Οι συντάξεις αποτελούν το πολύτιμο αγαθό για κάθε συνταξιούχου. Αποτελούν τον κόπο και μόχθο ολόκληρης ζωής όλων των ασφαλισμένων. Ωστόσο, οι ίδιοι γνωρίζουν ελάχιστα για το δικαίωμα αυτό. Αγνοούν βασικές διατάξεις που πολλές φορές τους στερούν δικαιώματα και προϋποθέσεις για μια καλύτερη σύνταξη.
Για τη σύνταξη γήρατος, πρέπει να γνωρίζουν ότι απαιτούνται δύο βασικές προϋποθέσεις (α) η συμπλήρωση ενός ορισμένου ορίου ηλικίας και (β) η πραγματοποίηση ενός αριθμού ημερών στην ασφάλιση.
Για πλήρη σύνταξη οι προϋποθέσεις είναι: 67 ετών & 4.500 ημέρες ή 62 ετών &12.000 ημέρες ή 62 ετών & 4.500 ημέρες (με 3.600 βαρέα). Για μειωμένη σύνταξη οι προϋποθέσεις είναι: 62 ετών & 4.500 ημέρες.
Το ποσό της σύνταξης εξαρτάται:
Για την λεγόμενη εθνική σύνταξη (384 ευρώ) απαιτούνται 20 έτη ασφάλισης και 40 έτη παραμονής στην Ελλάδα ή με 15 έτη ασφάλισης (345,60 ευρώ).
Για την ανταποδοτική, βάσει (συντελεστή) του συνολικού χρόνου ασφάλισης και του μέσου μισθού των αποδοχών από το 2002 έως την συνταξιοδότηση. Και επιπλέον, προσαυξήσεις για όσους καταβάλουν μεγαλύτερες του 20% ασφαλιστικές εισφορές (Βαρέα, ΔΕΚΟ – Τράπεζες, 13ο-14ο μισθό, παράλληλη ασφάλιση).
Κρίσιμη ηλικία (των 57 ετών) διαβατήριο για σύνταξη
Πέραν των ορίων ηλικίας, απαιτούνται και άλλες προϋποθέσεις, σε προγενέστερο χρόνο των ορίων ηλικίας, για τις οποίες, προκειμένου να διασφαλιστούν, πρέπει να φροντίζουμε έγκαιρα. Κρίσιμη ηλικία συνεπώς θεωρείται αυτή των (57) ετών και ο χρόνος ασφάλισης των 3.000 ημερών.
Παραθέτουμε ορισμένα υποχρεωτικά βήματα που θα πρέπει να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι, όχι μόνο για την διασφάλιση ευνοϊκότερων διατάξεων αλλά και για καλύτερη σύνταξη:
Καταγραφή του συνολικού ασφαλιστικού βίου
Η πρώτη κίνηση που απαιτείται (έγκαιρα) είναι η καταγραφή του ακριβή χρόνου ασφάλισης ο οποίος βρίσκεται, ηλεκτρονικά για τα έτη μετά το 2002 και χειρόγραφα πριν το έτος αυτό. Απευθυνόμαστε λοιπόν στον ή στους ασφαλιστικούς φορείς και αιτούμαστε την επίσημη καταμέτρηση του συνολικού χρόνου ασφάλισής μας. Έτσι, με τα πλήρη στοιχεία αυτά, έχουμε την δυνατότητα να επιλέξουμε τον ευνοϊκότερο και ασφαλή δρόμο που θα ακολουθήσουμε.
Διασφάλιση μειωμένης σύνταξης (62 ετών & 4.500 ημέρες)
Ως προϋπόθεση μειωμένης σύνταξης (62 ετών & 4.500 ημέρες) απαιτείται και ασφαλιστικός δεσμός. Δηλαδή, τουλάχιστο 100 ημέρες ασφάλισης ανά έτος τα τελευταία 5 έτη (57- 61) που προηγούνται της αίτησης για σύνταξη. Σε αντίθετη περίπτωση, το δικαίωμα αυτό χάνεται και η δυνατότητα σύνταξης αυξάνεται κατά 5 έτη. Ο χρόνος για την συμπλήρωση των 100 ημερών δεν εξαγοράζεται, ισχύει μόνο του ταμείου ανεργίας ή της προαιρετικής ασφάλισης (αυτασφάλιση).
