Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι μπορεί να χαιρέτισε την «πρόοδο που έχει συντελεστεί στην Ελλάδα», αλλά κατήργησε την πρόσβαση των τραπεζών σε φθηνό δανεισμό και απέκλεισε την ένταξη των ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση. Η εξέλιξη ήταν σε γνώση της κυβέρνησης, που επέλεξε για διαφορετικούς λόγους να μην αιτηθεί μιας προληπτικής γραμμής, η οποία πάντως θα διασφάλιζε τα δύο αυτά προνόμια για την ελληνική οικονομία.
Χάρη στο waiver, δηλαδή την παρέκκλιση για την αποδοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων ως εξασφαλίσεων στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του ευρωσυστήματος, οι ελληνικές τράπεζες έχουν πρόσβαση στον φθηνό δανεισμό της ΕΚΤ. Μέχρι τώρα, απολάμβαναν το προνόμιο αυτό επειδή η Ελλάδα παρέμενε σε πρόγραμμα, γεγονός που διασφάλιζε τη Φρανκφούρτη. Στις 20 Αυγούστου, μαζί με το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής, τελειώνει και το waiver.
Παράλληλα, εξαιτίας της χαμηλής βαθμολογίας τους, δεν δύναται η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, δηλαδή στο πρόγραμμα καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού. Η Ελλάδα λοιπόν, και με τη βούλα από χθες, δεν είναι σε θέση να προσπεράσει αυτόν τον σκόπελο, δεδομένου ότι κατά το σκεπτικό της ΕΚΤ χάνει το waiver, δεν θα υπάγεται πλέον σε ένα πρόγραμμα με αυστηρούς όρους όπως θα ήταν μια προληπτική γραμμή στήριξης, και η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους διασφαλίζεται μεσοπρόθεσμα με αστερίσκους.
Ένα προληπτικό πρόγραμμα «με αυστηρούς και αποτελεσματικούς όρους» θα διατηρούσε το waiver για τα ελληνικά ομόλογα, θα προλάμβανε τις διακυμάνσεις στις καταθέσεις, θα επιτάχυνε την άρση των capital controls και θα επέτρεπε τη συμπερίληψη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Μπορεί το QE να χαλαρώνει τον Σεπτέμβριο και να εκπνέει στο τέλος του έτους, αλλά μέσα σε αυτό το τετράμηνο η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να ευνοηθεί από την τόνωση της ρευστότητας την οποία θα προσέφερε η ένταξη στο πρόγραμμα της ΕΚΤ, που έχει βοηθήσει σημαντικά μέχρι σήμερα τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωζώνης, σε αντίθεση με την Ελλάδα των ειδικών χαρακτηριστικών, τα οποία ενίσχυσε το πρώτο εξάμηνο του 2015, μετά την περιπετειώδη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με την Ευρωζώνη. Σημειωτέον, η ένταξη της Ελλάδας στο QE θα βοηθούσε στην ταχύτερη αποκλιμάκωση του spread των ελληνικών ομολόγων.
Υπενθυμίζεται ότι η Τράπεζα της Ελλάδος, αν και πρόσφατα είχε εκτιμήσει ότι θα ήταν στη διακριτική ευχέρεια της ΕΚΤ να δώσει τελικά το εισιτήριο για waiver και QE μέσα από μια αντίστοιχη ερμηνεία της συμφωνίας της κυβέρνησης με τους θεσμικούς πιστωτές για την έξοδο από το πρόγραμμα, παγίως τασσόταν υπέρ μια προληπτικής γραμμής στήριξης την επόμενη μέρα του προγράμματος, ως μέσου διασφάλισης μεγαλύτερης εμπιστοσύνης του ευρωσυστήματος και των αγορών απέναντι στην Ελλάδα, κι εν τέλει χαμηλότερου κόστους χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια ώρα, θα ήταν δυνατή η αποφυγή ενός τόσο υψηλού αποθεματικού, όπως αυτό που συμφωνήθηκε στο Eurogroup της 21ης Ιουνίου, το οποίο επιβαρύνει το δημόσιο χρέος και το κόστος χρηματοδότησης του δημοσίου.
Πάντως, οι ελληνικές τράπεζες προσεγγίζουν ως διαχειρίσιμο το κόστος από την απώλεια του waiver. Σημειωτέον, χθες μειώθηκε περαιτέρω, κατά 1,9 δις ευρώ, στα 8,4 δις ευρώ, η έκθεση στον ακριβό μηχανισμό έκτακτης ρευστότητας. Στην περιοχή λίγο κάτω από το 4% κινείται η απόδοση του ελληνικού 10ετούς αλλά πάντως αρκετά υψηλή για ενδεχόμενο δανεισμό.