Δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε στο ότι διαφωνούν. Το θέαμα που παρουσίαζαν οι ηγέτες των “27” λίγα 24ωρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ερχόμενης Πέμπτης μόνο ανησυχία μπορεί να γεννήσει για την ευρωπαϊκή ενοποίηση η οποία δείχνει να μην έχει πια κέντρο, συνοχή και σαφή προορισμό.
Ο σχηματισμός της κυβέρνησης συνασπισμού των Πέντε Αστέρων με την ακροδεξιά Λέγκα στην Ιταλία αποδεικνύεται ότι όντως άνοιξε τον ασκό του Αιόλου – όμως όχι, όπως θα φανταζόταν κανείς, για τα ζητήματα της Ευρωζώνης, όπου η Ρώμη απλώς παζαρεύει τη δημοσιονομική ελαστικότητα που θα επιτρέψει τις παροχές που υποσχέθηκαν προεκλογικά οι κυβερνώντες στην πελατεία τους. Αντιθέτως, σε ένα τοπίο όπου το ειδικό βάρος του ηγέτη της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, στην ιταλική πολιτική σκηνή διαρκώς διογκώνεται, το θέμα που έρχεται να θέσει σε δοκιμασία τη δυνατότητα της Ε.Ε. να λαμβάνει αποφάσεις είναι το μεταναστευτικό. Η ανά τη Μεσόγειο περιπέτεια του πλοίου Aquarius με τους 600 διασωθέντες, μετά την απόφαση του Σαλβίνι να απαγορεύσει τον ελλιμενισμό σε ιταλικά λιμάνια πλοίων ναυλωμένων από ΜΚΟ, αποτέλεσε τη θρυαλλίδα.
Εξού και πριν περάσει εβδομάδα από τη συνάντηση Μέρκελ-Μακρόν, στην οποία συμφωνήθηκε επιτέλους μια κάποια κοινή γραμμή για την αναμόρφωση της Ευρωζώνης, η εικόνα κρίσης στα εν γένει ευρωπαϊκά πράγματα παραμένει, όπως δείχνει η σημερινή ad hoc μίνι σύνοδος κορυφής που συγκαλεί ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ (βλ. η Άνγκελα Μέρκελ) με τη συμμετοχή δέκα κρατών-μελών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, για την εναρμόνιση των πολιτικών ασύλου.
Η ίδια η μεθοδολογία που ακολουθείται, είναι αποκαλυπτική, καθώς η ένταση των διαφωνιών ακυρώνει κάθε φιλοδοξία για πανευρωπαϊκό συντονισμό και στρέφει τους ενδιαφερόμενους σε άτυπες συνδιαλλαγές μεταβλητής σύνθεσης, ενώ η σύνθεση και η ατζέντα της σημερινής συνάντησης παιζόταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Χαρακτηριστικά, στο πρακτορείο Reuters διέρρευσε την Τετάρτη προσχέδιο συμπερασμάτων της άτυπης συνόδου, το οποίο πριν περάσει η μέρα είχε πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων – καθώς σε τηλεφωνική συνομιλία του με τη Γερμανίδα καγκελάριο, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε ξεκαθάρισε ότι η χώρα του δεν θα εκπροσωπηθεί, αν είναι απλώς να επικυρώσει προειλημμένες αποφάσεις. Την προηγουμένη, μάλιστα, υποδεχόμενος τον Ντόναλντ Τουσκ, ο Κόντε ξεκαθάρισε ότι η Ιταλία “δεν είναι διαθέσιμη” για να συζητήσει “δευτερεύουσες κινήσεις”, ήτοι την ανακατανομή των μεταναστών στις χώρες της Ε.Ε., χωρίς να έχει προηγουμένως εξετασθεί το ζήτημα των αφίξεων στο έδαφός της, “που η χώρα αντιμετωπίζει μόνη της”. (Ο δε Τουσκ, σύμμαχος της Ομάδας Βίζεγκραντ, ειρωνευόταν τον Γιούνκερ, που τον απέκλεισε από τη σημερινή συνάντηση.)
Η Μέρκελ, που επιδίωκε εναγωνίως τη συμμετοχή της Ιταλίας, υποχρεώθηκε να κάνει λόγο για “παρεξήγηση”. Το προσχέδιο συμπερασμάτων αποσύρθηκε και από τη συνάντηση των Βρυξελλών δεν θα προκύψει παρά μία προφορική σύνοψη των θεμάτων που θα θιγούν.
