Παρατηρώντας τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή, μόλις μερικούς μήνες πριν, θα έμοιαζε ίσως περισσότερο πιθανό να υπέγραφε η Σαουδική Αραβία συμφωνία εξομάλυνσης με το Ισραήλ, ακολουθώντας τα βήματα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν και του Σουδάν, παρά να συμφιλιώνονταν με το σουνιτικό εμιράτο του Κατάρ. Όμως οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν πως φαίνεται να βρισκόμαστε κοντά στον τερματισμό της, ίσως σημαντικότερης, ενδοαραβικής διαμάχης των τελευταίων ετών.
Η Σαουδική Αραβία είχε πρωτοστατήσει από το 2017, από κοινού με την Αίγυπτο, το Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε μία εκστρατεία ολοκληρωτικού αποκλεισμού του Κατάρ, λόγω της υποστήριξης του εμιράτου στην Μουσουλμανική Αδελφότητα και των σχέσεων του με το σιιτικό Ιράν. Ο αποκλεισμός περιλάμβανε την διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το εμιράτο και την απέλαση όλων των Καταριανών υπηκόων από τα αραβικά κράτη που προαναφέραμε.
Όμως, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και ένας από τους πιο ισχυρούς άνδρες του Ριάντ, είδε «πρόοδο» στην διένεξη με το Κατάρ, κάνοντας ειδική αναφορά στο Κουβέιτ και στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών που λειτούργησαν ως μεσολαβητές στην αποκλιμάκωση μιας ενδοαραβικής διαμάχης «που έφτασε ο καιρός να επιλυθεί», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πομπέο, επισκεπτόμενος το Μπαχρέιν.
Ο Αμερικανός υπουργός, που λίγο πριν την εκπνοή της θητείας Τραμπ έχει ξεκινήσει έναν μαραθώνιο επαφών στην Μέση Ανατολή, ήταν παρών στην μυστική συνάντηση μεταξύ του Σαουδάραβα πρίγκηπα διαδόχου και του Ισραηλινού πρωθυπουργού και τώρα φαίνεται να είναι αυτός που πρωτοστατεί, μαζί με το Κουβέιτ, στο “λιώσιμο των πάγων” Ντόχας και Ριάντ.
Αν και όταν είχε ξεκινήσει ο αποκλεισμός του Κατάρ, ο Τραμπ είχε μιλήσει για την «αρχή του τέλους της φρικτής τρομοκρατίας», το εμιράτο παρέμεινε σημαντικό για την Ουάσιγκτον για δύο βασικούς λόγους: πρώτον φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις και δεύτερον λειτουργεί ως μεσολαβητής στον πόλεμο του Αφγανιστάν, μεταξύ των Ταλιμπάν, με τους οποίους έχει άριστες σχέσεις και των Αμερικανών. Είναι οι βασικοί λόγοι που οι Αμερικανοί προ πολλού πίεζαν στην χαλάρωση του αποκλεισμού του εμιράτου.
Χαιρετίζει ο Ερντογάν
Η “πολιορκία” του εμιράτου είχε άλλη μία παράπλευρη εξέλιξη, κομβική για την Μέση Ανατολή: την ολοκληρωτική του πρόσδεση του Κατάρ στην Τουρκία, η οποία μέσω της στρατιωτικής βάσης που διατηρούσε στο εμιράτο, λειτούργησε ως “ασπίδα προστασίας” για τον εμίρη, από ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα υποκινούμενο από Αίγυπτο και Σαουδική Αραβία.
Δεν αποτέλεσε λοιπόν έκπληξη που ο Τούρκος πρόεδρος χαιρέτισε τις εξελίξεις, χαρακτηρίζοντας «άδικες» τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στο εμιράτο. Το Κατάρ συγκρότησε στην κυριολεξία έναν “άξονα” με την Τουρκία, φτάνοντας στο σημείο όχι απλώς να χρηματοδοτεί της στρατιωτικούς τυχοδιωκτισμούς του Ερντογάν στην Λιβύη, αλλά και την ίδια την τουρκική οικονομία, σε τέτοιο βαθμό που η τουρκική αντιπολίτευση να αναφέρει πως η χώρα έχει «εξαγοραστεί» από την Ντόχα!
