Η σημερινή κατάσταση στην Ορθοδοξία θυμίζει το Μεγάλο Σχίσμα του 1054, όταν η διαμάχη μεταξύ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και Πάπα οδήγησε στη διαίρεση της Εκκλησίας, δήλωσε στη συνέντευξή του ο επικεφαλής εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.
Για την κατάσταση που διαμορφώνεται στην παγκόσμια Ορθοδοξία μετά την απόφαση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να δώσει αυτοκεφαλία στη σχισματική ουκρανική Εκκλησία μίλησε στο Sputnik ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων στο Πατριαρχείο Μόσχας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Μητροπολίτης Ιλαρίων του Βολοκολάμσκ.
Ο ίδιος αναφέρθηκε και στους λόγους της δημιουργίας της Εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική και τις προοπτικές επίλυσης της κρίσης στην Ορθοδοξίας.
«Ο Πατριάρχης Θεόδωρος Β΄ αναγκάστηκε να αναγνωρίσει το σχίσμα»
Το 2019, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Θεόδωρος Β΄, αναγνώρισε τη σχισματική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρούσε ότι ως συνέπεια της απόφασης, θα επηρεάζονταν η εκκλησιαστική ζωή των Ρώσων πιστών στην Αφρική. Έτσι, στα τέλη Δεκεμβρίου του 2021, η Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ανακοίνωσε την απόφαση για δημιουργία της Πατριαρχικής Εξαρχίας στην Αφρική.
Ο Μητροπολίτης Ιλαρίων χαρακτήρισε θεωρητικό το ερώτημα εάν η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί να αποκλείσει από τη νέα Εξαρχία τα εδάφη που βρίσκονται στη δικαιοδοσία των ιεραρχών του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, εάν ίδιοι δηλώσουν τη μη αναγνώριση των Ουκρανών σχισματικών.
Κατά την άποψη του Μητροπολίτη, τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας τον υποχρέωσαν να αναγνωρίσει τους Ουκρανούς σχισματικούς. «Δεν νομίζω ότι ο ίδιος στράφηκε μόνος του προς την αναγνώριση του Σχίσματος. Θεωρώ ότι αναγκάστηκε να το κάνει. Δεν θα ήθελα όμως να μιλήσω εκ μέρους του ή να κάνω εικασίες για τους λόγους της απόφασής του» δήλωσε ο Μητροπολίτης Ιλαρίων.
«Δεν μπορούσαμε να αρνηθούμε τους κληρικούς (σ.σ. του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας), οι οποίοι αντιλήφθηκαν τη λανθασμένη θέση του Πατριάρχη τους και να μην τους αποδεχθούμε στην Εκκλησία μας. Με τον ίδιο τρόπο, δεν μπορούμε να αρνηθούμε στους Ορθοδόξους πιστούς στην Τουρκία (σ.σ. της κανονικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως) την ποιμαντική φροντίδα σε συνθήκες κατά τις οποίες ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τάχθηκε υπέρ του Σχίσματος» τόνισε ο Ιλαρίων.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ιδρυτής της Αλεξανδρινής Εκκλησίας θεωρείται ο Απόστολος Μάρκος, ο οποίος ήταν και ο πρώτος επίσκοπός της. Το 451 η Αλεξανδρινή Εκκλησία έγινε Πατριαρχείο και «μέχρι πρόσφατα βρίσκεται σε ισχυρή εκκλησιαστική εξάρτηση από την Κωνσταντινούπολη». Η κανονική επικράτεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας είναι οι χώρες της Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας Αφρικής. Επί του παρόντος, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας έχει 27 μητροπόλεις και τέσσερις επισκόπους με προκαθήμενο τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Θεόδωρο Β΄.
