«Ανησυχητική εικόνα» παρουσιάζει η αγορά των ναρκωτικών ουσιών στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον αρμόδιο για το θέμα Επίτροπο Δημήτρη Αβραμόπουλο, ο οποίος παρουσίασε, από κοινού με τη Europol, την έκθεση για την παραγωγή και τις αγορές ναρκωτικών ουσιών για το 2019 που εκπόνησε το EMCDDA (το ευρωπαϊκό κέντρο παρακολούθησης ναρκωτικών και εξάρτησης).
Οι Ευρωπαίοι ξοδεύουν 30 δισ. ετησίως σε ναρκωτικά
Σύμφωνα με την έκθεση έκτασης 260 σελίδων που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες, «οι Ευρωπαίοι ξοδεύουν, σε επίπεδο λιανικής, τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ ετησίως σε ναρκωτικά, καθιστώντας την αγορά ναρκωτικών σημαντική πηγή εσόδων για τις ομάδες οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Όπως αναφέρεται το 39 % του ποσού αυτού αντιστοιχούν στην κάνναβη, το 31 % στην κοκαΐνη, το 25 % στην ηρωίνη και το 5 % στις αμφεταμίνες και στο MDMA.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο Αβραμόπουλο, «τα ναρκωτικά είναι όλο και πιο ισχυρά και καθαρά όταν φτάνουν στην αγορά», ενώ σημειώθηκε «αύξηση της παραγωγής στην Ε.Ε.» και «αυξανόμενη διαθεσιμότητα των παράνομων ουσιών», ταυτόχρονα με «δραματική αύξηση των νέων, και συχνά πολύ ισχυρών, συνθετικών ουσιών που εμφανίζονται στην αγορά».
Όπως κατέγραψε ο Επίτροπος, αυτό οδηγεί σε «περισσότερους θανάτους από υπερβολική δόση», περισσότερα «άτομα που ζητούν βοήθεια από τους φορείς παροχής θεραπείας και υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης», αλλά και «σε περισσότερη βία και εγκληματικότητα».
«Όπως γνωρίζετε, το οργανωμένο έγκλημα επωφελείται σημαντικά από το εμπόριο ναρκωτικών», ανέφερε. «Επιπλέον, η βία και η διαφθορά που παρατηρούνται εδώ και πολύ καιρό στις χώρες παραγωγής ναρκωτικών είναι όλο και πιο εμφανείς στην Ε.Ε.», σημείωσε.
«Αυτό συνδέεται, εν μέρει, με τα τεράστια κέρδη που προσφέρει το εμπόριο παράνομων ναρκωτικών και στην αυξανόμενη προθυμία να χρησιμοποιήσουν βίαια μέσα για την αύξηση του μεριδίου αγοράς», εξήγησε ο Επίτροπος. «Εξαρτάται επίσης από την αυξανόμενη σημασία της Ευρώπης ως περιοχής παραγωγής ναρκωτικών», συμπλήρωσε.
Ψηφιακά ενεργοποιημένες οι αγορές ναρκωτικών
«Το οργανωμένο έγκλημα είναι πρωτοποριακό και γρήγορο να καινοτομεί για να μειώσει τις απειλές για το επιχειρησιακό του μοντέλο ή να εκμεταλλευτεί νέες ευκαιρίες», σημείωσε καταγράφοντας ότι οι αγορές ναρκωτικές έχουν γίνει πιο ψηφιακά ενεργοποιημένες, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για την επιβολή του νόμου.
«Η αγορά ναρκωτικών αποτελεί σήμερα μια από τις κυριότερες πηγές εισοδήματος για το οργανωμένο έγκλημα και συνδέεται με άλλους τομείς της εγκληματικότητας ή ακόμη και των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων», προειδοποίησε.
