Λιπαρά οξέα που ανιχνεύθηκαν μέσα σε θραύσματα πήλινων σκευών σε παράκτιες αρχαιολογικές τοποθεσίες στην Κροατία και χρονολογούνται προ περίπου 7.200 ετών, αποτελούν ενδείξεις για την αρχαιότερη γνωστή παραγωγή τυριού στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Το γάλα και το τυρί έχουν συνδεθεί με την εξάπλωση της γεωργίας στην Ευρώπη, η οποία άρχισε πριν από περίπου 9.000 χρόνια.
Μέχρι σήμερα όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές, οι αρχαιότερες βεβαιωμένες ενδείξεις παραγωγής τυριού στη Μεσόγειο δεν ήσαν παλαιότερες των 5.000 ετών (οι αρχαιότερες στην Ευρώπη έχουν βρεθεί στην Πολωνία και χρονολογούνται προ 7.500 ετών). Συνεπώς τα νέα ευρήματα μεταθέτουν τη δημιουργία τυριού στη Μεσόγειο περίπου 2.200 χρόνια πιο πίσω στο παρελθόν.
Οι Αμερικανοί και Κροάτες ερευνητές, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Ανθρωπολογίας Σάρα ΜακΚλερ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό έντυπο PLoS One, πραγματοποίησαν τη νέα ανακάλυψη σε δύο νεολιθικά χωριά, το Ποκρόβνικ και το Ντανίλο Μπιτίν, στη δαλματική ακτή της Αδριατικής Θάλασσας.
Τα εν λόγω χωριά κατοικούνταν μεταξύ του 6000 και του 4800 π.Χ., όπως δείχνουν διάφορα πήλινα σκεύη εκείνης της περιόδου. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν στα σκεύη αυτά ίχνη γάλατος και τυριού, τα αρχαιότερα γύρω στο 5200 π.Χ.
Τα γαλακτοκομικά προϊόντα ήταν εύκολο να αποθηκευθούν και αποτέλεσαν σημαντική θρεπτική πηγή για τους πρώιμους γεωργικούς πληθυσμούς όλων των ηλικιών, ενώ εκτιμάται ότι συνέβαλαν και στη μείωση της βρεφικής θνησιμότητας.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η παραγωγή τυριού και η σχετική κεραμική τεχνολογία αποτέλεσαν παράγοντες-κλειδιά, που βοήθησαν στην επέκταση των πρώτων γεωργών προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.
Μάλιστα, η ΜακΚλερ δεν απέκλεισε ότι το αρχαίο τυρί της Κροατίας μπορεί να έμοιαζε με φέτα.