Ο Χένρυ Τζέημς (1843-1916) είναι ένας από τους μεγαλύτερους και πολυγραφότατους συγγραφείς του 19ου αιώνα, αναγνωρισμένος και στην εποχή του, αλλά και με σπουδαία έργα του μεταφρασμένα στην γλώσσα μας. Τους τελευταίους μήνες εκδόθηκε από τις πολύ καλές εκδόσεις Gutenperg ένα ακόμη μυθιστόρημά του, το “Τι ήξερε η Μέϊζι” σε πολύ καλή μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου.
Εκείνο που σε εντυπωσιάζει σε αυτό το έργο, με την πρώτη ματιά, είναι το πόσο σύγχρονο και μοντέρνο είναι. Για αυτό άλλωστε μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τους Σκοτ Μακ Γκι και Ντέηβιντ Σίγκελ (με την Τζουλιάν Μουρ και τον Στηβ Κούγκαν), διαδραματιζόμενο στην σύγχρονή μας εποχή.
Ο Χένρυ Τζέημς εμπνεύστηκε από ένα αληθινό γεγονός, την απόδοση από το δικαστήριο μίας πεντάχρονης παιδούλας στους διαζευγμένους γονείς της, αλλά στον καθένα χωριστά και εναλλάξ, για ένα εξάμηνο. Από εκεί και πέρα ο συγγραφέας ήταν ελεύθερος να συνθέσει, βασισμένος στην εξωφρενική απόφαση. Οι γονείς χρησιμοποιούν το παιδί όχι γιατί το αγαπούν ή για να το αναθρέψουν σωστά, αλλά για να φέρουν δυσκολίες στην ζωή του μισητού πια αντιδίκου τους, γιατί την όλη φροντίδα και διαπαιδαγώγησή του αναθέτουν σε γκουβερνάντες, χωρίς να ασχολούνται καθόλου μαζί του. Αδιαφορούν για τα απαραίτητα για την ανατροφή του του και πολύ περισσότερο για τις σπουδές του, που μέχρι το τέλος του βιβλίου βασίζονται σε ιδιωτικές προσπάθειες. Αντιθέτως η κύρια ενασχόλησή τους, εκτός του να δυσκολέψουν ο ένας την ζωή του άλλου, είναι πώς να βρούν νέους συντρόφους, που μάλιστα θα είναι πιο ευκατάστατοι και θα αναλάβουν τα έξοδα της πολυτελούς ζωής τους.
Ευτυχώς για την Μέϊζι, η νέα σύζυγος του πατέρα της, η κυρία Μπιλ, φαίνεται ότι την αγαπάει και την φροντίζει, μέχρι να ερωτευτεί ξανά, οπότε ο κύριος στόχος της είναι πια να ξαναφτιάξει την ζωή της. Ο νεαρός σύζυγος της μητέρας της, ο σερ Κλοντ, με την καλοσύνη και το πατρικό ενδιαφέρον του για το κοριτσάκι είναι το αποκούμπι του και ο προστάτης του, αλλά ο αδύναμος χαρακτήρας του και η οικονομική του εξάρτηση είναι μεγάλο εμπόδιο, ενώ θα μπορούσαν με την κυρία Μπιλ να συστήσουν μία νέα οικογένεια, στην οποία θα περιλάμβαναν και την αποδιωγμένη Μέϊσι.
Ο συγγραφέας με διεισδυτική ψυχογράφηση των χαρακτήρων δίνει έναν κόσμο μεγαλοαστικό άπληστο, υστερόβουλο και ιδιοτελή. Ακόμη και η ηλικιωμένη γκουβερνάντα, η κυρία Γουίξ, που φαίνεται τρυφερή απέναντι στο παιδί, δέχεται τα πυρά του, γιατί θέτει πάνω από όλα την οικονομική της αποκατάσταση και κυρίως γιατί ο συντηρητισμός της μπερδεύει την ηθική με την αγάπη και δεν μπορεί να προσφέρει καμία γνωστική αξία στην προστατευομένη της.
Παρόλα αυτά η ανιδιοτελής, αθώα, θαρραλέα και πανέξυπνη Μέϊζι, χωρίς να απαιτεί τίποτα από κανέναν, ωριμάζει στην αρχή κάνοντας ότι δεν καταλαβαίνει, για να μην πληγώσει τους φυσικούς της γονείς, που συνεχώς τους συγχωρεί, με την παραμικρή λάμψη καλοσύνης εκ μέρους τους. Στην συνέχεια, με την καθημερινή εμπλοκή της σε όλους τους διαλόγους των ζευγαριών των ενηλίκων προσελκύει την τρυφερότητά τους, αλλά και αντιμετωπίζεται ως ισότιμη, ώστε να την θεωρούν μεγαλύτερη από την ηλικία της και ανεξάρτητη και γι αυτό να βάζουν άλλες προτεραιότητες στην ζωή τους.
Μέσα από όλη αυτή την επώδυνη διαδικασία η Μέϊζι μεγαλώνει και μαθαίνει, παρά την παντελή έλλειψη εγκυκλίου μόρφωσης. Μαθαίνει το καλό και το κακό, το ηθικό, την ελευθερία επιλογής και αποκτά εμπειρία ζωής.
Ο συγγραφέας, εκτός την εξονυχιστική ανάλυση χαρακτήρων και σχέσεων των διαφόρων ζευγαριών και την ψυχογράφηση των αντιδράσεων της Μέϊζι, μας ελκύει με το διεισδυτικό του χιούμορ, την κοινωνική του κριτική και την εκπληκτική, περίτεχνη γραφή του. Και φυσικά η αντιμετώπιση του θέματος με μία τόσο σύγχρονη ματιά, κάνει το βιβλίο αυτό άξιο να διαβαστεί και από όσους ασχολούνται με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών και γενικά από όσους θέτουν το παιδί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους.