Η Ιστορία, κατά τον Μαρξ, επαναλαμβάνεται. Την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη δεύτερη ως φάρσα. Στην περίπτωση της Ουκρανίας και της νέας ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης Δύσης-Ρωσίας, ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει αν θα εξελιχθεί σε τραγωδία ή θα καταλήξει σε φάρσα.
Πέρα από υβριδικούς πολέμους προπαγάνδας, πολεμοχαρείς δηλώσεις και συγκεντρώσεις στρατευμάτων, τα δεδομένα είναι εδώ: Οι σφαίρες επιρροής δεν πέθαναν. Επανασχεδιάζονται. Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν έληξε. Αναρριπίζεται. Αντί δομών ασφαλείας, εκδηλώνεται νέα αταξία στην Ευρώπη.
Κυρίως, ζήτω η υποκρισία και ο φαρισαϊσμός στις διακρατικές και διεθνείς σχέσεις. Πόσο δίκαιο είχε ο Θουκυδίδης όταν, πριν από 2500 χρόνια, διασάλπιζε ότι, ο ισχυρότερος δεσμός μεταξύ πόλεων (κρατών), είναι το συμφέρον.
Τα συμφέροντα που συγκρούονται, με αφορμή την Ουκρανία, είναι γεωπολιτικά, στρατηγικά, ενεργειακά, επιρροής, ασφάλειας, οικονομίας. Παίζεται ένα απίστευτο πόκερ.
Μετά τη ρωσική εισβολή και την προσάρτηση της Κριμαίας, το 2014, η Δύση και ειδικά οι Αμερικανοί έπρεπε να πάρουν το μήνυμα της Ρωσίας: Δεν θα ανεχόταν επέκταση του ΝΑΤΟ μέχρι τα σύνορά της.
Τι απαιτεί σήμερα;
– Πρώτον, η Ουκρανία να μην ενταχθεί, όπως σχεδιάζεται, στην Ατλαντική Συμμαχία.
– Δεύτερον, να αποσυρθούν οποιεσδήποτε ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις σε πρώην ανατολικές χώρες. Οι ρωσικοί όροι, υπό μορφή τελεσιγράφου, απορρίφθηκαν φυσικά από τους Δυτικούς.
ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση προειδοποίησαν τη Μόσχα με βαριές οικονομικές κυρώσεις. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπάιντεν, κάλεσε τον Ρώσο ομόλογό του να μην εισβάλει στην Ουκρανία. Ο Πούτιν, που συγκέντρωσε πάνω από 100 χιλιάδες στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία, δεν χρειάζεται να εισβάλει! Πρώτον, επειδή διά της εξαναγκαστικής διπλωματίας, την οποία ασκεί, δοκίμασε τις αντιστάσεις των Δυτικών, πέτυχε να τους διασπάσει και ανέδειξε την αναξιοπιστία τους. Δεύτερον, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και, φυσικά, καμία δυτική χώρα δεν θα πολεμήσουν για τους Ουκρανούς, αν υποστούν ρωσική επίθεση.
– Τρίτον, ο Πούτιν επιδιώκει να ανασυστήσει την, προ του 1989, Ρωσία, διά του ελέγχου πρώην κομμουνιστικών κρατών. Ο Ρώσος Πρόεδρος δεν χώνεψε ποτέ την κατάρρευση της Σοβ. Ένωσης, την οποία είχε χαρακτηρίσει, το 2005, ως την «μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα».
– Τέταρτον, η απόφαση ΗΠΑ και ΝΑΤΟ να εντάξουν τη Γεωργία και την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ήταν ολέθριο λάθος. Όπως λάθος φαίνεται να είναι η επέκταση της Συμμαχίας σε πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ευρώπης, στις Βαλτικές και ακολούθως σε βαλκανικές χώρες.
Η Ρωσία αντιλήφθηκε ότι η Δύση επιχειρούσε περικύκλωσή της. Τον περ. Δεκέμβρη, σε διάσκεψη Τύπου, ο Ρώσος Πρόεδρος διερωτήθηκε: «Πώς οι ΗΠΑ θα αντιδρούσαν αν παραδίδαμε πυραύλους στο Μεξικό ή στον Καναδά;».