«Η αυξανόμενη παγκόσμια φύση και εμβέλεια ομάδων που ασχολούνται με την παραγωγή και τη διακίνηση ναρκωτικών αποτελεί σημαντική διασυνοριακή απειλή για την υγεία και την ασφάλεια», δήλωσε ο Δ. Αβραμόπουλος.
Τόνισε δε ότι ως εκ τούτου «η Ε.Ε. να πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για την καταπολέμηση αυτών των εγκληματικών δραστηριοτήτων, διατηρώντας παράλληλα την πολιτική για τα ναρκωτικά με βάση μια ισορροπημένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση».
Το σχέδιο δράσης εξάρθρωσης ναρκωτικών
Ανέφερε ακόμη ότι «το τελευταίο σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά και η νομοθεσία που υιοθετήσαμε για νέες ψυχοτρόπους ουσίες παρέχουν μια ενισχυμένη απάντηση στις νέες προκλήσεις υγείας και ασφάλειας στον τομέα της παράνομης χρήσης ναρκωτικών και της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών».
Κατέγραψε δε τέλος ότι «η Europol, σε συνεργασία με την Eurojust και τις αρχές επιβολής του νόμου της Γερμανίας, των Κάτω Χωρών και των Ηνωμένων Πολιτειών, εξάρθρωσε τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στο Dark Web, γνωστή ως Wall Street Market των νακρωτικών ουσιών».
Αναλυτικά η έκθεση καταγράφει τα εξής για τις επί μέρους ουσίες:
Κάνναβη: Νο1 σε αγορά στην Ευρωπη
Σε σχέση με την κάνναβη πρόκειται για τη μεγαλύτερη αγορά ναρκωτικών στην Ευρώπη, η αξία της οποίας εκτιμάται τουλάχιστον σε 11,6 δισ. ευρώ. Περίπου 25 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (ηλικίας 15-64 ετών) χρησιμοποίησαν το ναρκωτικό αυτό κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Ενώ η φυτική κάνναβη και η ρητίνη κάνναβης εξακολουθούν να κυριαρχούν, τα προϊόντα κάνναβης στην Ευρώπη διαφοροποιούνται όλο και περισσότερο. Εκχυλίσματα υψηλής δραστικότητας, φαρμακευτικά προϊόντα και άλλα προϊόντα που αφορούν την υγεία και έχουν ως βάση την κάνναβη, καθώς και αυξανόμενος αριθμός προϊόντων κανναβιδιόλης (CBD) και προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) πωλούνται σε πολλές διαφορετικές μορφές. Για τον λόγο αυτόν, θεωρείται απαραίτητη η στενή παρακολούθηση της δραστικότητας και των πιθανών επιπτώσεων των προϊόντων αυτών στην υγεία. Η αυξανόμενη βία μεταξύ των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος που εμπορεύονται κάνναβη αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα πίεσης των αρχών επιβολής του νόμου.
Ηρωίνη: Eυθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων
Σε ό,τι αφορά την ηρωίνη και άλλα οπιοειδή, εξακολουθούν να ευθύνονται για το μεγαλύτερο ποσοστό βλαβών, περιλαμβανομένων των θανάτων, που σχετίζονται με την κατανάλωση παράνομων ουσιών στην Ε.Ε. Καταγράφεται ότι με περίπου 1,3 εκατομμύρια προβληματικούς χρήστες οπιοειδών (κυρίως ηρωίνης) στην Ε.Ε., η αξία της λιανικής αγοράς ηρωίνης εκτιμάται σε τουλάχιστον 7,4 δισ. ευρώ ετησίως. Η βαλκανική οδός παραμένει ο βασικός διάδρομος εισόδου της ηρωίνης στην Ε.Ε. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις αυξημένης διακίνησης ηρωίνης μέσω της νότιας οδού, ιδίως μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την εκτροπή και τη διακίνηση οξικού ανυδρίτη (πρόδρομης ουσίας της ηρωίνης) από την Ε.Ε. προς περιοχές παραγωγής ηρωίνης. Σημαντικό κίνδυνο για την υγεία παρουσιάζουν τα συνθετικά οπιοειδή υψηλής δραστικότητας (π.χ. τα παράγωγα φαιντανύλης), τα οποία πωλούνται όλο και περισσότερο μέσω του διαδικτύου και αποστέλλονται ταχυδρομικά, συχνά σε μικρά δέματα που περιέχουν μεγάλο αριθμό μεμονωμένων δόσεων για τον δυνητικό χρήστη.
