Αλήθειες από πρ. στέλεχος του ΔΝΤ: Καταστρέψατε την Ελλάδα, διαγράψτε το χρέος και φύγετε!

Του Ashoka Mody*
Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί καταπέλτη ενάντια στα μνημονιακά προγράμματα που εφαρμόστηκαν και «έθαψαν» στην κυριολεξία την Ελλάδα. Και έχει ιδιαίτερη σημασία αυτό το κείμενο γιατί προέρχεται από την «καρδιά» του ΔΝΤ, από πρώην κεντρικό στέλεχός του. Γιατί τα βέλη είναι εξ οικείων.
Αυτό, όμως, που έχει σημασία, είναι ότι ο Ashoka Mody κάνει μια ρηξικέλευθη πρόταση  προς το ΔΝΤ: να διαγράψει μονομερώς το χρέος της Ελλάδας και να «ξεκουμπιστεί» από το πρόγραμμα.
Και αυτή η πρόταση είναι κόλαφος προς όλες τις κυβερνήσεις και πρώτα απ’ όλα προς την κυβέρνηση Τσίπρα, που δεν τολμούν ούτε καν να ψελλίσουν την απόλυτα αναγκαία, για λόγους επιβίωσης, διαγραφή ενός επονείδιστου και μη βιώσιμου χρέους.

