Η ελληνική κυβέρνηση με την Συμφωνία που συνυπέγραψε με την Ιταλία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ διέπραξε δύο μεγάλα και πρωτοφανή ατοπήματα.
Πρώτον: Εκχώρησε θεμελιώδη κυριαρχία επί των χωρικών υδάτων της Ελλάδας και στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ 6 ν.μ και 12 ν.μ, στα οποία πρόκειται να επεκταθούν τα χωρικά ύδατα της χώρας μας, δίνοντας το δικαίωμα στον ιταλικό αλιευτικό στόλο να ψαρεύει με ορισμένα κριτήρια μέσα σε αυτήν την έκταση και μάλιστα σημαντικά αλιεύματα τόσο από άποψη ποσότητας αλλά κυρίως ποιότητας. Μια τέτοια εκχώρηση κυριαρχίας και μάλιστα άνευ ανταλλάγματος, δεν έχει πράξει ποτέ οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.
Δεύτερον: Θυσίασε ταυτόχρονα σε όφελος της Ιταλίας και τα δικαιώματα αλιείας τα οποία σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας κατέχει η χώρα μας στη θαλάσσια ζώνη της ελληνικής ΑΟΖ, η οποία εκτείνεται πέραν των 12 ν.μ. Και αυτή η εκχώρηση χωρίς ανταλλάγματα και σε άγνωστη μέχρι στιγμής έκταση, δεν φαίνεται να έχει προηγούμενο.
Δε είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση έχει αποφύγει μέχρι τώρα να δώσει στη δημοσιότητα το πλήρες κείμενο της ελληνοϊταλικής συμφωνίας για την ΑΟΖ
Στη συνέχεια παραθέτουμε αυτούσιο ένα κείμενο από το philenews του Γιώργου Οικονόμου (24/12/2019), το οποίο μας δίνει μια εικόνα της διασύνδεσης ΑΟΖ και δικαιωμάτων αλιείας και των περιπετειών που έχει περάσει αυτό το ζήτημα τα τελευταία χρόνια.
Αλιεία και ΑΟΖ
Ο κύριος λόγος της δημιουργίας της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ήταν η προσπάθεια των αναπτυσσόμενων κρατών να προστατεύσουν την αλιεία τους από τις πιο ανεπτυγμένες τεχνολογικά χώρες. Τα παράκτια κράτη στην οικονομική τους ζώνη διατηρούν τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους και τις διαχειρίζονται με βάση τις προτεραιότητες και τις ανάγκες τους. Όταν το παράκτιο κράτος δεν είναι εις θέσιν να αντλήσει το συνολικό επιτρεπόμενο αλίευμα το οποίο καθορίζεται ανάλογα με την αλιευτική του ικανότητα, τότε μπορεί να προσφέρει σε άλλα κράτη πρόσβαση στο πλεόνασμα αυτό.
Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των παράκτιων και άλλων κρατών που αφορούν στα θέματα της αλιείας μέσα στην ΑΟΖ καθορίζονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOSIII) από τα άρθρα 51, 55, 56 58-73, 115 και 123, ενώ στις περιοχές της ανοικτής θάλασσας η αλιεία ρυθμίζεται από τα άρθρα 116-120.
Ένα περίκλειστο κράτος όπως η FYROM μπορεί να ζητήσει πρόσβαση στο αλιευτικό πλεόνασμα του Αιγαίου. Όμως, ουδέποτε ένα παράκτιο κράτος έχει δώσει προκαταβολικά δικαιώματα σ’ ένα περίκλειστο κράτος χωρίς να του έχει ζητηθεί. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε αυτή την πρωτοφανή δέσμευση εκ των προτέρων, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει προηγούμενο.
Υπάρχει ανησυχία ότι με τις διατάξεις αυτές που ενσωματώνονται στη Σύμβαση Ελλάδος – ΠΓΔΜ δίδεται το δικαίωμα στους πολίτες της FYROM για εξορύξεις στο Αιγαίο. Αυτό δεν φαίνεται να ευσταθεί γιατί τα δικαιώματα των περίκλειστων περιοχών έχουν σχέση μόνο με θέματα αλιείας και όχι με θέματα υδρογονανθράκων ή φυσικού αερίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντελήφθη στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ότι μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη 200 ναυτικών μιλίων σύντομα θα εξαπλώνετο σε όλες τις ηπείρους και τον Νοέμβριο του 1976 η ΕΟΚ επιχείρησε να δημιουργήσει μια κοινή αλιευτική πολιτική, αποδεκτή από όλα τα μέλη της με μακροπρόθεσμους στόχους σε τρία βασικά μέτωπα:
- Την επέκταση των αλιευτικών ζωνών των μελών της στα 200 ναυτικά μίλια.
2. Την ανάληψη από την Ευρωπαϊκή Ένωση της αποκλειστικής αρμοδιότητος για διαπραγματεύσεις αφορώσας αλιευτικές συμφωνίες με κράτη εκτός Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
3. Τη μελλοντική πολιτική σε θέματα διαχειρίσεως και διατηρήσεως των αλιευτικών πόρων.
Το 1983 η Κοινότητα εζήτησε από τα μέλη της να δημιουργήσουν μια αλιευτική ζώνη 12 ναυτικών μιλίων ανεξάρτητα από τα χωρικά τους ύδατα. Η Τουρκία εζήτησε να μην εφαρμοστεί η ζώνη στη Μεσόγειο, αίτημα που έγινε αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά, δυστυχώς, και από την Ελλάδα.
Σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει. Η Κύπρος ανακήρυξε την πρώτη ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Η Γαλλία και η Ισπανία έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ στον Ατλαντικό και ενδιαφέρονται να ανακηρύξουν ΑΟΖ στη Μεσόγειο αλλά δεν έχουν συμφωνήσει στην οριοθέτησή της.
Η εξαίρεση της Μεσογείου από τη ζώνη των 200 ναυτικών μιλίων ουσιαστικά έχει ατονήσει, ιδιαίτερα τώρα που η Κύπρος διαθέτει ΑΟΖ. Η ύπαρξη ΑΟΖ στη Μεσόγειο δεν θα επιδράσει αρνητικά στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα που αλιεύουν στις ακτές της Βορείου Αφρικής.
Τον Μάρτιο 2013 ο Αντώνης Σαμαράς, τότε Πρωθυπουργός, ετάχθη υπέρ μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για τα θέματα των εξωτερικών συνόρων και της ΑΟΖ και επεσήμανε ότι «το ελληνικό ή το κυπριακό» πετρέλαιο ή φυσικό αέριο είναι «ευρωπαϊκά», και μίλησε για μια ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
Ο αλιευτικός στόλος της Ελλάδος, η μεγάλη πλειονότητα του οποίου είναι μικρά σκάφη, μειώνεται συνεχώς μέσα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη Μεσόγειο. Οι αλιείς της Ευρωπαϊκής Ενώσεως οφείλουν να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, οι οποίοι είναι αυστηροί ως προς τη διαχείριση του θαλάσσιου πλούτου.
Σε αντίθεση, οι Τούρκοι αλωνίζουν ανεξέλεγκτα το Αιγαίο χωρίς άδειες, παραβιάζοντας την ευρωπαϊκή αλιευτική νομοθεσία και χωρίς να παρέχουν στοιχεία για τις δραστηριότητές τους. Η Τουρκία, αντίθετα με την Ελλάδα, δεν δεσμεύεται από την ευρωπαϊκή πολιτική, ένας λόγος δε που οι Τούρκοι αρνούνταν να κυρώσουν τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας πιστεύεται ότι είναι ότι τυχόν προσχώρηση θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Ελλάδος στα θέματα αλιείας στο Αιγαίο. Τουλάχιστον αρχικώς το πρόβλημα της Τουρκίας στο Αιγαίο φαίνεται ότι ήταν η αλιεία και όχι οι υδρογονάνθρακες.
Από το 1983 η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Απόφαση του Συμβουλίου 170/83 έλαβε μέτρα για τη διαχείριση και διατήρηση των αλιευτικών πόρων. Εζήτησε από τα παράκτια κράτη να δημιουργήσουν από 01/01/1963 μια αλιευτική ζώνη 12 ναυτικών μιλίων ανεξάρτητα αν διέθεταν χωρικά ύδατα 6 ή 12 ναυτικών μιλίων.
Δυστυχώς η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέβαλε την εφαρμογή της αποφάσεως αυτής για 10 χρόνια, δηλ. εθέσπισε την απαρχή της εφαρμογής της το 1992. Στην απόφαση αυτή αντέδρασε η Τουρκία, η οποία εζήτησε να μην ενεργοποιηθεί η ζώνη αυτή στη Μεσόγειο. Στις 25/10/1990 το Υπουργείο των Εξωτερικών της Τουρκίας εκάλεσε στην Άγκυρα όλους τους πρέσβεις των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως πλην του Έλληνος πρέσβη, για να ζητήσει την μη εφαρμογή της κοινοτικής αποφάσεως στη Μεσόγειο.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη δεν αντέδρασε για τον αποκλεισμό του Έλληνα πρέσβη, αλλά ούτε και για τη στάση της Τουρκίας που έθιγε κυριαρχικά εθνικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ελλείψει αντιλόγου, αποδέχτηκε το αίτημα της Τουρκίας και από τότε άρχισαν οι ταλαιπωρίες των αλιαίων μας και οι συνέπειες των τραγικών λαθών μας –κυρίως το γεγονός ότι το Αιγαίο είναι κοινή θάλασσα για την αλιεία, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ασκήσουμε κυριαρχικά δικαιώματα.
Μόνοι μας ενομιμοποιήσαμε την απουσία συνόρων στο Αιγαίο και αυτό είναι ένας επιπρόσθετος λόγος που πρέπει να απαιτήσουμε την εφαρμογή του μέτρου.
Σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «The EU and International Ocean Governance» αναφέρεται ότι η Ένωση διαθέτει τη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο με μέγεθος που φθάνει τα 20 εκ. τ.χλμ. δηλ. 380% μεγαλύτερη από το έδαφός της. Ο χάρτης που συνοδεύει τη μελέτη αποτυπώνει την ΑΟΖ όλων των κρατών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και επιβεβαιώνεται πανηγυρικά ότι η ελληνική ΑΟΖ συνορεύει με την κυπριακή.
Είναι καιρός να αξιοποιήσουμε όλα τα όπλα που διαθέτουμε. Ο χάρτης αυτός πρέπει να προβληθεί από την ελληνική κυβέρνηση για να παρουσιάσει τις εξωφρενικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