Το δικαίωμα αυτασφάλισης ασκείται μέχρι τρεις (3) φορές, η αίτηση υποβάλλεται μέσα σε 1 χρόνο από την διακοπή της εργασίας ή οποτεδήποτε όταν υπάρχουν 3.000 ημέρες στην ασφάλιση.
Η μείωση της συνταξης είναι 0,5% για κάθε (1) μήνα που υπολείπεται του 67ου έτους ( 6% ανά έτος ή 30% για 5 έτη) επί του ποσού εθνικής σύνταξης.
Συμπλήρωση των 4.500 & των 6.000 ημερών ασφάλισης
Η πραγματοποίηση 4.500 ημερών (15 έτη) ασφάλισης θεωρείται βασική προϋπόθεση χορήγηση σύνταξης. Προσοχή, για όσους θέλουν να εξαγοράσουν πλασματικούς χρόνους για να συμπληρώσουν, απαιτούνται 3.600 ημέρες (12 έτη) πραγματικής ή προαιρετικής ασφάλισης!
Συνεπώς, η συμπλήρωση του χρόνου κάτω των 3.600 ημερών, γίνεται μόνο με (αυτασφάλιση) που και για αυτό απαιτούνται επίσης 3.000 ημέρες ασφάλισης (!) ή την υποβολή της αίτησης εντός του έτους από την διακοπή της εργασίας. Επίσης, η χρήση πλασματικών χρόνων για την συμπλήρωση των 4.500 ημερών για τους (άνδρες) περιορίζεται στην στρατιωτική θητεία, τους χρόνους ασθένειας & τακτικής ανεργίας!
Η συμπλήρωση των 6.000 ημερών (20 ετών) θεωρείται σταθμός καθώς με τα έτη αυτά, το ποσό της εθνικής σύνταξης (384 ευρώ) χορηγείται ολόκληρο, ενώ με τα 15 έτη μειωμένο (345,60 ευρώ), δηλαδή 2% ανά έτος.
Διασφάλιση των διατάξεων – 4.500 ημέρες (3.600 βαρέα)
Με τη διάταξη των βαρέων (4.500 ημέρες και εξ αυτών 3.600 βαρέα) χορηγείται πλήρης σύνταξη σε ηλικία 62 ετών, ενώ για οικοδομικές εργασίες 60 ετών.
Προσοχή, η χρήση της εν λόγω διάταξης προϋποθέτει την ύπαρξη τουλάχιστον 1.000 ημερών στα βαρέα τα τελευταία 13 χρόνια πριν την αίτηση συνταξιοδότησης.
Σε διαφορετική περίπτωση και για όσους το αγνοήσουν, χάνουν το δικαίωμα αυτό και η σύνταξη χορηγείται 5 χρόνια αργότερα 67 ετών!
Καλύτερη σύνταξη λόγω βαρέων
Οι ασφαλισμένοι στα βαρέα επαγγέλματα, έχουν την επιλογή να μην κάνουν χρήση των διατάξεων των βαρέων και να συνταξιοδοτηθούν με τις κοινές διατάξεις. Έτσι, λόγω καταβολής μεγαλυτέρων (3,6%) εισφορών τυγχάνουν ειδική προσαύξηση που αναλογεί 0,27% ανά (1) έτος στα βαρέα.
Παράδειγμα 1. Έστω με 35 έτη βαρέα, μέσο τελικό μισθό 2.000 ευρώ και συνταξιοδότηση με τις διατάξεις των βαρέων 62 ετών. Η σύνταξη που αναλογεί είναι (2.000Χ 33,81%) 676 + 384 σύνολο 1.060 ευρώ.
