[Η κατωτέρω ανάλυση των διλημμάτων, των σκοπέλων και των παγίδων στις οποίες οδηγεί τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή η στρατηγική υποταγής του Ιράν που εξήγγειλε ο πρόεδρος Τραμπ, φέρει τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της σφαιρικής θεώρησης, της οξυδέρκειας και της προοπτικής ενός καλλιεργημένου διπλωμάτη μεγάλης πείρας. Ο αρθρογράφος διετέλεσε πρεσβευτής μεταξύ άλλων στην Τουρκία και στο Ουζμπεκιστάν και υπηρέτησε σε επιτελικές θέσεις του υπουργείου Εξωτερικών της Ινδίας.]
Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Η διπλωματία είναι άσκηση ταχυδακτυλουργίας, ένας συνεχής αγώνας να έχεις όλα τα τόπια στον αέρα. Είναι φορές όπου το να ν’ αφήσεις να πέσει ένα, για να συνεχίσουν τα άλλα να πετούν, μπορεί να μοιάζει η φρόνιμη επιλογή –και άλλες φορές το να τα αφήσεις όλα να πέσουν και να ξαναρχίσεις από την αρχή, είναι πάλι φρονιμότερο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν αυτό το σκληρό δίλημμα στην Μέση Ανατολή. ΄Ισως είναι πολλά τα τόπια στον αέρα, ενώ η φροντίδα θα έπρεπε να εστιάζεται στα λίγα που είναι πραγματικά σημαντικά.
Όταν όλο κρέμονταν την Παρασκευή ν’ ακούσουν τι είχε να πει ο Αμερικανός Πρόεδρος Τραμπ για το Κοινό Περιεκτικό Σχέδιο Δράσεως (γνωστό ως Ιρανικό Σύμφωνο), αυτό που παραβλέφτηκε ήταν πως ταυτόχρονα αποκάλυψε μια νέα ωραία στρατηγική έναντι του Ιράν για την μετά τον πόλεμο με τους Τζιχαντιστές περίοδο.
Σε μιαν σπάνια χειρονομία, ο βασιλιάς Σαλμάν (της Σαουδαραβίας) τηλεφώνησε στον Τραμπ το Σάββατο για να του εκφράσει την αγαλλίαση του για την αποφασιστική στρατηγική και την επιθετική στάση που υιοθέτησε απέναντι στο Ιράν. Ο Σαλμάν καλωσόρισε τον ηγετικό ρόλο του Τραμπ στην Μέση Ανατολή, με την αναγνώριση του μεγέθους των «προκλήσεων και απειλών» που εγείρει το Ιράν και υπογράμμισε την ανάγκη για «συγκλίνουσες προσπάθειες»
Ο Τραμπ ανταποκρίθηκε θερμά στην υποστήριξη του βασιλιά, εκφράζοντας προθυμία για συνεργασία σε θέματα που αφορούν στην διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και που ενισχύουν τους δεσμούς των δύο χωρών τους.
Η στρατηγική του Τραμπ είναι ένα πρόγραμμα ονειρικό για τη Σαουδική Αραβία και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα –και το Ισραήλ. Μπορεί να μοιάζει μ’ ένα νέο ξεκίνημα της παλαιάς εκστρατείας για τον περιορισμό του Ιράν, στημένης στη βάση ενός συμμαχικού πλέγματος μεταξύ των ΗΠΑ και των περιφερειακών συμμάχων. Αλλά οι σημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ατενίζουν την ήττα στην σύγκρουση της Συρίας και βάζουν σε κύκλο τις άμαξές τους για να διαφύγουν μιαν ατιμωτική συντριβή με μακροπρόθεσμες συνέπειες. Απέναντι στην εισόρμηση του Ιράν, η Σαουδική Αραβία και τα ΕΑΕ είναι πρόθυμοι να διακηρύξουν την σύμπτωση συμφερόντων τους με του Ισραήλ.
Είναι σαφώς πρόωρη κάθε υπόθεση της Μόσχας ότι έχει εξασθενήσει η στρατηγική σχέση ΗΠΑ- Σαουδικής Αραβίας. Ο άξονας με το Ιράν είναι η μόνη ανοικτή για την Ρωσία κίνηση στην σκακιέρα της Μέσης Ανατολής – ανεξαρτήτως του εάν η όχι ήταν αυτή που προτιμούσε. Ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν οδεύει προς Τεχεράνη την 1η Νοεμβρίου.
Η συμφωνία (για τα πυρηνικά) με το Ιράν δεν κινδυνεύει στο ορατό μέλλον και μπορεί να υποστηριχτεί ότι η εξάρτηση του Ιράν από την Μόσχα δεν είναι κρίσιμη από αυτή την άποψη. Από την άλλη πλευρά, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία συντάχθηκαν σε ενιαία στάση και διαμόρφωσαν μια κοινή πρόταση, την οποία οι επικεφαλής των κυβερνήσεών τους διατύπωσαν μιαν ασυνήθη κοινή διακήρυξη την Παρασκευή για «εποικοδομητική κοινή προσπάθεια με το Ιράν». στην αντιμετώπιση των κοινών φροντίδων τους για τα πολιτικά θέματα της περιφέρειας.
