Σε νέα εποχή και σε ουσιαστική εμβάθυνση της στρατηγικής συνεργασίας με υψηλό συμβολισμό προχώρησαν η Ελλάδα και η Γαλλία, σε μια κίνηση που μεταβάλλει τα γεωπολιτικά δεδομένα στην ευρύτερη Μεσόγειο.O ελληνογαλλικός άξονας συνεργασίας στηρίζεται σε δυο πυλώνες. Ο ένας είναι η οριστικοποίηση προμήθειας γαλλικών φρεγατών τύπου Belharra από το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και ο δεύτερος είναι η συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Η αμυντική συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας προκαλεί σοβαρό «βραχυκύκλωμα» στα σχέδια του Ερντογάν για κυριαρχία της αναθεωρητικής και επιθετικής Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται ξαφνικά σε ασφυκτικό «κλοιό» δύο χωρών που είναι εξαιρετικά υπολογίσιμες στρατιωτικές δυνάμεις -ειδικά η Γαλλία- και δεσμεύονται να στηρίξουν η μία την άλλη σε περίπτωση που απειληθεί η εδαφική τους ακεραιότητα.
Φυσικά, η πολυδιάστατη διπλωματική τακτική της Ελλάδας δεν πρόκειται αφ΄εαυτής να λύσει τα χρόνια προβλήματα με την γειτονική χώρα και θα πρέπει να αναλάβει τολμηρές πρωτοβουλίες για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, τον άμεσα καθορισμό Α.Ο.Ζ. Ελλάδας-Κύπρου και κυρίως την επέκταση από τα 6 στα 12 μίλια των χωρικών υδάτων της χώρας σε Αιγαίο και Αν. Μεσόγειο.
Η υποδοχή της είδησης της αγοράς γαλλικών φρεγατών από την Ελλάδα, φανερώνει την έντονη ενόχληση και ανησυχία της τουρκικής πλευράς και αντιμετωπίστηκε με καχυποψία και σκεπτικισμό από τον τουρκικό τύπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αγγλική έκδοση της εφημερίδας Sabah στο διαδίκτυο είχε κεντρικό θέμα την αγορά των φρεγατών από την Ελλάδα υπό τον τίτλο «η Ελλάδα αγοράζει γαλλικές φρεγάτες παρά τον ισχυρισμό ότι θέλει να αποφύγει τον εξοπλιστικό ανταγωνισμό». Η Milliyet αναφέρει τηλεγραφικά την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού και λέει πως «τα ελληνικά ΜΜΕ πανηγυρίζουν και δείχνουν φωτογραφίες ελληνικών υποβρυχίων από το Καστελόριζο».
Το φερέφωνο της τουρκικής κυβέρνησης Yeni Safak εστιάζει στην κοινή άμυνα Ελλάδας-Γαλλίας και την απειλή που αποτελεί για την ασφάλεια των γειτόνων. Υπάρχουν και ρεπορτάζ τουρκικών ΜΜΕ που προσπαθούν να υποβαθμίσουν το αμυντικό σύμφωνο και την αγορά πολεμικών πλοίων, κάνοντας και επίκληση σε παλαιότερη κακεντρεχή δήλωση του υπουργού Άμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ,ο οποίος είχε τονίσει ότι «οι ισορροπίες στο Αιγαίο δεν αλλάζουν με αγορές μεταχειρισμένων αεροπλάνων» εννοώντας την αγορά των επίσης γαλλικών Ραφάλ.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, η Ελλάδα θα παραλάβει 3 συν 1 «ψηφιακές» φρεγάτες Βelh@rra με πλήρη εξοπλισμό αεράμυνας και ανθυποβρυχιακού πολέμου και με δυνατότητες να καταρρίπτουν εναέριους στόχους σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Τα πολεμικά πλοία, με την υψηλή τεχνολογία τους και τα μεγάλου βεληνεκούς οπλικά τους συστήματα θα λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστής ισχύος στο Αιγαίο και στην Αν. Μεσόγειο, καθώς πέρα από τις αυξημένες δυνατότητες θα είναι απολύτως συμβατές ώστε να «συνεργάζονται» με τα μαχητικά Rafale.
Στο τραπέζι των τεχνικών διαπραγματεύσεων παραμένει και η συζήτηση για κάποιες υπερσύγχρονες κορβέτες τύπου Gowind που αυτή τη στιγμή μένει να υπάρξει κατάληξη στην τελική διαμόρφωση τους. Βεβαίως, ερωτηματικό παραμένει το τι μέλλει γενέσθαι με την αναβάθμιση των 4 ελληνικών φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, που η χώρα μας προμηθεύτηκε τη δεκαετία του ΄90 από την Γερμανία.
Είναι σαφές, πως οι φρεγάτες Μπελχάρα είναι αρκετά ακριβές, σε σχέση με άλλα πολεμικά σκάφη που προτάθηκαν στον διεθνή διαγωνισμό, παρά τη πρόσφατη βελτιωμένη γαλλική πρόταση. Όμως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την επιχειρησιακή ανωτερότητα των εν λόγω φρεγατών και δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι θα προσφέρουν την ανάλογη χρησιμότητα στην αμυντική θωράκιση και την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της Χώρας, που είχε προσφέρει και το ιστορικό «Θωρηκτό Αβέρωφ», κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων.
