Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης του ηφαιστείου Σαντορίνης Γιώργος Βουγιουκαλάκης μιλά για τα ελληνικά ηφαίστεια
Οπως αναφέρει ο δρ Ευθύμης Λέκκας σε άρθρο του, το οποίο φιλοξενούν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ», είναι λογικό, έπειτα από μια έκρηξη ηφαιστείου που συγκέντρωσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον, όπως αυτή στη Λα Πάλμα των Καναρίων Νήσων την Κυριακή, το μυαλό όλων στην Ελλάδα να πηγαίνει συνειρμικά στα δικά μας ηφαίστεια και στο κατά πόσο υπάρχει ετοιμότητα για τη διαχείριση ενός τέτοιου φυσικού φαινομένου.
Επικοινωνήσαμε με τον ηφαιστειολόγο και πρόεδρο του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης, δρα Γιώργο Βουγιουκαλάκη, τον οποίο εντοπίσαμε με την ομάδα του στα Καμένα Βούρλα, όπου ερευνούν την ηφαιστειακή δραστηριότητα στον Παγασητικό.
«Εχει πέντε ηφαιστειακά κέντρα, αρκετά μικρά, που δεν είναι με τη στενή έννοια ενεργά, αλλά τα ερευνούμε στο πλαίσιο των φυσικών κινδύνων. Ενεργά, με πιθανό φυσικό κίνδυνο για τους πολίτες, είναι τα ηφαίστεια του Νότιου Αιγαίου, δηλαδή Μέθανα, Μήλος, Σαντορίνη, Νίσυρος. Από αυτά το πιο επικίνδυνο, με μεγάλες εκρήξεις που δημιουργούν πρόβλημα, είναι της Σαντορίνης. Και έπονται Νίσυρος, Μήλος και πολύ λιγότερο τα Μέθανα, όπου υπάρχει ένα ήρεμο ηφαιστειάκι που ακόμα και όταν δίνει εκρήξεις είναι σαν της Λα Πάλμα τώρα, που κινδυνεύεις μόνο αν είσαι δίπλα», εξηγεί.
Πότε ήταν η τελευταία έκρηξη
Κατευθείαν η συζήτηση περνά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος γεωγραφικά μιας ηφαιστειακής έκρηξης στη χώρα μας. «Είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε σενάρια ανάλογα με τον τρόπο συμπεριφοράς του ηφαιστείου στο παρελθόν. Οπότε για τη Σαντορίνη η ιστορία είναι η εξής: κάθε 15.000 χρόνια το ηφαίστειο κάνει μια τεράστια έκρηξη που εξαφανίζει τη ζωή από τη Σαντορίνη και τα γύρω νησιά (Ανάφη, Ιος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Αμοργός) με τσουνάμι που μπορεί να φτάσουν μέχρι την Κρήτη ή τις κοντινές ακτές της Ανατολικής Μεσογείου.
Η τελευταία τέτοια έκρηξη ήταν πριν από 3.500 χρόνια, η «μινωική», που κατέστρεψε το νησί και έθαψε τον πολιτισμό της ύστερης εποχής του χαλκού στο Ακρωτήρι. Οπότε έχουμε μια απόσταση ασφαλείας αρκετών ετών. Πρέπει να περιμένουμε καμιά δεκαριά χιλιάδες χρόνια για την επόμενη τέτοια έκρηξη, αν είναι συνεπής η Σαντορίνη στους κύκλους της. Αρα τη χειρότερη περίπτωση την ξεχνάμε. Η αμέσως επόμενη χειρότερη περίπτωση που περιμένουμε είναι στο 1/100 της τεράστιας. Σαν την έκρηξη που έκανε το Κολούμπο, ένα υποθαλάσσιο ηφαιστειάκι βορειοανατολικά της Σαντορίνης, το 1650 και ήταν η μοναδική με νεκρούς, 70 άτομα έχασαν τη ζωή τους στη Σαντορίνη, από τα δηλητηριώδη ηφαιστειακά αέρια, και χιλιάδες ζώα», συνεχίζει ο ειδικός.
Εκρήξεις
Ο πρόεδρος του ΙΜΠΗΣ περιγράφει πάνω σε ποια προηγούμενη έκρηξη βασίζονται τα σημερινά σενάρια που «τρέχει» η ελληνική πολιτεία.
«Η Σαντορίνη είχε οκτώ ιστορικές εκρήξεις: το 197 π.Χ., το 46 μ.Χ., το 1570, το 1707, το 1866, το 1925, το 1939 και η τελευταία το 1950. Η πιο πιθανή έκρηξη πάνω στην οποία βασίζουμε τα σχέδια της Πολιτικής Προστασίας – όπως το σχέδιο «Τάλως» που εγκρίθηκε πριν από δύο χρόνια και αφορά την περίπτωση έκρηξης στη Σαντορίνη – είναι του 1925. Τότε, είχαμε μια έκρηξη που κράτησε δύο χρόνια, με μια σχετικά υψηλή εκρηκτικότητα, υπό την έννοια ότι έκανε στήλες εκρηκτικές όπου η στάχτη έφτανε στα τρία χλμ. ύψος, χωρίς όμως ανθρώπινες απώλειες. Αν έχουμε λάβει τα μέτρα μας και δεν υπάρχει κόσμος πάνω στην Καμένη, αυτή την περίπτωση την ορίζουμε ως αρνητική επικινδυνότητα. Σήμερα υπάρχουν οι προσομοιώσεις για ένα τέτοιο φαινόμενο και οι οδηγίες για να το αντιμετωπίσει η τοπική κοινωνία χωρίς σοβαρό πρόβλημα. Χρειάζονται μέτρα για τις μεταφορές, γι’ αυτό τώρα συζητιέται ένα λιμάνι από την εξωτερική πλευρά. Αλλά και για το αεροδρόμιο. Είναι κάτι που μπορείς να διαχειριστείς, αρκεί να έχεις προετοιμαστεί σωστά. Αυτή τη στιγμή είμαστε, θα έλεγα, σχεδόν έτοιμοι. Υπάρχει το σχέδιο που περιγράφει τι πρέπει να γίνει. Εκεί που είμαστε ακόμα πίσω είναι οι ασκήσεις ετοιμότητας πάνω σε αυτό το σχέδιο. Είναι μέσα στον προγραμματισμό της Πολιτικής Προστασίας, όμως δεν έχουν ξεκινήσει. Ελπίζω ότι θα γίνουν σύντομα», περιγράφει.
Οσον αφορά την κλιματική κρίση και τα ηφαίστεια, ο δρ Βουγιουκαλάκης εμφανίζεται καθησυχαστικός: «Ενα ηφαίστειο για να αποσυμπιεστεί και να αρχίσει κύκλο εκρήξεων, χρειάζεται να κατέβει η στάθμη της θάλασσας 50 μέτρα. Από τις κλιματικές αλλαγές που πιθανολογούμε ότι θα έχουμε, τα ηφαίστεια δεν καταλαβαίνουν τίποτα».