Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είναι άνθρωπος με προβοκατόρικο χιούμορ. Το απέδειξε αυτό και στο εκτενές άρθρο (στην πραγματικότητα, μανιφέστο εφ’ όλης της ύλης) που δημοσίευσε στην ρωσική εφημερίδα “Κομερσάντ” και αναδημοσιεύθηκε σε αγγλική μετάφραση στην ιστοσελίδα του υπουργείου του.
Σε αυτό, μεταξύ άλλων, ο ισχυρός άνδρας της πλατείας Σμολένσκαγια αναγνωρίζει ότι ήταν η Δύση αυτή που έπλασε το σύνθημα “Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη”. Προσθέτει ωστόσο δηκτικά: Δεν ξέρω κατά πόσον ο όρος “αδελφοσύνη” θεωρείται πολιτικά ορθός στην σημερινή Ευρώπη από την οπτική της θεωρίας του κοινωνικού φύλου (gender perspective), αλλά τουλάχιστον δεν υπήρξαν προσπάθειες να καταπατηθεί η ισότητα μέχρι στιγμής…
Ο Σεργκέι Λαβρόφ είναι επίσης και άνθρωπος με γλωσσολογικά ενδιαφέροντα. Το αποδεικνύει αυτό στο ίδιο άρθρο η εκτενής παρέμβασή του σχετικά με τις λέξεις “νόμος” και ”κανόνας”. Όπως αναφέρει, στα ρωσικά οι δύο αυτές λέξεις ανάγονται στην ίδια ρίζα, όμως σε άλλες γλώσσες αυτό δεν ισχύει (πρβ. “rule” και “law” στα αγγλικά). Παρατηρώντας δε τη συσχέτιση της λέξης “rule” με τον “ruler”, είτε με τη σημασία του “κυβερνήτη” είτε με τη σημασία του “χάρακα”, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών συμπεραίνει ότι η προσφιλής στην δυτική διπλωματική ορολογία “κυριαρχία των κανόνων” δεν αναφέρεται σε κάποιους κοινά αποδεκτούς νόμους, όσο στην συμμόρφωση προς τις αποφάσεις αυτού και κυβερνά – και στην ευθυγράμμιση των πάντων με τα μέτρα που θέτει η Δύση.
Πρόκειται για τον κεντρικό άξονα του “μανιφέστου Λαβρόφ”, το οποίο αρθρώνεται γύρω από την αντιπαράθεση του “διεθνούς δικαίου” και της “βασισμένης σε κανόνες παγκόσμιας τάξης” (rules based order) που επικαλείται η Δύση. Το πρώτο αφορά και δεσμεύει τους πάντες στην διεθνή κοινότητα, έχει σαφές περιεχόμενο και στηρίζεται στην κυριαρχική ισότητα των κρατών. Η δεύτερη, ωστόσο, στηρίζεται σε μία δομική ανισοτιμία: οι “κανόνες”, όχι πάντα σαφείς ή γνωστοί εκ των προτέρων, διακηρύσσονται από μία συνάθροιση ομονοούντων επί της ατζέντας της προτίμησής τους και χρησιμοποιούνται ως όπλο έναντι τρίτων, συνήθως με τη μορφή των κυρώσεων. Εξ ού και η φράση του Εμανουέλ Μακρόν ότι “πολυμέρεια δεν σημαίνει ομοφωνία”.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η Δύση δημιουργεί “βολικά σχήματα, όπου δεν προσκαλούνται οι διαφωνούντες”, την ώρα, που υφίστανται τα γενικής αποδοχής πεδία συνομιλιών εντός του συστήματος του ΟΗΕ, όπου όμως, “εκφράζονται εναλλακτικές απόψεις, οι οποίες πρέπει να συνυπολογίζονται, να αναζητείται συμβιβασμός, ενώ το σημαντικό για τη Δύση είναι να επιβεβαιώσει τους δικούς της “κανόνες”.
Οι “τρίτοι” προς τους οποίους στρέφεται αυτή η πρακτική είναι κατεξοχήν οι “αυταρχικές δυνάμεις”, δηλ. η Κίνα και η Ρωσία, που, κατά τον Λαβρόφ, στοχοποιούνται αντιστοίχως για την οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική τους ανάδυση και την αντίδρασή τους στις “εξτρεμιστικές και νεοναζιστικές τάσεις στην πολιτική γειτονικών χωρών”, (βλ. Ουκρανία) και την αλληλεγγύης προς “χώρες, οι οποίες κατέστησαν θύμα των δυτικών τυχοδιωκτισμών και υπέστησαν επίθεση της διεθνούς τρομοκρατίας έως της απειλής να χαθεί η κρατική τους υπόσταση, όπως συνέβη στη Συρία”.
Αλλά αυτό που κυρίως ενοχλεί τον επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας είναι το γεγονός ότι οι “κανόνες” που εκπονεί η Δύση συγκροτημένη σε “συνασπισμό των δημοκρατιών” αφορούν ολοένα και περισσότερο την εσωτερική ζωή των ευρασιατικών δυνάμεων, γεγονός αντιφατικό, εφόσον στηρίζεται σε μια ιεραρχημένη και αντιδημοκρατική σύλληψη της διεθνούς σκηνής.