Για την ιστορία, το προσχέδιο προσπαθούσε να δώσει στον καθένα και από κάτι: δέσμευση των “μεγάλων” ότι δεν θα προχωρήσουν σε μονομερείς ενέργειες, οικονομική στήριξη των κρατών υποδοχής, μετεγκαταστάσεις στη βάση εθελοντικών διακρατικών συμφωνιών, παροχή κινήτρων σε τρίτες χώρες να λειτουργήσουν ως χώρος συγκράτησης των εισροών (σε ειδικά στρατόπεδα) και συνολικά μετατόπιση της έμφασης στο σφράγισμα των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., αλλά και τον περιορισμό των κινήσεων των αιτουμένων ασύλου μεταξύ των κρατών-μελών – άρα και περισσότερους εγκλωβισμένους σε Ιταλία και Ελλάδα. Σαν να μην ήταν, δηλαδή, ήδη αρκετή η εικόνα της Μόριας στη Μυτιλήνη…
Οι Βαυαροί κατηγορούν τη Μέρκελ ότι παζαρεύει οικονομικά ανταλλάγματα
Το πρόβλημα της καγκελαρίου είναι διπλό: αφενός εξακολουθεί να ποντάρει σε μια τακτική συμβιβασμών (οι επικριτές της θα έλεγαν: ημιμέτρων), που να διασώζει την ιδέα της κοινής ευθύνης για τον Χώρο Σέγκεν, όταν τα κράτη-μέλη έχουν κυριευθεί από τον εθνικό εγωισμό και πάντως θεωρούν δεδομένη την αποτυχία της τελευταίας αντίστοιχης προσπάθειας – με τις υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις προσφύγων βάσει ποσοστώσεων που εκπόνησε η Κομισιόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι χώρες Βίζεγκραντ, που σήμερα θα λάμψουν διά της απουσίας τους, με δηλώσεις ηγετών τους αντιμετωπίζουν τη μίνι σύνοδο των Βρυξελλών ως προσπάθεια αναβίωσης του “τελειωμένου” σχεδίου των υποχρεωτικών ποσοστώσεων.
Αφετέρου, το πρόβλημα έχει πλέον πλήρως “εσωτερικευθεί” από τη Γερμανία και την κυβέρνησή της. Οι Βαυαροί Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) απειλούν ακόμη και με έξοδο από τον μεγάλο συνασπισμό, καθώς ο πρώην ηγέτης τους και νυν ομοσπονδιακός υπουργός Εξωτερικών, Χορστ Ζέεχοφερ, διεκδικεί το συνταγματικό του δικαίωμα να θεσμοθετήσει μονομερώς τη λήψη μέτρων, όπως η επαναπροώθηση αιτουμένων άσυλο που έχουν ήδη καταγραφεί σε άλλη χώρα ή έχουν απελαθεί στο παρελθόν από τη Γερμανία. Και η μεν σύγκρουση Μέρκελ-Ζέεχοφερ υποτίθεται ότι έκλεισε στις αρχές της εβδομάδες με δεκαπενθήμερη ανακωχή, μέχρις ότου η καγκελάριος επιστρέψει από τη Σύνοδο Κορυφής με την πολυμερή λύση που ακόμη υποστηρίζει ότι είναι εφικτή.
Ωστόσο, ο νυν ηγέτης της CSU και πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Μάρκους Ζέντερ, (κυριευμένος προφανώς από το άγχος της απώλειας της αυτοδυναμίας στις βαυαρικές εκλογές του φθινοπώρου, λόγω ανόδου της ακροδεξιάς “Εναλλακτικής για τη Γερμανία”) συνέχισε έκτοτε να ρίχνει λάδι στη φωτιά κατηγορώντας την καγκελάριο ότι για να βρει συμμάχους στην μεταναστευτική της πολιτική υπομονεύει τη γερμανική οικονομία, είτε συνάπτοντας τη συμφωνία με τον Μακρόν είτε παζαρεύοντας τα ανταλλάγματα που φημολογείται ότι καλείται να δώσει η Ελλάδα για την ελάφρυνση χρέους.
Η ειρωνεία του πράγματος είναι ότι ο Εμανουέλ Μακρόν ούτε αποτελεί πραγματικό σύμμαχο της Μέρκελ στο μεταναστευτικό (η Γαλλία παραμένει θωρακισμένη στις εισροές) ούτε αισθάνεται νικητής από την αόριστη συμφωνία για δημιουργία ενός προϋπολογισμού της Ευρωζώνης.
Από την άλλη πλευρά, ακόμη και η δημιουργία ενός “στρατοπέδου των αντιδραστικών” μοιάζει ανέφικτη. Ο Αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς, που ενθαρρύνει πολιτικά τους Βαυαρούς (και την υπό τον Γενς Σπαν δεξιά τάση στο ίδιο το κόμμα της Μέρκελ) και πρόκειται να αναλάβει την ευρωπαϊκή προεδρία για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, μάλλον δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι οι επαναπροωθήσεις που προτείνει ο Ζέεχοφερ θα έχουν ως προορισμό τη δική του χώρα. Το δε σχέδιό του για ενίσχυση της Frontex ασφαλώς δεν είναι άμεσης εφαρμογής.
Όσο για τους Ιταλούς ιθύνοντες, βρίσκονται στην αλλοπρόσαλλη θέση να απειλούν με αποχώρηση από τον Χώρο Σέγκεν (όταν οι εισροές που δέχεται η χώρα τους είναι εξωευρωπαϊκές) και συμπλέουν πολιτικά με όσους (Ομάδα Βίζεγκραντ) αρνούνται τη συλλογική στάση που τόσο είναι αναγκαία για την ανακούφιση της Ιταλίας.