«Κατάσταση χάους στην Ορθοδοξία εξαιτίας του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως»
«Εξαιτίας του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση κανονικού χάους στην παγκόσμια Ορθοδοξία. Σε αυτήν την κατάσταση, κάθε Εκκλησία πρέπει να αποφασίσει με ποιον είναι: Με την “κανονική” Ορθοδοξία ή με σχισματικούς και αυτοχειροτονημένους. Η Εκκλησία μας έκανε την επιλογή της. Είμαστε ευγνώμονες σε εκείνες τις Εκκλησίες που υπηρετούν πιστά ως φρουροί τους ιερούς κανόνες» εξήγησε ο Μητροπολίτης Ιλαρίων.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θρηνεί τη διαίρεση της παγκόσμιας Ορθοδοξίας, η οποία συνέβη στο πλαίσιο της αναγνώρισης της σχισματικής «νέας Εκκλησίας» στην Ουκρανία από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
«Η κατάσταση θυμίζει πολύ τα γεγονότα στα μέσα του 11ου αιώνα. Τότε υπήρξε μια σφοδρή διαμάχη μεταξύ του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και του Πάπα. Έγινε η διαίρεση. Δεν θεωρώ ότι οι απεσταλμένοι του Πάπα, που εισήλθαν στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας και κατέθεσαν στο Ιερό Βήμα την παπική Βούλα, φανταζόταν ότι ο διάσταση θα διαρκούσε αιώνες. Δύσκολα μπορούσε να το φανταστεί και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, όταν αντέδρασε. Οι Εκκλησίες όμως πήραν ξεχωριστούς δρόμους. Με τους αιώνες, η αποξένωση μεγάλωνε και μόλις εννέα αιώνες αργότερα ξεκίνησαν “δειλές” προσπάθειες προς επίλυση του ζητήματος» υπενθύμισε ο εκπρόσωπος της Ρωσικής Εκκλησίας.
Κατά την άποψή του, το πρώτο βήμα για την επίλυση της τρέχουσας κατάστασης θα πρέπει να είναι η επιστροφή στην κατάσταση στην οποία βρίσκονταν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες μέχρι το 2018, όταν «οι αποφάσεις λαμβάνονταν συνοδικά και όχι ατομικά».
«Είναι δύσκολο όμως να φανταστεί κανείς ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως θα θέλει να επιστρέψει σε αυτό. Τώρα θεωρεί ότι έχει δικαίωμα να λαμβάνει ατομικές αποφάσεις χωρίς τη σύμπραξη άλλων Εκκλησιών, παρά τη θέλησή τους και εις βάρος τους. Οι ιεράρχες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως συνεχίζουν να δηλώνουν: “Η αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας είναι ένα τετελεσμένο γεγονός“. Λοιπόν, αφού είναι έτσι, τότε η διαίρεση στην παγκόσμια Ορθοδοξία είναι επίσης τετελεσμένο γεγονός» ανέφερε ο Μητροπολίτης.
Πρόσθεσε ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία προσεύχεται για τη διαφώτιση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και εκείνων των ιεραρχών, οι οποίοι υπό την πίεσή του, αναγνώρισαν το Σχίσμα.
«Πιστεύουμε ότι ο συνοδικός νους της Εκκλησίας μπορεί να θεραπεύσει το Σχίσμα στην παγκόσμια Ορθοδοξία. Πρέπει όμως να είμαστε ρεαλιστές, επειδή σε συνθήκες κατά τις οποίες οι συνοδικοί μηχανισμοί μεταξύ των Ορθόδοξων Εκκλησιών έχουν καταστραφεί, είναι δύσκολο να το περιμένει κανείς» κατέληξε ο εκπρόσωπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το χρονικό της ουκρανικής αυτοκεφαλίας
Το 2018, με πρωτοβουλία του τότε προέδρου της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, διεξήχθη στην Ουκρανία συμβούλιο ενοποίησης των ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών της Ουκρανίας, στο οποίο δύο σχισματικοί οργανισμοί συγχωνεύθηκαν σε μία «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας», η οποία έλαβε Τόμο Αυτοκεφαλίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία απάντησε στην αναγνώριση των σχισματικών διακόπτοντας τις σχέσεις με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, τους αρχιεπισκόπους και τους επισκόπους άλλων Εκκλησιών που δέχθηκαν το Ουκρανικό Σχίσμα.
Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία παραμένει η μόνη κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία και έχει υποστεί έντονες διακρίσεις από το κράτος και διάφορες εθνικιστικές ουκρανικές ομάδες, από τότε που ιδρύθηκε η αποκαλούμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας».
Πηγή: Sputnik