Ενώ εάν συμπληρωθούν τα 40 έτη ασφάλισης (κοινή διάταξη) η σύνταξη θα είναι (856 +384) 1240 ευρώ και επιπλέον προσαύξηση 189 ευρώ (2.000Χ35Χ0,27%) σύνολο 1.429 ευρώ. Διαφορά 369 ευρώ !
Παράδειγμα 2. Είναι αυτονόητο (ο ίδιος ασφαλισμένος) δεν συμπληρώνει τα 40 έτη ασφάλισης παρά 35 έτη την ηλικία των 67 ετών. Τότε δικαιούται 1060 ευρώ σύνταξη και 189 ευρώ προσαύξηση σύνολο 1.249 ευρώ!
Παράδειγμα 3. Ο ίδιος ασφαλισμένος έχει επίσης την επιλογή να συνταξιοδοτηθεί με την κοινή διάταξη της μειωμένης 62 ετών. Η επιλογή όμως αυτή χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς έτσι παρασύρεται και η επικουρική, ωστόσο η κύρια σύνταξη θα είναι (2.000Χ33,81%) 676 + 269 μειωμένη ) σύνολο 945 ευρώ και προσαύξηση (189) ευρώ σύνολο 1.134 ευρώ. Διαφορά (1134 -1060) 74 ευρώ (!)
Καλύτερη σύνταξη λόγω παράλληλης ασφάλισης
Οι ασφαλισμένοι με παράλληλη ασφάλιση, δηλαδή όσοι υπάγονταν υποχρεωτικά έως το 2016 στην ασφάλιση δυο ή περισσοτέρων φορέων κύριας ασφάλισης και κατέβαλαν δυο η περισσότερες ασφαλιστικές εισφορές, ενώ από την 1.1.2017 σε έναν φορέα τον ΕΦΚΑ. Δύναται να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο ασφάλισης του ΕΦΚΑ είτε για την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος του ενός πρώην φορέα είτε για τη λήψη προσαύξησης (0,075% για κάθε μια ποσοστιαία μονάδα επιπλέον εισφοράς δηλαδή 1,5% (20Χ0,075) για κάθε ένα έτος) ή να θεμελιώσουν και στους δύο. Ανάλογα με την επιλογή διαφοροποιείται και η σύνταξη:
Παράδειγμα. Έστω ασφαλισμένος, έχει έως το 2016 στο Δημόσιο 35 έτη ασφάλισης και μέσο μισθό 1800 ευρώ και στο ΕΤΑΑ επίσης 35 έτη και μέσο μισθό 1300 ευρώ & επιπλέον 2 έτη στον ΕΦΚΑ.
Εάν με τα 2 έτη θεμελιώσει στο Δημόσιο δικαιούται: εθνική 384 + ανταποδοτική 670 (1800Χ37,2%) + προσαύξηση ΕΤΑΑ 682 (35Χ1,5% Χ1300) σύνολο 1.736 ευρώ. Ενώ εάν θεμελιώσει στο ΕΤΑΑ δικαιούται: εθνική 384 + ανταποδοτική 484 (1300Χ37,2%) + προσαύξηση Δημόσιου 945 (35Χ1,5% Χ1800) σύνολο 1.813 (!)
Παράδειγμα 2. Έστω ο ίδιος ασφαλισμένος θεμελιώνει και στους δυο πρώην φορείς, στο Δημόσιο 37 έτη και μέσο μισθό 1800 ευρώ και στο ΕΤΑΑ επίσης 37 έτη και μέσο μισθό 1300 ευρώ. Τότε θα γίνουν τρεις υπολογισμοί και θα του χορηγηθεί το συμφερότερο ποσό 1.867 ευρώ όπως:
(α) Εθνική σύνταξη 384 + πρώτη ανταποδοτική 670 (1800Χ37,2%) + δεύτερη ανταποδοτική 484 (1300Χ37,2%) σύνολο 1.538 ευρώ.
