Στα 135 τρις δολάρια ανέβηκε το χρέος των 20 πιο ανεπτυγμένων χωρών του πλανήτη στα τέλη του 2016. Την ίδια στιγμή ακριβώς το παγκόσμιο συνολικό κατάγραφε το χωρίς προηγούμενο 230 τρις δολάρια.
Πάνω από τα επίπεδα του 2007 το παγκόσμιο αλλά και το χρέος των 20G.
Στον ένατο χρόνο αντιμετώπισης της κρίσης που ονομάστηκε κρίση χρέους, κρίση δηλαδή που προήλθε από αβάστακτο, αδύνατο να εξυπηρετηθεί χρέος, το χρέος του πλανήτη αλλά κα των ανεπτυγμένων είναι πολύ πιο μεγάλο από ότι στο ξέσπασμα της κρίσης.
Η αντίφαση είναι τόσο εξόφθαλμη που αναγκάζει το ίδιο το ΔΝΤ να προειδοποιεί ότι μια νέα παγκόσμια κρίση είναι πιθανό να βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ανάλογη αναφορά έκανε το ΔΝΤ και μέσα στο καλοκαίρι, όταν προειδοποιούσε την Κίνα για το χρέος της. Κατέγραφε από τη μια ότι η ραγδαία αύξηση του κινέζικου χρέους βοήθησε «και την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας», αλλά σημείωνε και το αυτονόητο, ότι οδηγείτε ξανά στα βράχια μια ανάπτυξη που «έρχεται με το κόστος του περαιτέρω μεγάλου και συνεχώς αυξανόμενου ιδιωτικού και δημόσιου χρέους…
«Η ανάπτυξη που τροφοδοτείται με χρέος, είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση που δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα.»
Στον «παραλογισμό» της εποχής, την αύξηση δηλαδή του χρέους των κρατών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για να αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους, αναφέρθηκαν πολλοί, ακόμα και πριν από το ΔΝΤ.
Αντιμετωπίζοντας την κρίση που προκάλεσε ένα χρέος ύψους 142 τρις το 2007, «το Παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά $57 τρις μέσα σε επτά χρόνια (με το τέλος του 2014)… ενώ το χρέος της Κίνας σαν ποσοστό του ΑΕΠ στέκει τώρα πιο ψηλά από αυτό των ΗΠΑ» (The Gurdian)
Το παγκόσμιο συνολικό χρέος ανέβηκε στα 230 τρις δολάρια αναφέρει η ING. Ποσό μεγαλύτερο από τρεις φορές το παγκόσμιο ΑΠΕ. Ποσό που το 1981 στεκόταν μόλις στα 10 τρις, αποτελώντας μικρό μόνο μέρος του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ανάλογες επισημάνσεις και από αλλού.
«Το παγκόσμιο χρέος ξεπέρασε το 325% του ΑΕΠ το 2016… (Institute for International Finance).
«Οκτώ χρόνια πριν, ένα χρέος τόσο ψηλό που δεν ήταν βιώσιμο, ήταν η ρίζα της χειρότερης ύφεσης από την Μεγάλη Κρίση. Παρόλα αυτά το παγκόσμιο χρέος είναι πολύ πιο ψηλό τώρα από τα επίπεδα του 2008 (Los Angeles Times).
Στο Bloomberg, στις 25 Αυγούστου, η Lisa Fleisher σε άρθρο με τίτλο, «Τράπεζες της Wall Street στέλνουν προειδοποιητικά σήματα»(Warning Signals), έγραφε ότι «Μπορεί να είμαστε κοντά σε μια ύφεση. Η ανοδική πορεία των τραπεζών, φτάνει στο τέλος της…»
Λιγότερο από μήνα πριν, στις 24 Σεπτεμβρίου, στην The Wall Street Journal, ο Mervyn King, πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, χαρακτήρισε το συνολικό χρέος σαν ενοχλητικό (troublesome).
