Του Κώστα Ράπτη*
Προτού καν αναχωρήσει για την Αθήνα και εκείθεν για το Βερολίνο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama είχε αποκαλέσει την καγκελάριο της Γερμανίας “στενότερο εταίρο” του στην διεθνή σκηνή.
Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι η Angela Merkel αναλαμβάνει για λογαριασμό του και ειδικές αποστολές: όπως την συνάντηση με τους ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας που, όπως έγινε γνωστό, πρόκειται να διοργανωθεί την Παρασκευή στο Βερολίνο.
Όπως λοιπόν στον τελευταίο προορισμό επίσημου ταξιδιού του, τη Λίμα του Περού, ο ένοικος του Λευκού Οίκου πρόκειται να παραστεί στη Συνάντηση Κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC), έτσι και στον προτελευταίο σταθμό, το Βερολίνο ο αποχαιρετισμός προς την Ευρώπη θα πραγματοποιηθεί σε πολυμερές πλαίσιο.
Στη Λίμα, βέβαια, οι επαφές αναμένονται δύσκολες, καθώς θα περιλαμβάνουν από τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping (ο οποίος είχε ήδη την πρώτη τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Donald Trump) και τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Shinzo Abe (ο οποίος τελευταίως έχει θερμάνει τις σχέσεις του με τον Vladimir Putin και συναντήθηκε ήδη στις ΗΠΑ με τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο) μέχρι τους ηγέτες χωρών της TPP– της συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με 12 χώρες της περιοχής αποκλειομένης της Κίνας, η οποία μόλις ενταφιάστηκε λόγω αντιστάσεων στο αμερικανικό Κογκρέσο, που βέβαια δεν αναμένεται να υποχωρήσουν στο νέο πολιτικό κλίμα.
Θα πρέπει, με άλλα λόγια, ο Obama να πείσει τους συνομιλητές του ότι οι ΗΠΑ παραμένουν παρούσεςστην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, προς την οποία ο ίδιος κήρυξε προς ετών την περιώνυμη “στροφή” (pivot) των αμερικανικών προτεραιοτήτων.
Στο Βερολίνο, πάλι, τα πράγματα μοιάζουν πιο εύκολα, διότι είναι οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι οι οποίοι παίρνοντας τοις μετρητοίς ορισμένες προεκλογικές αποστροφές του Trump εκδηλώνουν ηχηρά τον πανικό τους μπροστά στο ενδεχόμενο να “εγκαταλειφθούν” από τις ΗΠΑ – εξ ου και σπεύδουν να τονίσουν τη σημασία του ΝΑΤΟ.
Όμως η ατζέντα θα είναι συγκεκριμένη: σύμφωνα με πληροφορίες θα αφορά την ανανέωση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας για την ουκρανική κρίση, οι οποίες εκπνέουν τον Δεκέμβριο και πιθανότητα την υιοθέτηση και νέων, με αφορμή αυτή τη φορά την ρωσική εμπλοκή στη Συρία.
Πρόκειται για μία μάχη οπισθοφυλακής, σαν να μην αναλαμβάνει ούτως ή άλλως ο Trump την αμερικανική προεδρία στις 20 Ιανουαρίου, προκειμένου να διασωθεί η “κληρονομιά” της οκταετίας Obama σε όλη της τη γκάμα: από την πυροδότηση της ουκρανικής κρίσης μέχρι την επιχείρηση “αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό.
Το πρόβλημα βέβαια συνίσταται στο ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες που θα συμμετέχουν στην συνάντηση της Παρασκευής είναι, εξαιρουμένης της Merkel, αντιμέτωποι με σοβαρότατες εγχώριες προκλήσεις ή και με αβέβαιο πολιτικό μέλλον (πρβ. τις γαλλικές εκλογές την άνοιξη, το ιταλικό δημοψήφισμα στις 4 Δεκεμβρίου και την ισπανική κυβέρνηση μειοψηφίας), ενώ οι δυνατότητά τους να συντονίζονται δοκιμάζεται από πολλούς παράγοντες, με κυρίαρχο το Brexit.
Και από μεν αμερικανικής πλευράς τα πράγματα γίνονται σαφέστερα αν σκεφτούμε ότι ο Obamaαπηχεί αυτή τη στιγμή πιστότερα τις διαθέσεις του κατεστημένου διαμόρφωσης εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, το οποίο θα ήθελε, έστω και δια… της ευρωπαϊκής οδού, να βεβαιωθεί ότι ο Trump δεν θα ξεφύγει από την πεπατημένη.
Όμως από ευρωπαϊκής πλευράς, η ειρωνεία του πράγματος είναι κραυγαλέα: διότι ο προφανής στρατηγικός στόχος της καλλιέργειας νεοψυχροπολεμικού κλίματος στις σχέσεις με τη Ρωσία είναι η αποτροπή μιας ευρω-ρωσικής ευθυγράμμισης που θα κινδύνευε να αποκλείσει τη Ουάσιγκτον.
Το ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες αυτοεγκλωβίζονται στην διαιώνιση αυτού του κλίματος ενώ η υπερατλαντική υπερδύναμη προετοιμάζει τις αυριανές απευθείας συνδιαλλαγές της με τη Μόσχα είναι κατεξοχήν παράδοξο.
*Πηγή: Capital.gr