Ο Τούρκος πρόεδρος ευελπιστεί πως αν αρθεί η οικονομική απομόνωση του εμιράτου, θα ανοίξει ο δρόμος για να αρθεί και το μποϋκοτάζ που έχει κηρύξει στα τουρκικά προϊόντα η Σαουδική Αραβία, όπως και η γενικότερη απομόνωση του στον αραβικό κόσμο. Στις 21 Νοεμβρίου ο Ερντογάν και ο βασιλιάς Σαλμάν είχαν προχωρήσει στην πρώτη τους επικοινωνία, μετά από μήνες “ψυχροπολεμικών σχέσεων“, δηλώνοντας πρόθυμοι να ανοίξουν διαύλους επικοινωνίας.
Σε μία μάλιστα μάλλον “σουρεαλιστική” δήλωση που ακολούθησε την επικοινωνία των δύο ανδρών, Σαουδάραβες αξιωματούχοι υποστήριξαν πως δεν ενορχηστρώνουν μποϋκοτάζ κατά της Τουρκίας, βγάζοντας κυριολεκτικά “τρελούς“, όλους τους αναλυτές των διεθνών μέσων ενημέρωσης! Θυμίζουμε πως μόλις το καλοκαίρι ο Αραβικός Σύνδεσμος κατηγορούσε ευθέως την Τουρκία ως υπεύθυνη για «αποσταθεροποιητικές ενέργειες στην Μέση Ανατολή», από κοινού με το σιιτικό Ιράν.
Έκπληξη από το Ιράν
Όμως η μεγάλη έκπληξη ήρθε από τις δηλώσεις του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών που αναφέρθηκε πως η «η συμφιλίωση στον Κόλπο θα συμβάλλει στην συμφιλίωση και στην σταθερότητα της περιοχής». Το λογικό θα ήταν ο επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας να ανησυχούσε ότι Πομπέο και Ριάντ θα πίεζαν την Ντόχα να ακολουθούσε την πολιτική “μέγιστης πίεσης” εις βάρος της Τεχεράνης, ως αντάλλαγμα για την άρση του αποκλεισμού της. Πόσο μάλλον που το Ιράν θεωρεί πως η επαγγελματική δολοφονία του κορυφαίου πυρηνικού του επιστήμονα ενορχηστρώθηκε στην μυστική συνάντηση της “τρόικα” Πομπέο, Νετανιάχου και πρίγκηπα Σαλμάν, την οποία διέψευσε το Ριάντ, χωρίς να γίνει πιστευτό.
Φαίνεται πως το Ιράν είναι διατεθειμένο να δείξει “υπομονή” μέχρι να αναλάβει πρόεδρος ο Τζο Μπάιντεν, θεωρώντας πως το Κατάρ μάλλον θα εξακολουθήσει να επιδιώκει καλές σχέσεις με το Ιράν, όπως εξάλλου κάνει προ πολλού και το Κουβέιτ, χωρίς να ενοχληθούν οι Σαουδάραβες. Σε αυτήν την στρατηγική της “υπομονής” συνηγορεί και η “σιωπή” του Ιράν στην δολοφονική επίθεση με drone εις βάρος ενός διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης στο Ιράκ, που ακολούθησε την δολοφονία του πυρηνικού του επιστήμονα.
Εάν πιστέψουμε τις εκτιμήσεις ων διεθνών αναλυτών, το μεσανατολικό κράτος που δεν είναι διατεθειμένο να χαιρετίσει τις εξελίξεις, είναι αυτό που τηρεί την σκληρή στάση έναντι της Τουρκίας, δηλαδή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς η Αίγυπτος του Σίσι μάλλον θα τις αποδεχτεί, με δεδομένη την εξάρτηση της οικονομίας από τα πετρελαιοδολάρια των Σαουδαράβων. Προφανώς η άρση του οικονομικού αποκλεισμού του Κατάρ, “ανακατεύει την τράπουλα” της Μέσης Ανατολής, μία εξέλιξη που αφορά άμεσα και την χώρα μας.