Ν.Ζ

Η εμπλοκή του ΔΝΤ στην Ελλάδα ήταν μια ολοκληρωτική καταστροφή: ξανά και ξανά, η αποτυχία του να αντιμετωπίσει κρίσιμα ζητήματα έχει φέρει πόνο στους Έλληνες. Όταν τα μέλη του δ.σ. του Ταμείου συνεδριάσουν την Δευτέρα, θα πρέπει να συμφωνήσουν να διαγράψουν τα χρέη της χώρας και να αποχωρήσουν.
Το ΔΝΤ δεν θα έπρεπε καν να είχε συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα από την αρχή. Στα τέλη Μαρτίου του 2010, με τις ανησυχίες για την ικανότητα της ελληνικής κυβέρνησης να αποπληρώσει τα χρέη της να ταρακουνούν τις αγορές, οι ηγέτες της Ευρώπης ήθελαν το ΔΝΤ να μείνει μακριά. Οι Ευρωπαίοι φοβούνταν ότι η οικονομική βοήθεια του Ταμείου σε έναν “δικό τους” θα σηματοδοτούσε ευρύτερη αδυναμία στη νομισματική ένωση. Όπως το έθεσε περίφημα ο Jean-Claude Juncker: “Εάν η Καλιφόρνια είχε πρόβλημα χρηματοδότησης, οι ΗΠΑ δεν θα προσέφευγαν στο ΔΝΤ”.
Παρόλα αυτά, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel αποφάσισε ότι η παρουσία του ΔΝΤ ήταν το σήμα που χρειαζόταν για να πείσει τους Γερμανούς πολίτες ότι η Ελλάδα χρειαζόταν επείγουσα χρηματοδοτική στήριξη και ότι θα επιβαλλόταν αυστηρή πειθαρχία στην χρήση αυτών των κεφαλαίων. Οι πολιτικές προτεραιότητες της Merkel συνέπεσαν με τα συμφέροντα του επικεφαλής του ΔΝΤ, Dominique Strauss Kahn, ο οποίος ήθελε απεγνωσμένα να τραβήξει το ΔΝΤ από την αφάνεια. Από εκείνη τη στιγμή, το ΔΝΤ έγινε το εργαλείο της Ευρώπης –κυρίως της Γερμανίας- στην Ελλάδα.
Τότε ήρθε το μεγάλο λάθος: στο Δ.Σ. του ΔΝΤ, και παρά την έντονη αντίθεση διάφορων εκτελεστικών μελών, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί πίεσαν για ένα πρόγραμμα διάσωσης που σε αντίθεση με τους κανόνες του Ταμείου, δεν θα επέβαλε ζημιές στους ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας (τράπεζες και διεθνή funds). H απόφαση στηριζόταν στον ψευδή ισχυρισμό ότι “η αναδιάρθρωση” του ιδιωτικού χρέους θα προκαλούσε παγκόσμια οικονομική κατάρρευση.
Ως εκ τούτου, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ δάνεισαν στην Ελλάδα ένα τεράστιο ποσό για να αποπληρώσει τους υφιστάμενους πιστωτές της. Το χρέος της Ελλάδας παρέμεινε αμετάβλητο και επαχθές, και οι πιο ευάλωτοι Έλληνες υποχρεώθηκαν να αποδεχθούν εξοντωτική λιτότητα για την αποπληρωμή των νέων επίσημων πιστωτών της χώρας. Η οικονομία γρήγορα και προβλέψιμα περιήλθε σε δίνη.
Ακόμη και όταν το ΔΝΤ αναγνώρισε τα λάθη του, δεν άλλαξε πορεία. Ένα εσωτερικό “αυστηρά εμπιστευτικό” report, έγινε αργότερα γνωστό, αναγνωρίζοντας ότι το πρόγραμμα ήταν γεμάτο με “αξιοσημείωτες αποτυχίες”, συμπεριλαμβανομένης και της απουσίας αναδιάρθρωσης του ιδιωτικού χρέους αλλά και της ακραίας λιτότητας.
Όμως το ΔΝΤ ποτέ δεν ανέλαβε την ευθύνη. Αντιθέτως, απαίτησε ακόμη μεγαλύτερη ρευστότητα το 2014. Τον Δεκέμβριο, ο λαός ξεσηκώθηκε και έφερε στην κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ, που απλώς έκανε τις απαιτήσεις του ΔΝΤ πιο επίμονες. Σε αυτό το σημείο, η απόδειξη ότι η στρατηγική οδηγούσε την Ελλάδα σε οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάρρευση, ήταν συντριπτική. Ήταν σαν να απαιτούσαμε από έναν τραυματισμένο ασθενή να τρέξει γύρω από το τετράγωνο προτού μπει στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Ωστόσο ως συνήθως, η αναπόφευκτη ταλαιπωρία αποδόθηκε στην απροθυμία της Ελλάδας να συνεργαστεί.
Ο παραλογισμός έφθασε στο απόγειό του στα μέσα του 2015, όταν το ΔΝΤ έδωσε στη δημοσιότητα ένα report που ανέφερε ότι με τις τελευταίες προτάσεις λιτότητας της Ευρώπης, η Ελλάδα θα χρειαζόταν ένα θαύμα για να αποπληρώσει τα χρέη της. Σε εκείνη την περίοδο, η δική του έρευνα έδειξε ότι η καλύτερη επιλογή θα ήταν να διαγραφεί το χρέος και να εγκαταλειφθεί κάθε νέα δημοσιονομική λιτότητα. Αυτό θα έδινε στην Ελλάδα κάποια ελευθερία να αναπτυχθεί ξανά και πιθανώς, ακόμη και να προσελκύσει νέες επενδύσεις. Και μόλις αυτή η διαδικασία ήταν σε εξέλιξη, η Ελλάδα θα μπορούσε να απαλλαγεί από τους επίσημους πιστωτές της και να εξαρτηθεί για άλλη μία φορά στους ιδιώτες πιστωτές, με την σημείωση ότι ήταν πλήρως υπεύθυνοι για τα ρίσκα που αναλάμβαναν.
Το ΔΝΤ έχει έκτοτε επιχειρήσει να κινηθεί στη σωστή κατεύθυνση καλώντας επανειλημμένως τους Ευρωπαίους να “κουρέψουν” σημαντικό μέρος του χρέους. Οι Γερμανοί, ωστόσο, αρνούνται την όποια σοβαρή διαγραφή χρέους. Αντ’ αυτού, έχουν ακολουθήσει μια στρατηγική ελάφρυνσης χρέους σε δόσεις επειδή πιστεύουν πως οι Γερμανοί πολίτες δεν θα μπορέσουν να κάνουν το λογαριασμό και να αναγνωρίσουν ότι χορηγείται ολοένα μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους.
Και έτσι η λιτότητα συνεχίστηκε, πιέζοντας την ανάπτυξη και ωθώντας το φορτίο του χρέους της Ελλάδας –υπολογισμένο ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η τελευταία ανάλυση του ΔΝΤ, η οποία προετοιμάστηκε για τη συνάντηση της Δευτέρα, αναφέρει πως το επίπεδο του δημόσιου χρέους της Ελλάδας θα μπορούσε να γνωρίσει “εκρηκτική άνοδο”.
Η στρατηγική αυτή είναι εντελώς ανόητη. Οι Έλληνες έχουν βιώσει αχρείαστο πόνο. Εκείνοι που μπορούν να φύγουν, το κάνουν, εγείροντας την απειλή μιας γερασμένης, έρημης χώρας. Κάθε ημέρα που περνά, οι πιθανότητες οι επίσημοι πιστωτές της Ευρώπης να πάρουν πίσω τα χρήματά τους φθίνει. Οι επενδυτές έχουν ανεβάσει ξανά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, καθώς ορθώς φοβούνται ότι βρισκόμαστε σε ένα ακόμη αδιέξοδο.
Η αγωνία δεν θα τελειώσει, εκτός αν το ΔΝΤ εξαναγκάσει καταστάσεις. Το Ταμείο και οι βασικοί του μέτοχοι -οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί- έκαναν το αρχικό λάθος και διαιώνισαν τα σφάλματα. Ένα απλό mea culpa δεν είναι αρκετό: η πραγματική λογοδοσία απαιτεί από τους μετόχους του ΔΝΤ να αποδεχθούν έντιμα πραγματικές απώλειες. Αυτό σημαίνει να διαγράψουν τα χρέη της χώρας προς το ταμείο και να αφήσουν τους Έλληνες και τους Ευρωπαίους να εργαστούν από τη δική τους λύση σε αυτό το χάλι. Αν το ΔΝΤ εξακολουθήσει να συμμετέχει, θα καταφέρει μόνο να τεμαχίσει περαιτέρω την αξιοπιστία του.
*Καθηγητής στο Princeton University (ΗΠΑ) και πρώην ανώτατο στέλεχος του ΔΝΤ