Η Τεχεράνη θα είναι πρόσφορη για εποικοδομητική προσπάθεια με τις Δυτικές δυνάμεις για την συνολική αντιμετώπιση αμοιβαίων φροντίδων ασφάλειας. Το αν και κατά πόσο ο Τραμπ θα είναι ενθουσιώδης γι’ αυτήν την διαδικασία μένει να το δούμε. Εάν προχωρήσει ο ευρωπαϊκός διάλογος με το Ιράν επί θεμάτων περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας, η επανένταξη του Ιράν θα σημειώσει μέγα άλμα προόδου και αυτό είναι κάτι που θέλει η Τεχεράνη.
Και ερχόμαστε στην Τουρκία. Η τουρκική στρατιωτική ανάπτυξη στην επαρχία Ιντλίμπ της βόρειας Συρίας ειδώθηκε ως μια κίνηση για την εφαρμογή της συμφωνίας στην Αστάνα για την εγκατάσταση μιας ζώνης «αποκλιμάκωσης» (των εχθροπραξιών) στην περιοχή, με την σιωπηρή ρωσική και ιρανική υποστήριξη. Αλλά πρώτη προτεραιότητα της Τουρκίας φαίνεται να είναι να προκαταλάβει την ανατολική επέκταση των Κούρδων της Συρίας προς την παράκτια περιοχή της Λαοδικείας (Λατάκια) για την δημιουργία μιας επικράτειας/πατρίδας με εδαφική συνέχεια.
Η Τουρκία ελπίζει να υπερφαλαγγίσει τους Κούρδους και στη συνέχεια να στραφεί κατά του καντονιού τους στο Αφρίν. Η Τουρκία φαίνεται να σχεδιάζει μια παρατεταμένη στρατιωτική παρουσία στην Βόρεια Συρία. Αυτό θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία στην Μόσχα. Η εξαιρετικά δριμεία καταγγελία της Δαμασκού το Σάββατο εναντίον της τουρκικής εισβολής στο Ιντλίμπ θα πρέπει να έγινε με την έγκριση της Μόσχας.
Πάντως αυτό που η Μόσχα δεν μπορεί να παίρνει τοις μετρητοίς είναι το μέγα πάγωμα των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων. Πολλά εξαρτώνται από την νέα φάση της συριακής σύρραξης που αρχίζει τώρα, μετά την ήττα του «Ισλαμικού Κράτους» στην πρωτεύουσά του την Ράκα και την κατάληψη από τις δυνάμεις της Συρίας (και συμμαχικής πολιτοφυλακής, με ρωσική αεροπορική στήριξη) της Μαγιαντίν, στον Ευφράτη, ( παρακείμενης στις πλούσιες πετρελαιοπηγές του Αλ-Ομάρ, στην επαρχία Ντέϊρ Αλ-Ζουρ.)
Οι ΗΠΑ έχουν να κάνουν μια προβληματική επιλογή. Μπορούν να απεγκλωβιστούν από την κρίση στη Συρία σ’ αυτή τη φάση, διεκδικώντας την νίκη με την ήττα των Τζιχαντιστών στην Ράκα. Αλλά αυτό θα σήμαινε την εγκατάλειψη των Κούρδων συμμάχων τους στην τύχη τους. Φυσικά, αν οι ΗΠΑ έκλιναν προς αυτή την επιλογή θα έστρωναν τον δρόμο αποκατάστασης των σχέσεών τους με την Τουρκία. Αλλά η ανάποδη πλευρά αυτής της επιλογής είναι πως θα σήμαινε την ανεμπόδιστη εξάπλωση της επιρροής του Ιράν και στο Ιράκ και στη Συρία και την πιθανή ιρανική παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό φυσικά θα καθιστούσε αστειότητα την σκληρή στρατηγική που εξήγγειλε ο Τραμπ για την αντιμετώπιση της περιφερειακής πολιτικής του Ιράν.
΄Αν, αντίθετα, οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να παίξουν μεγαλύτερο ρόλο στη Συρία μετά την κατάληψη της Ράκα (όπως με το να εμποδίσουν την χερσαία πρόσβαση του Ιράν στη Συρία), αυτό θα απαιτούσε σημαντική και χωρίς χρονικά όρια ανάπτυξη στρατευμάτων για να καθυστερήσει και παρεμβάλει εμπόδια στην ανάπτυξη της ιρανικής επιρροής. Αυτό είναι σαφώς που επιθυμούν οι περιφερειακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ -Ισραήλ, Σαουδική Αραβία και Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα- και που υπόσχεται να επιτύχει η νέα στρατηγική του Τραμπ στο Αφγανιστάν.
Ωστόσο, μια συνεχής αμερικανική στρατιωτική παρουσία στη Συρία σημαίνει εξάρτηση από την κουρδική πολιτοφυλακή. Αυτό συνεπάγεται το τέλος των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων και θα ωθήσει την ΄Αγκυρα σε συμμαχία με την Ρωσία και το Ιράν –με κοινό πρόγραμμα την δημιουργία συνθηκών επί τόπου που θα αναγκάσουν σε κάποιο σημείο τις ΗΠΑ να σταματήσουν τις απώλειές τους και να αποσυρθούν από την Συρία, όπως για παράδειγμα, έγινε στον Λίβανο το 1983.
Η στρατηγική του Τραμπ για το Ιράν περιπλέκει ατέλειωτα τον γεωπολιτικό ανακαθορισμό των ΗΠΑ στην μετά το «Ισλαμικό Κράτος» εποχή. Πρόσθεσε ακόμη ένα τόπι στην ταχυδακτυλουργική επίδειξη, σε στιγμή που η επιτυχία της έμοιαζε απίθανη.
Μ.Κ. Bhadrakumar, Asia Times, October 16,2017