«Πριν μια δεκαετία, εξελισσόταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Ένα χρόνο αργότερα, το τραπεζικό σύστημα του ανεπτυγμένου κόσμου βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης…
Σήμερα, αναφέρει ο πρώην Διοικητής, παρόλο που η κατάσταση με πολλές από τις μεγάλες τράπεζες είναι καλύτερη, «Το αντίθετο συμβαίνει για μεγάλο μέρος της υπόλοιπης οικονομίας…
«Το συνολικό χρέος σε σχέση με το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, είναι τώρα ψηλότερο από ότι ήταν αμέσως πριν την κρίση…»
Μετά από μια δεκαετία αντιμετώπισης της κρίσης από τους διεθνείς θεσμούς, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα μιας νέας καθίζησης, κεφαλοκλειδωμένη από ένα συνεχώς αυξανόμενο χρέος.
Υπάρχει μεγαλύτερη, πιο ξεκάθαρη απόδειξη της αποτυχίας των στρατηγών του κεφαλαίου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση;
Στην ίδια την Ευρώπη τα αδιέξοδα αλλά και ο πανικός που δημιουργούν στους παίκτες της ελεύθερης αγοράς, είναι εμφανή στις συζητήσεις που είναι σε εξέλιξη. Την ίδια ώρα που η σκιά του χρέους που έχει συσσωρευτεί βαραίνει τους πάντες, την ίδια αυτή ώρα τρέμουν στην προοπτική αύξησης των επιτοκίων που θα χαλιναγωγούσε την αύξηση του χρέους.
Την τρέμουν διότι ακόμα και τώρα, σε μια εποχή με μηδενικά σχεδόν επιτόκια, εταιρείες και καταναλωτές δυσκολεύονται ή ακόμα και αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.
Και παρόλο που οι κύκλοι των προγραμματιστών του Κεφαλαίου διαπιστώνουν ότι οι μεγάλες συστημικές τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι σε καλύτερη κατάσταση, ωστόσο, το ΔΝΤ αναφέρει στην εξαμηνιαία έκθεση του ότι «πολλές εξ αυτών δεν έχουν καταφέρει να βρουν ακόμα ένα κερδοφόρο business plan…»
Θα περίμενε κανείς κάτι άλλο;
Οι πολιτική που ακολούθησαν για να διασώσουν το ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα πλήγωσε βαθειά τις οικονομίες, δημιουργώντας ανέργους, οδηγώντας σε κλείσιμο μια σειρά μικρομεσαίες αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις.
Οδήγησαν τις τράπεζες σε «υγιή» κατάσταση, καταστρέφοντας όμως την οικονομική βάση που είναι απαραίτητη για να διατηρούνται υγιείς οι τράπεζες.
Στα πρόθυρα μιας νέας παγκόσμιας κατάρρευσης, η αριστερά έχει το ιστορικό καθήκον να δώσει μια πειστική διέξοδο. Πρέπει να δώσει απαντήσεις αν είναι δυνατή η αντιστροφή της κατάστασης με τις τράπεζες σε ιδιωτικά χέρια. Αν είναι δυνατή η αντιμετώπιση της κρίσης μέσα από την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών έχουν δικό τους νόμισμα και, παρόλα αυτά, δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν.
Αν είναι δυνατή μια εθνική έξοδος από την κρίση σε μια εποχή που η παγκόσμια οικονομία κρατήθηκε μακριά από τα πολύ δύσκολα λόγω της υπέρογκης αύξησης του Κινέζικου χρέους που έπαιξε το ρόλο του αιμοδότη για όλες τις εθνικές οικονομίες. Αν είναι δυνατή μια εθνική έξοδος, σε μια εποχή τέτοιας οικονομικής αλληλεξάρτησης που η κατάρρευση μιας αμερικάνικης τράπεζας το 2008, της Lehman Brothers, οδήγησε τον κόσμο ολόκληρο στην μεγαλύτερη κρίση από το 1929.
Με τα ζητήματα αυτά θα ασχοληθούμε σε επόμενα κείμενα.
*Ο Σωτήρης Βλάχος αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Χαραυγή» Κύπρου και στο «Θάρρος» της Καλαμάτας και είναι στέλεχος της Αριστερής Πτέρυγας Κύπρου.
