Οι εξελίξεις στη διεθνή αρένα είναι αρκετές και η “τυχαία” (με την πρώτη ματιά) γεωγραφική κατανομή τους, επιφέρει σύγχυση τόσο στους μελετητές όσο και σε αρκετούς λήπτες απόφασης. Ένας από τους στόχους της ανάλυσης των πολιτικών φαινομένων είναι και η ανεύρεση των συνδετικών κρίκων μεταξύ εξελίξεων οι οποίες με μια πρώτη ματιά, φαίνονται ασύνδετες και τυχαίες. Τι γίνεται αυτή τη στιγμή στον κόσμο;
Οι ΗΠΑ του Τrump παρουσιάζουν βιασύνη και ορμητικότητα
Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την αποστολή μηνυμάτων με τον βομβαρδισμό (με πυραύλους Tomahawk) στη Συρία. Ακολούθως, αφού ο Trump προσπάθησε να δείξει στο εσωτερικό της χώρας του ότι δεν έχει τις σχέσεις που παρουσιάζονταν να έχει με το Κρεμλίνο, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την περιπέτειά τους στη Βόρεια Κορέα. Το αεροπλανοφόρο Carl Vinson και οι συμμαχικές δυνάμεις, προσπαθούν να δημιουργήσουν στην Πιονγιανγκ το αίσθημα της περικύκλωσης. Οι δοκιμές καταστροφικών όπλων από πλευράς της Βόρειας Κορέας έχουν ως στόχο την υιοθέτηση από πλευράς Κιμ Γιονγκ Ουν της πολιτικής του Ιράν. Με άλλα λόγια, η Βόρεια Κορέα ζητά ανταλλάγματα για να πάψει να είναι το κράτος-παρίας της περιοχής.
Λίγο πριν το Πάσχα, οι ΗΠΑ έριξαν τη λεγόμενη “μητέρα των βομβών” στο Αφγανιστάν θυμίζοντας σε Κίνα, Ινδία και Ρωσία πως το λεγόμενο Pivotto Asia, είναι αμερικανική υπόθεση. Η Βόρεια Κορέα και το Αφγανιστάν απασχολούν τις ΗΠΑ γιατί βρίσκονται σε κομβικά γεωγραφικά σημεία. Οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν σταδιακά να περικυκλώσουν τη χώρα που θεωρούν ότι στο μέλλον, θα διεκδικήσει την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι. Την Κίνα. Αν αυτός είναι λοιπόν ο στόχος, όλες οι υπόλοιπες κινήσεις των ΗΠΑ στην περιοχή, αποτελούν τακτικές-μέσα υλοποίησης αυτού του στόχου. Εκεί λοιπόν πρέπει μάλλον να εντάξουμε και τις αμερικανορωσικές σχέσεις.
Trumpgate ή κάτι βαθύτερο;
Ένα πολύ μεγάλο λάθος (κατά την άποψη του γράφοντος) που γίνεται όταν ερμηνεύονται οι αμερικανορωσικές σχέσεις είναι οτι ερμηνεύονται μέσα από τον ψυχροπολεμικό φασματογράφο. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία, για 45 έτη συγκρούστηκαν σε όλα τα επίπεδα. Το παρόν διεθνές σύστημα ισορροπιών, δεν είναι διπολικό. Πρόκειται μάλλον για ένα σύστημα σε μετάβαση όπου οι πολλοί πόλοι (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, ΗΠΑ, Ε.Ε, Γερμανία κ.α) τείνουν να γίνουν λιγότεροι (ως διεκδικητές περιφερειακής ηγεμονίας). Τις τελευταίες μέρες, η απόφαση των ΗΠΑ να μοιραστούν διαβαθμισμένες και απόρρητες πληροφορίες με τη Ρωσία, σηκώνει θύελλα αντιδράσεων και επαναφέρει το κλίμα της στενής συνεργασίας Trump-Putin.
Μετά το 1970, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να θέσουν σε ισχύ την Τριγωνική Διπλωματία. Το μηδενικό άθροισμα του Ψυχρού Πολέμου και η μη κερδοφόρα πυρηνική επίθεση της μιας δύναμης έναντι της άλλης, όφειλε να παύσει. Το επιτελείο του Nixon λοιπόν, είχε την ιδέα της εισαγωγής ενός “balander” ο οποίος θα διαμόρφωνε ένα αποτέλεσμα (υπέρ των ΗΠΑ) χωρίς να υπάρξει πυρηνικό ολοκαύτωμα. Τότε λοιπόν, η Κίνα μπήκε στις μεγάλες δυνάμεις και ονομάστηκε ηγέτιδα δύναμη του Τρίτου Κόσμου. Το Πεκίνο έγινε ο ειδικός συντελεστής-καταλύτης για την ύφεση και τελικά, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Κάτι παρεμφερές καλούνται να κάνουν οι ΗΠΑ σήμερα, αντικαθιστώντας απλά την Κίνα με την Ρωσία.