Το θωρακισμένο καταδρομικό Γεώργιος Αβέρωφ (Θ/Κ «Γ. Αβέρωφ»),κλάσης Πίζα, ναυπηγήθηκε στα ναυπηγεία του Ορλάντο στο Λιβόρνο της Ιταλίας την περίοδο 1908-1911 και εντάχθηκε στο τότε ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Η τότε κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη δαπάνησε το αστρονομικό ποσό για την εποχή των 23.650.000 χρ. δρχ. για την απόκτηση του και τα 8.000.000 προέρχονταν από το 20 % της συνολικής κληρονομιάς του μεγάλου ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, που παραχώρησε με τη διαθήκη του στο Ταμείο Εθνικού Στόλου το 1899.Το Αβέρωφ ήταν εκείνη την εποχή το πιο σύγχρονο και ισχυρό πλοίο στην Αν. Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο. Με κυβερνήτη τον θρυλικό Παύλο Κουντουριώτη απελευθέρωσε τα νησιά του Αιγαίου και ταπείνωσε ουκ ολίγες φορές τον τουρκικό στόλο. Σίγουρα, οι ιστορικές ομοιότητες μεταξύ Μπελχάρα και «Αβέρωφ» είναι πολλές.
Περαιτέρω,τo πλήρες κείμενο της συμφωνίας που υπέγραψαν Ελλάδα και Γαλλία στις 28/09/2021 για την εγκαθίδρυση στρατηγικής εταιρικής σχέσης στην άμυνα και την ασφάλεια, δόθηκε στην δημοσιότητα. Η ιστορική συμφωνία αποτελείται από 31 άρθρα και αποτελεί ορόσημο-σταθμό για τα τεκταινόμενα στην Αν. Μεσόγειο.
Βασικό στοιχείο της Συμφωνίας είναι η ύπαρξη ρήτρας, που προβλέπει την άμεση στρατιωτική συνδρομή της Γαλλίας προς την Ελλάδα αλλά και αντίστροφα αν υπάρξει επίθεση από τρίτη χώρα στην επικράτεια τους. Πρόκειται για ένα ισχυρό μήνυμα στην προβληματική και επιθετική Τουρκία, που στα πλαίσια του επεκτατικού δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», προσπαθεί να νεκραναστήσει την οθωμανική αυτοκρατορία και να καταστήσει την Ελλάδα, ένα κράτος μειωμένης κυριαρχίας.
Σε αυτό το σημείο, πρέπει να επισημανθεί ότι στο νομικό οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβλέπεται η αμοιβαία αμυντική συνδρομή μεταξύ των κρατών-μελών της Ένωσης. Ειδικότερα, είναι το άρθρο 42 παράγραφος 7 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ε.Ε.: «Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφος του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στην διάθεση τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό δεν επηρεάζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών…».
Στην πράξη, η προαναφερόμενη νομική διάταξη δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ και έχει περιπέσει σε αχρηστία. Εν μέρει δικαιολογείται, λόγω τη μη ύπαρξης ευρωπαϊκού στρατού, της αυτόνομης εξωτερικής πολιτικής κάθε κράτους-μέλους και τα διαφορετικά γεωστρατηγικά συμφέροντα που έχουν και τέλος, την αμυντική εξάρτηση της Ευρώπης από το ΝΑΤΟ. Δυστυχώς, η Ελλάδα έχει βιώσει στο «πετσί» της την απουσία αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα, τα οποία έχουν περιοριστεί μονάχα σε «χλιαρές» δηλώσεις καταδίκης.
Κάτι όμως που αλλάζει, με το αμυντικό σύμφωνο που υπέγραψαν Ελλάδα και Γαλλία. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 2 της προαναφερόμενης συμφωνίας προβλέπεται ότι: «Τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μια ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».
Είναι η πρώτη φορά που ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής περιέχεται σε διμερή συμφωνία της Ελλάδας με Ευρωπαίο εταίρο ή σύμμαχο στο ΝΑΤΟ και δημιουργεί νέα δεδομένα, όσον αφορά την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας της χώρας μας. Εν ολίγοις, η Γαλλία αναλαμβάνει την ρητή δέσμευση να υπερασπίσει στρατιωτικά την Ελλάδα έναντι ένοπλης τουρκικής απειλής και είναι πρόθυμη να το επισημοποιήσει με μια γραπτή και δεσμευτική συμφωνία. Δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι η Γαλλία είναι στρατιωτική υπερδύναμη και διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο, το οποίο υπό προϋποθέσεις μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπέρ της Ελλάδας!
Εν κατακλείδι, «η Στρατηγική Εταιρική Σχέση για τη Συνεργασία στην Άμυνα και στην Ασφάλεια» που έχει υπογραφεί μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, επισφραγίζει την στενή συμμαχική σχέση που έχουν αναπτύξει οι δυο χώρες, αναβαθμίζεται ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας στην Ευρώπη και στην λεκάνη της Αν. Μεσογείου, με την ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής διασφαλίζεται η εθνική κυριαρχία της χώρας, δίνεται έμφαση στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η εν λόγω συμφωνία μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα, για την δημιουργία ενός μελλοντικού ευρωπαϊκού στρατού και την ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Επιπροσθέτως, μπορεί να είναι καταλύτης εξελίξεων στην Μεσόγειο και με τη συμμετοχή χωρών που διάκεινται εχθρικά προς την Τουρκία όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Λιβύη (υπό διοίκηση Χαφτάρ),τα Η.Α.Ε. κ.α., να αποτελέσει προάγγελο για την δημιουργία μιας πραγματικής μεσογειακής ένωσης, βάζοντας ταφόπλακα στην «Γαλάζια Πατρίδα» του Ερντογάν.
Θάνος Κάλλης
Δικηγόρος-Ιστορικός
*Το κείμενο του φίλου Θάνου Κάλλη εκφράζει προσωπικές απόψεις και όχι κατ’ ανάγκην και στο σύνολο τους την iskra