(β) Εθνική σύνταξη 384 + 670 ανταποδοτική Δημόσιο (1800Χ37,2%) + προσαύξηση ΕΤΕΑ 721 (37Χ1,5% Χ1300) σύνολο 1.775 ευρώ.
(γ) Εθνική σύνταξη 384 + 484 ανταποδοτική ΕΤΕΑ (1300Χ37,2%) + προσαύξηση Δημόσιο 999 (37Χ1,5% Χ1800) σύνολο 1.867 ευρώ.
Ημερομηνία υποβολής των αιτήσεων συνταξιοδότησης
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στην ημερομηνία υποβολής των αιτήσεων.
- Το δικαίωμα σύνταξης γήρατος αρχίζει από την πρώτη του επόμενου μήνα της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.
2.. Η αίτηση κύριας σύνταξης δεν συνιστά κατοχύρωση και της επικουρικής. Αν και το δικαίωμα επικουρικής σχετίζεται με την έκδοση της κύριας σύνταξης η χορήγηση όμως της σύνταξης αρχίζει από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης. Συνεπώς, την ίδια ημερομηνία με την αίτηση για την κύρια σύνταξη στον ΕΦΚΑ υποβάλουμε και για την επικουρική στο ΕΤΕΑΕΠ. Σε αντίθετη περίπτωση, αγνόηση ή καθυστέρηση της αίτησης, χάνονται αναδρομικά χρηματικά ποσά.
- Για τον τ. ΟΓΑ προσοχή στον χρόνο ασφάλισης για τα έτη 1988-1997. Χρόνος που προσμετρά στην κύρια ασφάλιση του τ. ΟΓΑ είναι από το 1998 και εφεξής, ενώ ο χρόνος μεταξύ 1988-1997 θεωρείται προαιρετικός και δύναται να αξιοποιηθεί τόσο για την συμπλήρωση της επικουρικής όσο και της κύριας. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται αίτηση του συνταξιούχου.
Σύνταξη ανασφάλιστων Υπερήλικων
Για όσους δεν συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για σύνταξη (υπό αυστηρούς όρους και με εισοδηματικά κριτήρια) λαμβάνουν 360 ευρώ, εφόσον έχουν συμπληρώσει την ηλικία των 67 ετών και ο/η σύζυγος δεν λαμβάνει σύνταξη. Η αίτηση υποβάλλεται στον τ. ΟΓΑ – ΟΠΕΚΑ.
Εργασία συνταξιούχων
Οι συνταξιούχοι που αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία ή αυτοαπασχόληση οφείλουν να τη δηλώσουν στον ΕΦΚΑ & ΕΤΕΑΕΠ, ενώ η σύνταξη μειώνεται κατά 60% γι’ αυτό το χρονικό διάστημα. Διαφορετικά γίνεται σε βάρος τους καταλογισμός των ποσών που έπρεπε να παρακρατηθούν, με ετήσιο επιτόκιο 4,56%.
Δεν περικόπτονται οι συντάξεις:
1) Των συνταξιούχων από 1/1/2017 του πρώην ΟΓΑ, που συνεχίζουν να ασκούν αγροτική δραστηριότητα. Το νέο πλαίσιο του νόμου θα ισχύσει για όσους συνταξιοδοτηθούν από 1/1/2025.
2) Των λοιπών συνταξιούχων μέχρι 12/5/2016, που αποκτούν εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας.
3) Των συνταξιούχων μετά την 13/5/2016, που αποκτούν ετήσιο εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας ύψους έως τις 4.923,12 ευρώ.
Επίσης, δεν περικόπτονται οι συντάξεις των συνταξιούχων που λαμβάνουν αμοιβές από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ούτε των συνταξιούχων για αμοιβές που δεν υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές.
Νοέμβριος 2018
Νικολάου Κώστας
Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