Κοκαΐνη: H δεύτερη πιο δημοφιλής παράνομη ουσία στην Ε.Ε.
Σε σχέση με την κοκαΐνη πρόκειται για τη δεύτερη πιο ευρέως διαδεδομένη παράνομη ουσία στην Ε.Ε., με την αξία της λιανικής αγοράς να εκτιμάται στα 9,1 δισ. ευρώ. Περίπου 4 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (ηλικίας 15-64 ετών) ανέφεραν ότι έκαναν χρήση της ουσίας κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Η χρήση εξακολουθεί να εντοπίζεται κυρίως στη νότια και τη δυτική Ευρώπη, αλλά η αγορά φαίνεται να επεκτείνεται. Η παραγωγή ρεκόρ στη Λατινική Αμερική είχε ως αποτέλεσμα την εντατικοποίηση της διακίνησης προς την Ε.Ε. (κυρίως μέσω θαλάσσιων εμπορευματοκιβωτίων) όπου καταγράφηκε πρωτοφανής αριθμός κατασχέσεων. Η παρουσία ευρωπαϊκών ομάδων οργανωμένου εγκλήματος στη Λατινική Αμερική τους επιτρέπει να διαχειρίζονται ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να δίνει ώθηση στον ανταγωνισμό εντός της αγοράς κοκαΐνης, ο οποίος συνδέεται με τη βία στο εσωτερικό της Ε.Ε. Η Ε.Ε. φαίνεται να αναδεικνύεται σε ζώνη διαμετακόμισης της κοκαΐνης που προορίζεται για άλλες αγορές (π.χ. Μέση Ανατολή, Ασία).
Αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη και MDMA- Μεγάλη παραγωγή εντός Ευρώπης
Για την αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη και MDMA καταγράφεται παραγωγή μεγάλης κλίμακας στην Ευρώπη για εγχώρια κατανάλωση και εξαγωγή, με περίπου το 5 % της συνολικής αγοράς ναρκωτικών της Ε.Ε., με την αξία της λιανικής αγοράς στην Ε.Ε. να εκτιμάται σε τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ για την αμφεταμίνη και τη μεθαμφεταμίνη και σε 0,5 δισ. ευρώ για το MDMA. Περίπου 1,7 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (ηλικίας 15-64 ετών) δοκίμασαν αμφεταμίνη ή μεθαμφεταμίνη κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους και περίπου 2,6 εκατομμύρια δοκίμασαν MDMA. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παραγωγή των ουσιών αυτών γίνεται σε βιομηχανική κλίμακα εντός της Ε.Ε., με σκοπό τόσο την εγχώρια κατανάλωση όσο και την εξαγωγή. Νέες μέθοδοι παραγωγής αποδίδουν καθαρότερα και φθηνότερα προϊόντα ενώ ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος ελέγχουν ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα.