“Αυξάνοντας τις κυρώσεις και παρεμφερή μέτρα παράνομης πίεσης σε κυρίαρχες κυβερνήσεις, η Δύση διαδίδει τον ολοκληρωτισμό στις διεθνείς υποθέσεις, τηρεί αυτοκρατορική, νεο-αποικιακή στάση ως προς τις άλλες χώρες”, υποστηρίζει ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος χαρακτηρίζει “αδιέξοδη” την επιλογή της έξωθεν επιβολής “του μοντέλου δημοκρατίας”, που επιθυμεί η Δύση, διότι “στον κόσμο δεν υπάρχει ένας πολιτισμός – η Ρωσία, η Κίνα και άλλες μεγάλες δυνάμεις έχουν τη δική τους χιλιετή ιστορία, τις παραδόσεις, τις αξίες, τον τρόπο ζωής τους”.
Η διαμόρφωση ενός πολυπολικού κόσμου είναι γεγονός, κατά τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών και η αγνόησή του, “δεν θα φέρει πιο κοντά τη διευθέτηση όχι των επινοημένων, αλλά των πραγματικών προβλημάτων, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται διάλογος με αμοιβαίο σεβασμό με τη συμμετοχή των κορυφαίων χωρών του κόσμου και με υπολογισμό των συμφερόντων όλων των υπολοίπων μελών της διεθνούς κοινότητας”.
Η ερμηνεία του Λαβρόφ είναι ότι “η συλλογική ιστορική Δύση, η οποία κυριάρχησε για διάστημα πεντακοσίων ετών επί των πάντων, δεν μπορεί να μην συνειδητοποιεί ότι εκείνη η εποχή φεύγει αναπόδραστα, ωστόσο θα ήθελε να διατηρήσει τις διολισθαίνουσες θέσεις, να φρενάρει τεχνητά την αντικειμενική διαδικασία σχηματισμού του πολυκεντρικού κόσμου”.
Δεν θα πρέπει πάντως να αγνοηθεί και η κοσμοθεωρητική διάσταση που επιχειρεί να δώσει ο Λαβρόφ στην εν λόγω αντιπαράθεση, αφού, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, οι δυτικοί “κανόνες” “επιβουλεύονται όχι μόνο το διεθνές δίκαιο, αλλά και την ίδια τη φύση του ανθρώπου”, καθώς “σε σχολεία σειράς δυτικών χωρών πείθουν τα παιδιά στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν αμφιφυλόφιλος”, ενώ “οι προσπάθειες υπεύθυνων πολιτικών να προστατεύσουν τα παιδιά από την επιθετική ΛΟΑΤΚΙ προπαγάνδα προσκρούουν σε επιθετικές διαδηλώσεις της “φωτισμένης Ευρώπης””. Κατά την άποψη του Ρώσου υπουργού “πραγματοποιείται επίθεση στα θεμέλια όλων των παγκόσμιων θρησκειών, στον γενετικό κώδικα των κομβικών πολιτισμών του πλανήτη”, καθώς “οι ΗΠΑ ηγήθηκαν της ευθείας κρατικής παρέμβασης στις υποθέσεις της Εκκλησίας, επιδιώκοντας ανοιχτά το σχίσμα στην παγκόσμια Ορθοδοξία, οι αξίες της οποίας αντιμετωπίζονται ως ισχυρό πνευματικό εμπόδιο στην οδό της φιλελεύθερης αρχής της δίχως όρια επιτρεπτικότητας”.
Προφανώς όλα αυτά δεν είναι άσχετα με το γεγονός ότι ο 71χρονος Λαβρόφ συμβαίνει αυτή την περίοδο για πρώτη φορά να εμπλέκεται ενεργά στα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα της χώρας του, συμμετέχοντας στην κορυφαία πεντάδα του ψηφοδελτίου του κυβερνώντος κόμματος της “Ενιαίας Ρωσίας” στις βουλευτικές εκλογές του φθινοπώρου.
Αποτελούν, όμως, και ένα μήνυμα προς τα έξω πολύ αυστηρότερο από αυτά που εκπέμπει ο Βλαντίμιρ Πούτιν – και μένει αν φανεί αν η απόκλιση αυτή είναι πραγματική ή απλώς προκύπτει από κατανομή ρόλων.
Όπως πάντως σημειώνει στο άρθρο του ο Λαβρόφ, βάση της ρωσικής πολιτικής είναι πλέον “η γραμμή για αυτοδύναμη, ανεξάρτητη ανάπτυξη, η υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, με ετοιμότητα όμως να προβαίνουμε σε συμφωνίες με ξένους εταίρους σε ισότιμη βάση”. “Οι μονομερείς υποχωρήσεις του τέλους της δεκαετίας του 1990 έκτοτε δεν υπήρξαν και ποτέ δεν θα υπάρξουν”, διότι “οι χώρες, που σέβονται τον εαυτό τους, ποτέ δεν θα επιτρέψουν να τους μιλούν βάσει τελεσιγράφων”.
