Οι χώρες του νότιου Καύκασου μετατρέπονται σε χώρες “εκπροσώπους” Ρωσίας-Τουρκίας στην περιοχή με τη δυναμική νέων στρατιωτικών συγκρούσεων
Η περιοχή της Υπερκαυκασίας παραδοσιακά ανήκε στη σφαίρα επιρροής της τέως Σοβιετικής Ένωσης και εν συνεχεία της Ρωσίας.
Αυτό φαίνεται να ανατρέπεται μετά την διείσδυση που επιχείρησε η Τουρκία μέσω της διαμάχης Αζέρων και Αρμενίων για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και την ενεργή συμμετοχή της στις στρατιωτικές επιχειρήσεις υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, στην πολεμική του αναμέτρηση με την Αρμενία πριν ένα χρόνο.
Η τουρκική πρόταση 3+3
Όταν η Τουρκία πρότεινε για πρώτη φορά τη μορφή “συνεργασίας 3+3” που αφορά τα τρία κράτη του Νοτίου Καυκάσου, Αρμενία, Γεωργία και Αζερμπαϊτζάν συν τη Ρωσία, τη Τουρκία και το Ιράν τον περασμένο Δεκέμβριο, λίγοι αντιλήφθηκαν τη σημασία της τουρκικής “πρότασης”.
Όμως τους τελευταίους δύο μήνες, η πρόταση απέκτησε ξαφνικά νέα δυναμική. Τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν έχουν αρχίσει να υποστηρίζουν ανοιχτά τη νέα πρόταση, με το τελευταίο να βλέπει το ίδιο πράγμα που κάνει η Άγκυρα , δηλαδή έναν μοχλό επίσημης επιρροής στην περιοχή για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία, ελπίζουν τώρα να επεκτείνουν την αιματηρή, αλλά συνεργατική εξωτερική τους σχέση από τη Μέση Ανατολή στον Καύκασο, μια εξέλιξη που πιθανότατα θα είχε τρομερές συνέπειες για την ίδια την περιοχή.
Το πιο προφανές σημείο εκκίνησης για σοβαρό εξωτερικό αντίκτυπο στον Νότιο Καύκασο ήταν η στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο του Καραμπάχ 44 ημερών πριν από ένα χρόνο, όπως προαναφέραμε.
Τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar τα οποία λειτουργούσαν Τούρκοι στρατιώτες και η υποστήριξη επιχειρησιακού σχεδιασμού από την Άγκυρα προς τους Αζέρους έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην επίτευξη της νίκης για το Αζερμπαϊτζάν.
Μετά το τέλος του πολέμου, ωστόσο, οι Ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις ήταν εκείνες που ανέλαβαν τον έλεγχο σε ότι είχε απομείνει από το Καραμπάχ.
Οι τουρκικές προσπάθειες να εμπλακεί η Άγκυρα στις διαπραγματεύσεις και στη διαδικασία επίλυσης του ζητήματος του Καραμπάχ αποκρούστηκαν επιτυχώς από τη Μόσχα, με αποτέλεσμα μόνο να δημιουργηθεί ένα κοινό κέντρο παρακολούθησης κατάπαυσης του πυρός.
Οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι ΗΠΑ και η ΕΕ
Μπορεί να φαίνεται περίεργο, λοιπόν, ότι το Κρεμλίνο έχει φαινομενικά προσχωρήσει στη βούληση της Άγκυρας υποστηρίζοντας ένα νέο πλαίσιο που θα έδινε στην Τουρκία μια θέση στο τραπέζι. Με την εξέταση των εναλλακτικών, ωστόσο, τα κίνητρα της Μόσχας γίνονται πιο ξεκάθαρα.
Η κύρια διαπραγματευτική μορφή για την επίλυση του ζητήματος του Καραμπάχ παραμένει η Ομάδα Μινσκ του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και αποτελείται από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία μαζί με τη Μόσχα ως συμπροέδρους.
Η Ουάσιγκτον και το Παρίσι είναι αναμφισβήτητα οι δύο κύριοι ανταγωνιστές της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή, ειδικά δεδομένης της απότομης αύξησης του ανταγωνισμού ασφαλείας μεταξύ Ρωσίας και Γαλλίας στην Αφρική τα τελευταία χρόνια.
Η Τουρκία, εν τω μεταξύ, παραμένει ένας εταίρος με τον οποίο μπορεί να συνεργαστεί το Κρεμλίνο, με το οποίο αναδύονται συχνές πολιτικές και ακόμη και στρατιωτικές συγκρούσεις, αλλά με το οποίο μπορούν να επιτευχθούν συνεννοήσεις λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα και των δύο πλευρών.
Η τελευταία μισή δεκαετία στη Συρία και τη Λιβύη, όπου η Τουρκία και η Ρωσία έχουν υποστηρίξει αντίθετες πλευρές, αλλά εξακολουθούν να καταφέρνουν να φτάνουν τακτικά σε αποδεκτούς συμβιβασμούς, μαρτυρεί την πρακτικότητα αυτής της σχέσης.
Υπό αυτή την έννοια, η Τουρκία θα είναι ο ξεκάθαρος νικητής, και οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση οι κύριοι διεθνείς χαμένοι, οποιασδήποτε υιοθέτησης του σχήματος 3+3.
