Να κοιτάξουμε έξω από το κουτί δεν σημαίνει αυτό που θέλει η Τουρκία
Με τις επισκέψεις, τις δηλώσεις, τις διακηρύξεις προθέσεων το Κυπριακό δεν θα λυθεί. Επίσης δεν θα λυθεί επειδή θα πραγματοποιηθεί μια ακόμη σύναξη, όπως η άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη, που προγραμματίζεται τον Μάρτιο από τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς είναι σαφές πως η συμμετοχή δεν διασφαλίζει ούτε καν τα αυτονόητα. Η κατοχική Τουρκία έχει διευρύνει την ατζέντα, θέτοντας ζητήματα που αφορούν τις ακραίες επιδιώξεις της. Κι αυτό το αποδέχθηκαν τόσα τα Ηνωμένα Έθνη όσο και το Λονδίνο.
Η Λευκωσία όπως και η Αθήνα, όπως προέκυψε και από την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κύπρο, την περασμένη Δευτέρα, υποστηρίζουν «επανέναρξη ενός ουσιαστικού διαλόγου νοείται μόνο εντός των υφιστάμενων και δεσμευτικών ορίων» (Κ. Μητσοτάκης). Αυτή η τοποθέτηση θα έχει σημασία εάν διασφαλιζόταν πριν να διαμορφωθεί το σκηνικό για την Πενταμερή. Εκ των υστέρων μάλλον γίνεται για την τιμή των όπλων. Για να καταγραφεί. Γιατί, θα πρέπει να το σημειώσουμε, πως η κοινή δήλωση Αναστασιάδη και Τατάρ της 3ης Νοεμβρίου 2020 δεν αναφέρεται στη βάση των διαπραγματεύσεων, ούτε και στα ψηφίσματα. Κι αυτό επειδή η τουρκική πλευρά δεν αποδεχόταν να περιληφθούν στο κείμενο.
Την ίδια ώρα, οι διακηρύξεις και οι δηλώσεις που γίνονται είτε για να ικανοποιήσουν το εσωτερικό ακροατήριο είτε για να σταλούν μηνύματα προς τρίτους, να δοθούν διαπιστευτήρια σε διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων, δείχνουν αδυναμία διαχείρισης. Μια φοβική προσέγγιση έναντι των εξελίξεων. Η Τουρκία βλέπει εδώ και πολύ καιρό- για να μην αναφέρουμε ότι πάντα αυτό έκανε- έξω από το κουτί. Η ελληνική πλευρά στην Κύπρο, μένει στο κουτί και δεν σηκώνει το κεφάλι, το βλέμμα να κοιτάξει προς άλλες προσεγγίσεις. Όχι προς την κατεύθυνση που βλέπει η Άγκυρα, της νομιμοποίησης των τετελεσμένων της κατοχής, μέσα από μια συμφωνία συνομοσπονδιακού μοντέλου. Αλλά προς την κατεύθυνση μιας συμφωνίας με συστατικά βιωσιμότητας, που θα διασφαλίζει το μέλλον.
Στο Κυπριακό υπάρχουν διαχρονικά τοποθετήσεις κλισέ, χωρίς να ασχολούνται αυτοί που τα επαναλαμβάνουν με το περιεχόμενο.
- Πώς θα λειτουργήσει για παράδειγμα μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, όταν οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με μια θετική ψήφο;
- Πώς θα λειτουργήσει ένα κράτος, όταν υπάρχουν περιορισμοί στις βασικές ελευθερίες;
- Όταν οι χρήστες έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους ιδιοκτήτες, επειδή αποφάνθηκαν οι ειδήμονες πως οι σφετεριστές έχουν «συναισθηματικό δεσμό» με τις περιουσίες, όχι όμως αυτοί στους οποίους ανήκουν;
Αυτό που συζητείται στην Κύπρο ως λύση, είναι ένα Sui generis μοντέλο, που έχει εμβολιαστεί με τις τουρκικές επιδιώξεις και τις βρετανικές «εποικοδομητικές ασάφειες».
Η Κύπρος θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα παραμείνει δογματικά προσηλωμένη σε μια συζήτηση, που δεν οδηγεί σε συμφωνία. Να αποφασίσει εάν θα επιμένει σε συζήτηση που θα οδηγήσει είτε στην εδραίωση των κατοχικών δεδομένων με τη μη λύση είτε διά της υπογραφής της στην νομιμοποίηση του ελέγχου της χώρας από την Τουρκία. Η κατοχική δύναμη δεν ενδιαφέρεται για συμφωνία, που δεν θα επιβάλλει τους σχεδιασμούς της. Και αυτή η προσέγγιση δεν αλλάζει με πολιτικές κατευνασμού και διαδικαστικές αλχημείες, ικανοποίησης των επιδιώξεών της. Αλλάζει με πολιτικές που διαμορφώνουν συνθήκες για να συνεργασθεί η Τουρκία προς την κατεύθυνση της επίτευξης συμφωνίας.
Μπορεί να αλλάξει η γραμμή στο Κυπριακό; Μια προσέγγιση, αυτή της πεπατημένης, υποστηρίζει πως τώρα (;) που η Τουρκία επιμένει σε δύο κράτη, θα πρέπει να επιμένουμε στα όσα έχουν συμφωνηθεί. Με ποιον συμφωνήθηκε και τι ισχύει είναι μια άλλη ιστορία. Σε μια διαπραγμάτευση, συνήθως αναζητείται η «χρυσή τομή». Στην προκειμένη περίπτωση η… μέση οδός είναι η ΔΔΟ συν κάποια άλλα δώρα στην Άγκυρα. Δηλαδή, συνομοσπονδία. Η αποδοχή αυτής της προσέγγισης συνιστά αυτοχειρία.
Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να διεκδικήσει τα αυτονόητα, χωρίς να «κολλήσει» στην ονοματολογία. Και τα αυτονόητα αφορούν και τους τρίτους, όπως για παράδειγμα την Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία ενδιαφέρει ασφαλώς η λειτουργικότητα του κράτους καθώς την επηρεάζει. Ενδιαφέρει πολλές χώρες και ο ρόλος της Τουρκίας μετά από μια συμφωνία. Τους Κυπρίους ενδιαφέρει να λειτουργήσει και να είναι κανονικό κράτος.
