Δεν είναι δυνατό, μαθαίνοντας κανείς την ομόφωνη, καταδικαστική για τη χώρα μας απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα όσα εγκληματικά συνέβησαν τον Απρίλιο 2013 στα κάτεργα Μανωλάδας, να μη φέρει στο μυαλό του τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε η όλη υπόθεση από την ελληνική δικαιοσύνη.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, τον Ιούλιο του 2014 το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Πάτρας είχε βγάλει «λάδι» δύο από τους τέσσερις συνολικά κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων και τον ιδιοκτήτη του σύγχρονου σκλαβοπάζαρου, που είχε στηθεί στα φραουλοχώραφα της περιοχής. Προφανώς, κανενός εκ των τριών δικαστών αλλά και των τριών ενόρκων το αυτί δεν ίδρωσε ακούγοντας επί δυο μήνες τις μαρτυρίες για τη δολοφονική επίθεση των εν λόγω νταήδων απέναντι στους μετανάστες-εργάτες, που ζητούσαν τα (πενιχρά ομολογουμένως) δεδουλευμένα έξι μηνών. Λίγους μήνες αργότερα ήρθε η σειρά του εισαγγελέα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου να απορρίψει το αίτημα των νομικών εκπροσώπων των μεταναστών – εργαζομένων προκειμένου να επανεξεταστεί η υπόθεση, για να ολοκληρώσει ένα από σημαντικότερα σύγχρονα «θαύματα» της ελληνικής δικαιοσύνης.
Βεβαίως, οι πάσης φύσεως Μανωλάδες δεν έκαναν ξαφνικά την εμφάνιση τους την άνοιξη του 2013. Αντιθέτως, ιδιαίτερα από το 2008 και μετά υπήρξαν πάμπολλες σοκαριστικές καταγγελίες γύρω από το μεσαίωνα που βίωναν όλα αυτά τα χρόνια χιλιάδες μετανάστες. Κάθε φορά όμως η εξέλιξη έμοιαζε δεδομένη: τα ΜΜΕ συνέρρεαν για κάποιες μέρες στα φραουλοχώραφα, η κοινή γνώμη συγκλονιζόταν, οι πολιτικοί δεσμεύονταν πως το συγκεκριμένο καθεστώς ακραίας εκμετάλλευσης θα τελείωνε άμεσα.
Όταν όμως έσβηναν τα φώτα της δημοσιότητας το σκλαβοπάζαρο επανερχόταν εν ριπή οφθαλμού στην προτέρα κατάσταση: οι μετανάστες επέστρεφαν στα ξύλινα παραπήγματα που τους «πάσαραν» για κατάλυμα, τα μεροκάματα πείνας δίνονταν με το σταγονόμετρο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις εργάζονταν υπό το άγρυπνο βλέμμα ενόπλων «ανθρώπων του αφεντικού». Την ίδια στιγμή, όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο καθένας, ακόμη κι η καταγγελία σχετικά με τις συγκεκριμένες συνθήκες διαβίωσης κι εργασίας για πολλούς μετανάστες ίσως να μη φαντάζει τόσο απλή υπόθεση.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι προφανές πως οι σχετικές περιπτώσεις που έβλεπαν και (συνεχίζουν να βλέπουν) το φως της δημοσιότητας στην πραγματικότητα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό. Άλλωστε, οι εκάστοτε κυβερνήσεις φρόντιζαν να δείχνουν τόσο επιδεικτική αδιαφορία, που στην πραγματικότητα πριμοδοτούσαν τη διεύρυνση του σύγχρονου δουλεμπορίου, στο όνομα πάντα της «αναπτυξιακής προοπτικής» της χώρας. Με δεδομένη λοιπόν την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και το πέπλο σιωπής που επικρατεί για τέτοια ζητήματα, τα θύματα αυτής της ακραίας εκμετάλλευσης δεν είχαν και πολλές επιλογές για να στραφούν.
Όλα τα παραπάνω έχουν συντελέσει στη διαιώνιση μιας κατάστασης, η οποία δεν αποτελεί απλώς ντροπή για τη χώρας μας, αλλά και αντικείμενο σφοδρής κριτικής από διεθνή ΜΜΕ αλλά και πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις. Ελάχιστες μέρες μετά την αθωωτική δικαστική απόφαση για την υπόθεση της Μανωλάδας ο Guardian έκανε λόγο για «σκάνδαλο», αλλά και για «μαύρο σημάδι για τη δικαιοσύνη». Σήμερα, τρία χρόνια αργότερα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έρχεται να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, όχι μόνο δικαιώνοντας έμπρακτα αρκετούς από τους μετανάστες που έζησαν την φρίκη στα φραουλοχώραφα, αλλά επισημαίνοντας το προφανές: ότι Ελλάδα παρέβη επανειλημμένα τις υποχρεώσεις της, να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων, να προστατεύσει τα θύματα, να διερευνήσει αποτελεσματικά αν διαπράττονται εγκλήματα και να τιμωρήσει τους υπεύθυνους για την εμπορία. Σιγά όμως που θα μας πουν οι ξένοι για τη Μανωλάδα (και κάθε Μανωλάδα), έτσι;