Πέμπτον, ο Πούτιν έχει έκδηλη απέχθεια προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι τραγική ειρωνεία… Οι Βρυξέλλες είναι εκτός των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ρωσίας. Όμως, η Μόσχα συνομιλεί με τη Γαλλία, τη Γερμανία και με την Ιταλία. Ο Πρόεδρος Macron επιμένει σε διάλογο με τη Ρωσία. Η Γερμανία εξαρτάται ενεργειακά από το ρωσικό αέριο. Και Ιταλοί επιχειρηματίες έχουν τεράστιες επενδύσεις στη Ρωσία.
Στην αντιπαράθεσή της με τον Πούτιν η Δύση είναι διαιρεμένη και δεν πείθει για τις προθέσεις της έναντι πιθανής ρωσικής επίθεσης. Οι Δυτικοί δεν θα πολεμήσουν για την Ουκρανία, αλλά φαίνονται έτοιμοι να συγκρουστούν με την Κίνα.
– Τον Αύγουστο του 1990, στρατιές Δυτικών πολέμησαν εναντίον του Σαντάμ Χουσέιν του Ιράκ, που εισέβαλε και κατέλαβε το Κουβέιτ.
– Το 1974, ΗΠΑ και Βρετανία, κατά κύριο λόγο, συνέβαλαν ή ανέχθηκαν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ενώ η Σοβ. Ένωση χαιρόταν που δύο κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου.
Μετά το ολέθριο φιάσκο στο Βιετνάμ, στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία πρόθεση να εμπλακούν σε μία νέα σύγκρουση, πάλι πολύ μακριά από το έδαφός τους. Η Γερμανία κατηγορείται ότι δεν βοηθά την Ουκρανία.
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες νοιάζονται περισσότερο για τα συμφέροντά τους παρά για την τύχη της Ουκρανίας. Το ΝΑΤΟ, όπως είπε και ο Macron, «είναι εγκεφαλικά νεκρό». Η υπερεπέκτασή του είναι η αδυναμία του. Ποιος είναι τελικά ο ρόλος του;
Η ΕΕ είναι ξανά θεατής των εξελίξεων. Κάτι πήγε να ψελλίσει ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, για συμμετοχή της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις, αλλά οι Ρώσοι τον αγνόησαν και ο Μπάιντεν δεν επέμεινε. Συνεπώς, ενώπιον μιας διασπασμένης, ανέτοιμης Δύσης, ο Πούτιν γιατί να εισβάλει;
Όλοι ζητούν να δοθεί ευκαιρία στη διπλωματία. Οι Ρώσοι θα επιμείνουν στις αξιώσεις τους. Οι Δυτικοί, για να αποφύγουν νέες εντάσεις και εξαιτίας της ενεργειακής εξάρτησής τους από τη Ρωσία, θα θυσιάσουν την Ουκρανία, όπως έκαναν με τη Γεωργία.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό Ψυχρού Πολέμου και της σύγκρουσης των ελεφάντων Δύσης και Ρωσίας, η Ελλάδα και η Κύπρος (όπως και άλλες μικρές χώρες) είναι το χορτάρι. Πάση θυσία καλούνται να αποφύγουν συνέπειες. Αθήνα και Λευκωσία δεν εκδήλωσαν προθέσεις αφού ανήκουν στην ΕΕ και είναι στενά δεμένες στο αμερικανικό άρμα.
Η ουκρανική κρίση είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα και την Κύπρο να επανασχεδιάσουν μια πολυδιάστατη και όχι μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική, με γνώμονα μόνο τα συμφέροντά τους. Για να αποφύγουν να ποδοπατηθούν από τους ελέφαντες…
*Ο Σάββας Ιακωβίδης είναι πρώην Αρχισυντάκτης-Διευθυντής, Αρθρογράφος-αναλυτής στην κυπριακή εφημερίδα ” Η Σημερινή”. ΜΑ στις Διεθνείς Σχέσεις και Ευρωπαϊκές Σπουδές του Πανεπιστημίου Λευκωσίας- Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Δημοσιογραφίας της Lille – Universite Catholique de Lille – France
