Έκρηξη χρεών προς τον ΕΦΚΑ, από μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, καταγράφηκε το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους, αφού ανήλθαν στα 41 δισ. ευρώ, έναντι 38,8 δισ. ευρώ το γ’ τρίμηνο του 2021. Πρόκειται για μια αύξηση που υπερβαίνει τα 2,2 δισ. ευρώ μέσα σε τρεις μόλις μήνες, αποτυπώνεται στα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) και σας παρουσιάζει αποκλειστικά η «Ν». Η αλματώδης αύξηση του καταγεγραμμένου χρέους προς την Κοινωνική Ασφάλιση οφείλεται κυρίως στην περίοδο της πανδημίας, που προκάλεσε ένα «πάγωμα» πληρωμών, αλλά και σε παλαιότερες οφειλές που δεν είχαν εντοπιστεί και τώρα κατέστη εφικτό να ενταχθούν στο μητρώο του ΚΕΑΟ.
Εισπράξεις από ρυθμίσεις
Την ίδια στιγμή, στα επίπεδα του 1 δισ. ευρώ έφτασαν το 2021 οι εισπράξεις από ρυθμίσεις ή από εξόφληση χρεών. Στο ΚΕΑΟ καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια ώστε κατά το δ’ τρίμηνο του 2021 να υπάρξει αύξηση στις εισπράξεις, αφού το προηγούμενο διάστημα προέκυψαν εμπόδια, λόγω πανδημίας (μη αποστολή ειδοποιητηρίων, σημαντικός περιορισμός όσων φυσικών προσώπων ή εργοδοτών μετέβαιναν στις αρμόδιες υπηρεσίες ώστε να τακτοποιήσουν την οφειλή τους). Παρ’ όλ’ αυτά, το συνολικό ποσό που εισπράχθηκε είναι το μικρότερο των τελευταίων ετών, ενδεικτικό των προβλημάτων που ανέκυψαν λόγω πανδημίας σε όλο το 2021. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2020, παρά την εμφάνιση της υγειονομικής κρίσης, είχε καταστεί εφικτό να εισπραχθούν 1,12 δισ. ευρώ. Το ρεκόρ για το ΚΕΑΟ το κατέχει το 2019, χρονιά όπου τα έσοδα από καταβολές χρεών ανήλθαν σε 1,47 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα του 2021 συγκρίνεται μόνο με το 2016, όταν είχαν εισπραχθεί 820 εκατ. ευρώ. Από το 2017 και για μία τετραετία τα έσοδα του ΚΕΑΟ ξεπερνούσαν πάντα το 1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Το χρέος της πανδημίας
Σε ό,τι αφορά το συσσωρευμένο χρέος, η ραγδαία αύξησή του οφείλεται, σύμφωνα με αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου Εργασίας, σε σημαντικό βαθμό στην προσθήκη ενός σημαντικού μέρους από το χρέος που δημιουργήθηκε στη διετία της πανδημίας. Μετά τις διαδοχικές παρατάσεις που είχαν δοθεί, άρχισε το προηγούμενο τρίμηνο και συνεχίζεται ακόμα η ένταξη του χρέους στο μητρώο του ΚΕΑΟ, ενώ βρίσκεται σε ισχύ και η σχετική ρύθμιση, με δικαίωμα αποπληρωμής σε έως 72 δόσεις. Υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ το χρέος που προστέθηκε από τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους (ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους), που δεν κατέβαλλαν εισφορές κατά το μεγαλύτερο διάστημα της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τον Νοέμβριο του 2021 υπολογίστηκε ότι δεν κατέβαλαν εισφορές περισσότεροι από 500.000 μη μισθωτοί ασφαλισμένοι. Μάλιστα, μόνο για τον συγκεκριμένο μήνα, το χρέος που δημιουργήθηκε προς την Κοινωνική Ασφάλιση ανήλθε στα 125 εκατ. ευρώ.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού
Άλλα 500 εκατ. ευρώ είναι η πρόσθετη οφειλή που επιβάρυνε το ΚΕΑΟ από την αλλαγή που συντελέστηκε στον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών. Μια διαδικασία που άλλαξε διά νόμου (ν. 4670/20) το 2020, αλλά τα όποια προβλήματα άρχισαν να διαπιστώνονται έναν χρόνο μετά. Υπενθυμίζεται ότι έως τότε οι ασφαλιστικές εισφορές που επιβάρυναν τους μη μισθωτούς ασφαλισμένους προέκυπταν ως ποσοστό του εισοδήματός τους, ενώ από το 2020 και μετά δημιουργήθηκαν συγκεκριμένες ασφαλιστικές κατηγορίες για να επιλέξει ο κάθε ενδιαφερόμενος. Τα υπόλοιπα 250 εκατ. ευρώ της αύξησης του χρέους προέκυψαν από την επιβολή πρόσθετων τόκων και προσαυξήσεων, όπως γίνεται κάθε τρίμηνο.
Ανεπίδεκτα είσπραξης
Πρέπει να επισημανθεί ότι από το υπέρογκο ποσό των 41 δισ. ευρώ μεγάλο μέρος θεωρείται ανείσπρακτο. Πρόκειται για χρέη από εταιρείες που πια δεν υφίστανται και από τις αρμόδιες υπηρεσίες αξιολογείται ότι είναι αδύνατο να εισπραχθούν τα ποσά που οφείλονται. Πόσο μάλλον οι τόκοι και οι προσαυξήσεις που επιβάλλονται. Το ΚΕΑΟ έχει δημιουργήσει ειδικό βιβλίο για χρέη που θεωρούνται ανεπίδεκτα είσπραξης. Εκεί η Διεύθυνση Ανάλυσης και Αξιολόγησης Κινδύνου, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που θέτει, εντοπίζει και διαχωρίζει τις οφειλές με χαμηλό, ίσως και μηδενικό βαθμό εισπραξιμότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του γ’ τριμήνου, από το σύνολο του χρέους προς το ΚΕΑΟ σχεδόν το 70%, δηλαδή πάνω από 28 δισ. ευρώ, αποτελούσαν οφειλές που είχαν προκύψει πριν από το 2009, δηλαδή χαρακτηρίζονται ως «παλιές». Εκεί εστιάζουν οι αρμόδιες υπηρεσίες ώστε να οριστικοποιήσουν τις ανεπίδεκτες είσπραξης και να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους στις υπόλοιπες, ώστε να αυξηθεί το έσοδο προς τον ΕΦΚΑ είτε με εφάπαξ εξόφληση είτε με ρύθμιση σε δόσεις.