Ψυχοδραστικές ουσίες: Ουσίες υψηλής δραστικότητας
Νέες ψυχοδραστικές ουσίες (ΝΨΟ) — εντοπισμός λιγότερων νέων ουσιών αλλά ουσίες υψηλής δραστικότητας που αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία. Πρόκειται για ένα ευρύ φάσμα ουσιών που δεν καλύπτονται από τους διεθνείς ελέγχους ναρκωτικών. Η αξία της αγοράς ΝΨΟ δεν είναι γνωστή. Ωστόσο το 2018 καταχωρήθηκαν 55 ΝΨΟ στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των υπό παρακολούθηση ΝΨΟ σε 731. Οι βασικές χώρες προέλευσης είναι η Κίνα και, σε μικρότερο βαθμό, η Ινδία. Τα μέτρα πολιτικής και επιβολής του νόμου που ελήφθησαν στις χώρες προέλευσης θεωρείται ότι συνέβαλαν στην επιβράδυνση της εμφάνισης ΝΨΟ (το 2014 είχαν καταχωρηθεί 101). Ωστόσο, οι ΝΨΟ εξακολουθούν να συνιστούν σοβαρή διασυνοριακή απειλή για την υγεία, καθώς στην αγορά εμφανίζονται ισχυρά συνθετικά οπιοειδή, κανναβινοειδή και «απομιμήσεις» βενζοδιαζεπινών που συνδέονται με αναφορές έκτακτων ιατρικών περιστατικών και θανάτων.
Άλλες πληροφορίες για την εισαγωγή ναρκωτικών στην Ευρώπη
- Οι παράνομες πωλήσεις φυτικής κάνναβης και της ρητίνης της αντιπροσώπευαν το 39% της αγοράς ναρκωτικών της Ε.Ε., από 38% που ήταν το 2013.
- Τα καταστήματα μαριχουάνας στην Καλιφόρνια αποτελεί την μεγαλύτερη νόμιμη αγορά κάνναβης στον κόσμο, καθώς είχαν έσοδα αξίας περίπου 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων περισσότερα από πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία της βιομηχανίας.
- Η κάνναβη που καταναλώνεται στην ΕΕ παράγεται όλο και περισσότερο μέσα στην ΕΕ.
- Η εισαγόμενη ρητίνη προέρχεται κυρίως από το Μαρόκο, ενώ η Αλβανία είναι βασικός εξαγωγέας φυτικής κάνναβης, ανέφερε η έκθεση.
- Τα ναρκωτικά είναι πλέον πιο προσιτά στους Ευρωπαίους καταναλωτές, συχνά μέσω των social media και του Διαδικτύου.
- Η ευρωπαϊκή αγορά φαρμάκων επισημαίνει πως πλέον οι καταναλωτές έχουν πρόσβαση σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων υψηλής «καθαρότητας» και υψηλής δραστικότητας.
- Αυτό «αντανακλά» υψηλά επίπεδα παραγωγής παγκοσμίως και εντός της ΕΕ, ενώ η παραγωγή κοκαΐνης στη Νότια Αμερική και η παραγωγή ηρωίνης στο Αφγανιστάν εκτιμάται ότι είναι ιστορικά υψηλά.
- Ορισμένα έσοδα πηγαίνουν επίσης σε στρατιωτικές-τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ σημαντική πηγή εισοδήματος από τα ναρκωτικά έχουν οι παρακάτω εξτρελμιστικές ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις : Boko Haram, ISIS και al-Shabaab της Σομαλίας.
- Το Bitcoin παραμένει το πιο δημοφιλές εικονικό νόμισμα για εγκληματίες, αλλά ορισμένα κράτη της ΕΕ έχουν εντοπίσει μια αυξανόμενη χρήση νομισμάτων που εγγυώνται μεγαλύτερη ανωνυμία, συμπεριλαμβανομένων των monero και zcash, σύμφωνα με την έκθεση.
- Υπάρχει ακόμη μεγάλος κίνδυνος νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες που δημιουργούνται από τα τραπεζογραμμάτια υψηλής αξίας, κυρίως τα χαρτονομίσματα των 200 και 500 ευρώ, τα οποία χρησιμοποιούν οι χρηματοφορείς για να εισάγουν βρώμικα χρήματα
- Λόγω ανησυχιών σχετικά με την εγκληματικότητα, το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ δεν εκδίδεται πλέον από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά παραμένει νόμιμο χρήμα, καθώς οι χώρες που αγαπούν τα μετρητά όπως η Γερμανία προτιμούν να μην το απαγορεύσουν.