ΗΠΑ και Ρωσία θεωρούν ότι οι μεταξύ τους τριβές και διαφορές, (πάγιες) είναι λιγότερο ζημιογόνες για το- μεταξύ τους- πλέγμα σχέσεων από τις διαφορές που θα έχουν –έκαστη- με την Κίνα. Η Κίνα έχοντας χερσαίο “μέτωπο” στα βάθη της Ασίας, προβληματίζει την δημογραφικά ασθενή και προβληματική (αναφορικά με την παραγωγική της διαφοροποίηση) στην οικονομία Ρωσία. Η Κεντρική Ασία, πάλαι ποτέ “αυλή” της ΕΣΣΔ, διεκδικείται άμεσα από την Κίνα. Από την άλλη πλευρά, η οικονομική διείσδυση της Κίνας στην Ε.Ε αλλά και η θέληση του Πεκίνου να ελέγξει έναν θαλάσσιο χώρο που ξεκινά από τη Δυτική Αφρική και σταματά μέχρι την Ωκεανία, προβληματίζει τις ΗΠΑ που θεωρούν ότι η Κίνα θυμίζει τις ΗΠΑ πριν αυτές γίνουν μεγάλη δύναμη (πριν από έναν αιώνα περίπου).
Αμερικανο-ρωσικό “ξεκαθάρισμα”
Συρία, Βαλκάνια, Ουκρανία, Τουρκία, Ιράν, Βόρεια Κορέα. Όπου και αν κοιτάξετε, θα δείτε εντάσεις. Όλες αυτές οι εντάσεις, αν αποφασίσουμε να βάλουμε έναν φακό στην υδρόγειο σφαίρα, εντοπίζονται σε αυτό που ονόμασε ο Spykman ως “Rimland” (σε ελεύθερα ελληνικά, ας το ονομάσουμε “τόξο”). Αυτή η τεράστια “αερογέφυρα” που ξεκινά από το Γιβραλτάρ και τελειώνει στις ακτές της Κίνας, ανασυγκροτείται και αναδομείται από τους υφιστάμενους συσχετισμούς ισχύος.
Η Ρωσία έχει απωλέσει τη δυνατότητα αξιοποίησης της Ουκρανίας μετά από το 2012 ως ενεργειακό κόμβο. Ο Nord Stream No 2 και ο South Stream, αποτελούν τα νέα ενεργειακά projects της Ρωσίας προκειμένου να κρατήσει σαν “πελάτη” την διψασμένη για ενέργεια, Ευρώπη. Ο South Stream, ουσιαστικά αντικαταστάθηκε από τον Turkish Stream. Διακλαδώσεις του αγωγού αυτού επρόκειτο/πρόκειται (το project τυπικά, φαίνεται να προχωράει) να περνούν και από τα Βαλκάνια. Ε.Ε και ΗΠΑ δε θα ήθελαν να βαθύνει η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, η οποία θα είναι έτσι και αλλιώς πάνω από 55% μέχρι το 2030. Η Ρωσία προσπαθεί να πείσει λοιπόν τη Δύση να αφήσει την Ουκρανία στη ρωσική επιρροή. Η ρωσική απειλή σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν οι θέσεις της είναι η συνέχιση και εμβάθυνση της στρατηγικής ομηρίας της Τουρκίας. Σε συνδυασμό με την ισχυρή παρουσία της Μόσχας στη Συρία, τις αναβαθμισμένες σχέσεις της με το Ιράν και με την Αίγυπτο, η Ρωσία απειλεί –τελικά- ότι θα κατέβει πιο νότια αν δεν σβήσει η φωτιά (υπέρ της) στο μαλακό της υπογάστριο. Σε ανταλλάγματα, η Ρωσία θα υποστηρίξει τις ΗΠΑ (έστω χλιαρά) στα όσα γίνονται στη Βόρεια Κορέα (έτσι κι αλλιώς η Μόσχα δε θα ήθελε μια πυρηνική δύναμη πλησίον των συνόρων της –δορυφοριοποιημένη από την Κίνα).
Το Μαυροβούνιο μπήκε στο ΝΑΤΟ. Τα Σκόπια είναι σε κατάσταση διάλυσης, η Αλβανία προσπαθεί να ολοκληρώσει την ένωση Κοσόβου και Σκοπίων υπέρ αυτής. Το Κόσοβο είναι σε προεκλογική περίοδο και η Βοσνία σε πλήρη αναταραχή. Ο Lavrov δήλωσε πως όλες αυτές οι αναταραχές ήταν “προσχεδιασμένες” (σε βάρος της Ρωσίας). Σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ φαίνεται πως έχουν αποφασίσει να χρησιμοποιήσουν τη Ρωσία σαν “ασπίδα” για την επιθετικότητα της Κίνας. Αυτή η ειδική σχέση που πρόκειται να αποκτήσουν οι ΗΠΑ με τη Ρωσία, σαφώς και δε θα παραγνωρίζει τις τεράστιες διαφορές που έχουν οι δύο δυνάμεις. Αυτή η σχέση μπορεί να σαποδελτιωθεί χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα που υπακούει στο υπόδειγμα του πολιτικού ρεαλισμού που στηρίζεται στο “το μη χείρον, βέλτιστον”: Για τις ΗΠΑ, είναι προτιμότερη μια ελεγχόμενη κάθοδος της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς η Ρωσία είναι αφενός ελλιπής σε συντελεστές ισχύος (σχετικά με την Κίνα) αφετέρου, θα λειτουργούσε σαν ασπίδα για την πρόσβαση της Κίνας στη Μεσόγειο. Αυτή η περίπτωση μπορεί να γίνει αναγωγή σχεδόν σε κάθε υπο-περιφέρεια και για τις δύο δυνάμεις.
*Πηγή: capital.gr
**Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι υποψήφιος Δρ. Διεθνών Σχέσεων.