Το νέο πλαίσιο θα απέκλειε εντελώς τις δυτικές δυνάμεις, μέρος του γιατί η πρότασή του έχει απορριφθεί σθεναρά μέχρι σήμερα από τη Γεωργία, με τους ιδιαίτερα στενούς δυτικούς δεσμούς της.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ, που ήδη αγωνίζονται να ανακτήσουν την επιρροή τους στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν μετά τον πόλεμο του περασμένου έτους, θα βρεθούν σε μεγάλο βαθμό εκτός παιγνιδιού με την Ομάδα Μινσκ και τους σχετικούς μηχανισμούς να αντιμετωπίζουν τη νέα πραγματικότητα.
Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, ότι τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι Βρυξέλλες έχουν αντιταχθεί σθεναρά στη νέα μορφή, ενώ η Αρμενία πιέζεται από την Τουρκία προκειμένου να υπογράψει Σύμφωνο Ειρήνης με το Αζερμπαϊτζάν, σε μία προσπάθεια της Άγκυρας να περιχαρακώσει τα κεκτημένα της από τη νίκη των Αζέρων κατά των Αρμενίων και συγκεκριμένα τη διασύνδεσή της, μέσω Αζερμπαϊτζάν και του διαδρόμου του Zangezur του Ναγκόρνο Καραμπάχ, με τον “τουρκικό κόσμο” των χωρών της Υπερκαυκασίας ανατολικά της Κασπίας και κατ΄επέκταση με την Κίνα
Με βάση τον παραπάνω σχεδιασμό η Τουρκία θα καταστεί χώρα κλειδί, στην υλοποίηση μιας όδευσης του “δρόμου του μεταξιού”, που μέσω αυτής τα κινεζικά προϊόντα θα προωθούνται στην ΕΕ.
Ο ρόλος του Ιράν
Το τρίτο στοιχείο της προτεινόμενης μορφής συνεργασίας, το Ιράν, το οποίο έχει συμπράξει στρατηγική συμφωνία συνεργασίας με την Κίνα , ενώ είναι ο παράγοντας με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Μέση Ανατολή από τις τρεις χώρες, καθώς παίζει μεγάλο ρόλο στις Ιράκ, Υεμένη, Συρία και Λίβανο.
Ωστόσο η περιοχή του Καυκάσου δεν μοιάζει με αυτή της Μ.Ανατολής που το Ιράν ασκεί μεγάλη επιρροή
Η Τεχεράνη ευδοκιμεί στη Μ. Ανατολή λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον όπου το κράτος είναι είτε αδύναμο είτε σχεδόν ανύπαρκτο, γεγονός που επιτρέπει στις πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης να κυριαρχούν στο έδαφος.
Ο Νότιος Καύκασος είναι μια εντελώς διαφορετική αρένα, με λειτουργικά κράτη και στις τρεις χώρες και χωρίς σαφή ικανότητα για μη κρατικούς παράγοντες να έχουν τη δυνατότητα να κερδίσουν έδαφος.
Το Ιράν αγνοείται σε μεγάλο βαθμό από τις χώρες της περιοχής, κάτι που επιβεβαιώνουν τα πρόσφατα μαζικά πολεμικά του παιχνίδια στα σύνορα του Αζερμπαϊτζάν μόνο και μόνο για να τραβήξουν την προσοχή του Μπακού.
Το σχήμα 3+3 θα έδινε στην Τεχεράνη κάποια de jure μόχλευση, αλλά σίγουρα θα ήταν ένας μακρινός τρίτος παίκτης σε σχέση με τη Μόσχα και την Άγκυρα.
Τουρκία και Ρωσία βάζουν τα πιόνια τους στη σκακιέρα
Οι πρωταρχικοί χαμένοι, φυσικά, θα ήταν οι ίδιες οι χώρες του Νοτίου Καυκάσου. Με το να γίνουν υποκείμενοι στα είδη των ρωσοτουρκικών παιχνιδιών εξουσίας που έχουν χαρακτηρίσει τη Μέση Ανατολή, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία θα γίνονταν απλώς τα πιόνια στη σειρά των πεδίων μάχης μέσω αντιπροσώπων μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας.
Αρκεί να δούμε πώς έχει διαδραματιστεί αυτή η δυναμική στη Συρία και τη Λιβύη για να δει κανείς πόσο καταστροφικοί είναι οι κανόνες του παιχνιδιού.
Η Ρωσία και η Τουρκία ασκούν την επιρροή τους στο τοπικό περιβάλλον μέσω καταστροφικών στρατιωτικών εκστρατειών που περιλαμβάνουν αδιάκριτες αεροπορικές επιδρομές, ενισχύοντας αδίστακτους τοπικούς υποτελείς , και δημιουργώντας μια σπείρα ανταγωνισμού μέσω βίαιης καταστροφής.
Εάν το Ιράν προστεθεί στην εικόνα, με τις πολιτικές του να υποστηρίζει βάναυσες πολιτοφυλακές για να επιβάλει τη θέλησή του σε κατεστραμμένα κράτη σε όλη τη Μέση Ανατολή, η εικόνα γίνεται πιο καταστροφική για τους ανθρώπους του Καυκάσου.
Μέσα σε όλα αυτά ο Ακάρ πάει πάλι στο Μπακού και θα συμμετάσχει σε εορτασμούς αύριο για την επέτειο της πολεμικής αναμέτρησης στο Καραμπαχ.
Πηγή: Πενταπόσταγμα – Παναγιώτης Νάστος