Οι εχθροί πολλαπλασιάζονται – και οι “εθνικές επιτυχίες” επίσης. Τις τελευταίες ημέρες οι αρχές της Τουρκίας ανακοίνωσαν διαδοχικά τη σύλληψη σε τέσσερις διαφορετικές επαρχίες 15 Αράβων που κατηγορούνται ότι διενεργούσαν κατασκοπεία για λογαριασμό της Μοσάντ εις βάρος Παλαιστινίων εκπατρισμένων, κατόπιν την εξάρθρωση ιρανικού δικτύου κατασκοπείας αποτελούμενου από δύο Ιρανούς και πέντε Τούρκους στην παραμεθόριο επαρχία Βαν και, τέλος, την απέλαση επτά Σύρων για αντιτουρκική συμπεριφορά, που συνίστατο στην ανάρτηση προκλητικών φωτογραφιών με… μπανάνες.
Το τελευταίο αυτό περιστατικό είναι ενδεικτικό των εντάσεων που γνωρίζει πλέον η τουρκική κοινωνία. Σύροι πρόσφυγες εντός και εκτός Τουρκίας έχουν αποδυθεί το τελευταίο διάστημα σε μια διαδικτυακή εκστρατεία γελοιοποίησης της γείτονος, αναρτώντας φωτογραφίες, βιντεάκια και memes στα οποία λ.χ. οι μπανάνες αντικαθιστούν την ημισέληνο της τουρκικής σημαίας ή την εικόνα του Βενιαμίν Φραγκλίνου στο εκατοδόλαρο. Όλα αυτά σε αντίδραση προς τηλεοπτικό ρεπορτάζ στο οποίο Τουρκάλα νοικοκυρά παραπονείται ότι δεν έχει την οικονομική άνεση να αγοράσει το εξωτερικό φρούτο ενώ οι Σύροι πρόσφυγες το προμηθεύονται με τα κιλά.
Πρόκειται, βέβαια, για έναν ακόμη από τους πολλούς αστικούς μύθους που κυκλοφορούν σχετικά με τα “προνόμια” των τεσσάρων εκατομμυρίων Σύρων της Τουρκίας, η παρουσία των οποίων γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτή από έναν πληθυσμό ο οποίος δοκιμάζεται από δεινή οικονομική κρίση και αναδιπλώνεται, με άνωθεν ενθάρρυνση, στον εθνικισμό.
Αυτό, άλλωστε, εξηγεί και το καθημερινό “μιντιακό σιτηρέσιο” των επιτυχιών των δυνάμεων ασφαλείας, συχνά με τάιμινγκ που γεννά απορίες, όπως στην περίπτωση του “ιρανικού πυρήνα κατασκόπων”, η εξάρθρωση του οποίου ανακοινώθηκε με καθυστέρηση τριών εβδομάδων, αφού προφανώς απέτυχαν οι συνήθεις σε τέτοιες περιπτώσεις διακριτικές διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών για την παροχή ανταλλαγμάτων. Το ίδιο ισχύει εν πολλοίς και για την περίπτωση των 15 συλληφθέντων Αράβων, καθώς οι σκιές που ρίχνει η τουρκική πλευρά στη Μοσάντ, σε μια συγκυρία σκληρού παζαριού για την αποκατάσταση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων, είναι αντικειμενικά αδύνατο να επαληθευτούν.
Η παρ’ ολίγον απέλαση
Όλα αυτά συσκοτίζουν το επικοινωνιακό τοπίο, σε μία στιγμή κατά την οποία το κρισιμότερο ερώτημα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αυτό των σχέσεων με τη Δύση, κινδύνεψε στις αρχές της εβδομάδας να λάβει εκρηκτική τροπή, με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν για την εύθραυστη τουρκική οικονομία.
Ο λόγος για την εξαγγελία το περασμένο Σάββατο από τον ίδιο τον Ερντογάν της επικείμενης απέλασης των πρεσβευτών δέκα χωρών (ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλίας, Γερμανίας, Ολλανδίας, Νορβηγίας, Δανίας, Σουηδίας, Φινλανδίας και Νέας Ζηλανδίας), οι οποίοι είχαν συνυπογράψει ανοικτή επιστολή ζητώντας την απελευθέρωση του κρατούμενου από το 2017 ακτιβιστή και μαικήνα Οσμάν Καβάλα, τον οποίο το ερντογανικό καθεστώς κατηγορεί άλλοτε ως χρηματοδότη και υποκινητή των διαδηλώσεων του Πάρκου Γκεζί το 2013 και άλλοτε του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016. Πρόκειται για το πρόσωπο εκείνο το οποίο οι κυβερνώντες και ιδίως οι σύμμαχοί τους του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης αρέσκονται να αποκαλούν “Κόκκινο Σόρος“, προωθώντας το αφήγημα ότι όλες οι εσωτερικές αντιδράσεις, προερχόμενες είτε από το τα αριστερά είτε από τα δεξιά, οφείλονται στην υποκίνηση ξένων δυνάμεων που εποφθαλμιούν την τουρκική ισχύ.
Η πρωτοβουλία φέρεται να ανήκε στην αμερικανική πρεσβεία και συνάσπισε μεταξύ άλλων επτά συμμάχους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ (με χαρακτηριστική, πάντως, την απουσία χωρών όπως η Ιταλία και η Ισπανία). Η ίδια πλευρά, όμως, ήταν αυτή που μηχανεύτηκε και την αποκλιμάκωση.
Ενώ τη Δευτέρα η ισοτιμία του τουρκικού νομίσματος έφθανε στο ιστορικό χαμηλό των 9,85 λιρών ανά δολάριο και ο Ερντογάν αναζητούσε, ενόψει συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, τρόπο να “αποδράσει” από την ίδια του την εξαγγελία, η αμερικανική πρεσβεία στην Άγκυρα του πέταξε “σωσίβιο” με ανάρτησή της στο Twitter, η οποία αναπαρήχθη και από τις άλλες εννέα εμπλεκόμενες πρεσβείες, ότι κινείται πάντοτε με σεβασμό προς το άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης για τις διεθνείς διπλωματικές σχέσεις – δηλ. με αποφυγή της εμπλοκής στις εσωτερικές υποθέσεις της φιλοξενούσας χώρας. Η διευκρίνιση αυτή έδωσε στον Τούρκο πρόεδρο την δυνατότητα να υποστηρίξει στο υπουργικό συμβούλιο το ίδιο απόγευμα ότι οι δέκα πρεσβευτές “υπαναχώρησαν” από τους “συκοφαντικούς τους ισχυρισμούς” και ότι η κυριαρχία της χώρας του έγινε σεβαστή.
Η νομική πραγματικότητα
Όμως δεν είναι αυτή όλη η αλήθεια. Διότι, όσο ισχύει το άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης, άλλο τόσο ισχύει και μια άλλη νομικο-πολιτική πραγματικότητα: ότι δηλ. ως κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης η Τουρκία έχει εκχωρήσει ένα μέρος της κυριαρχίας της, αποδεχόμενη των έλεγχο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε θέματα σεβασμού του κράτους δικαίου. Και αυτού ακριβώς του Δικαστηρίου τις αποφάσεις ως προς τον Οσμάν Καβάλα επικαλούνταν οι συνυπογράψαντες πρεσβευτές.
Εξού και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεν, Νεντ Πράις, διευκρίνισε ότι το tweet της Δευτέρας δεν συνιστούσε αναίρεση της επιστολής, αλλά διαπίστωση της συμβατότητάς της με το Άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης.
