστημα θα είναι καταλυτικές.
Ένας στους πέντε Έλληνες έχει ηλικία άνω των 65 ετών. Το ακριβές ποσοστό είναι 20,7%. Σε τρία χρόνια από σήμερα, το ποσοστό αναμένεται πως θα έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από μία ποσοστιαία μονάδα, αγγίζοντας το 21,9%. Το 2050, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να εκτιναχθεί στο 33,9%. Τρεις στους δέκα Έλληνες θα είναι «ηλικιωμένοι».
Τα στοιχεία της νέας μελέτης του Σάββα Ρομπόλη (ομότιμος καθηγητής Οικονομικών Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου) είναι εντυπωσιακά.
Από τα ιστορικά στοιχεία του δείκτη γονιμότητας στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι την περίοδο 1960-1981 αυτός είχε μέση τιμή ίση με 2,3 παιδιά ανά γυναίκα σε ηλικία γονιμότητας. Την περίοδο 1982-1988 είχε μέση τιμή ίση με 1,5 παιδιά. Την περίοδο 1989-1999 είχε μέση τιμή ίση με 1,2 παιδιά. Την περίοδο 2000-2009 είχε μέση τιμή ίση με 1,5 παιδιά και την περίοδο 2010-2017 ο δείκτης γονιμότητας έχει μέση τιμή ίση με 1,2 παιδιά. Τα χρόνια της κρίσης οι γεννήσεις περιορίζονται δραστικά. Αναμενόμενο, αν σκεφτεί κανείς τις οικονομικές συνθήκες στις οποίες επιχειρούν τα νέα ζευγάρια σήμερα να στήσουν οικογένεια.
Συντάξεις – φιλοδωρήματα. Με αφορμή την εκτίμηση ότι την επόμενη 20ετία ο πληθυσμός της χώρας θα μειωθεί έως και ένα εκατομμύριο, ο Σάββας Ρομπόλης σημειώνει: «Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι ότι, αν τελικά πάμε προς αυτή την κατεύθυνση, υπάρχουν δύο ζητήματα. Το ένα σε σχέση με το ασφαλιστικό. Εμείς είδαμε ότι για να αποκατασταθεί η αρνητική επίπτωση της γήρανσης του πληθυσμού στο Ασφαλιστικό θα πρέπει κάποια στιγμή στο μέλλον να μειωθούν οι συντάξεις περαιτέρω 17,5%». Οι συντάξεις όμως έχουν μετατραπεί ήδη σε φιλοδωρήματα.
Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, ο καθηγητής κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. «Η ελληνική πολιτεία από χθες ενόψει αυτής της κατάστασης πρέπει να διαμορφώσει ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική. Και σήμερα να την είχαμε έτοιμη και να την εφαρμόζαμε, αργεί να αποδώσει» τονίζει.
Η έκρηξη του αριθμού των συνταξιούχων απειλεί εκ νέου τις συντάξεις, πέραν των περικοπών που έγιναν και τις νέες που θα γίνουν το 2019 με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Η βόμβα του δημογραφικού είναι εδώ αφού όλο και μικρότερος πληθυσμός θα πρέπει να υποστηρίζει με την εργασία του όλο και μεγαλύτερο πληθυσμό εκτός εργασίας.
Τα στοιχεία της ΕΕ για τη χώρα μας δείχνουν ότι από το 1950 μέχρι το 2010 ο πληθυσμός των άνω των 65 ετών σε σχέση με τον πληθυσμό των ατόμων 15-64 ετών που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας σχεδόν τριπλασιάστηκε από 11,1% σε 28,4% και εκτιμάται ότι μέχρι τη δεκαετία του 2060 θα έχει διπλασιαστεί (56,7%) σε σχέση με τη δεκαετία 2010-20.
Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι οι δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις συμβάλλουν σήμερα στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά 15%. Επίσης η αύξηση του αριθμού των συνταξιοδοτήσεων, από 2,5% κατά μέσο όρο την περίοδο 2000-2010, σε 5,5% την περίοδο 2010-2015 και 5% την περίοδο 2015-2030 κυρίως λόγω γήρανσης του πληθυσμού, σημαίνει ότι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων στα ελλείμματα της κοινωνικής ασφάλισης θα απαιτεί σε ένα υποθετικό επίπεδο έως το 2050 σταδιακή αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (από 20% σε 27%) ή σταδιακή μείωση των κύριων συντάξεων τουλάχιστον 20%.