Στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εκλήθη την Παρασκευή για την επίδοση διαβήματος διαμαρτυρίας ο Ιρανός πρεσβευτής στην Άγκυρα, Μοχάμαντ Φαραζμάντ, σε απάντηση προς αντίστοιχη κίνηση στην οποία είχε προχωρήσει η ιρανική διπλωματία.
Πράγματι, ο Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ με αναρτήσεις του τόσο στο αγγλικά όσο και (πράγμα σπάνια) στα περσικά, έθεσε στο στόχαστρό του τον Τούρκο πρόεδρο για τα όσα αυτός δήλωσε, ή μάλλον… απήγγειλε, κατά την “νικητήρια”, μετά το τέλος της σύγκρουσης στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν.
“Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν είχε πληροφορηθεί ότι το ποίημα που απήγγειλε λανθασμένα στο Μπακού αναφέρεται στο διά της βίας αποχωρισμό των περιοχών βορείως του ποταμού Αράς από την ιρανική πατρίδα. Δεν αντιλήφθηκε ότι έτσι υπονομεύει την κυριαρχία της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν; Κανείς δεν μπορεί να μιλά για το δικό μας αγαπημένο Αζερμπαϊτζάν”, σημείωνε χαρακτηριστικά η ανάρτηση του Ζαρίφ.
Περί τίνος πρόκειται; Η περιοχή που κατοικείται από Αζέρους ήταν στο σύνολό της περσική επαρχία μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα (όπως και ο λοιπός Νότιος Καύκασος). Μετά τις πολεμικές επιτυχίες της τσαρικής Ρωσίας, τα σύνορα μεταφέρθηκαν στον ποταμό Αράς, όπου και παραμένουν μέχρι σήμερα. Και το μεν τμήμα βορείως του ποταμού επρόκειτο στη συνέχεια να αποτελέσει το σοβιετικό και, σήμερα ανεξάρτητο, Αζερμπαϊτζάν, όμως πολύ μεγαλύτερος αριθμός εθνοτικά Αζέρων ζει νοτίως των συνόρων, στις ιρανικές επαρχίες του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν (με πρωτεύουσα την Ταμπρίζ, τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ισλαμικής Δημοκρατίας) και του Αρνταμπίλ.
Το ποίημα που απήγγειλε ο Ερντογάν προς δόξαν του αζερικού έθνους περιλάμβανε αναφορές σε δύο τοπωνύμια του ιρανικού Αζερμπαϊτζάν.
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει θύελλα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Ιράν, καθώς το όλο επεισόδιο ερμηνεύθηκε ως δείγμα “επεκτατισμού” και “νεο-οθωμανικής” αμφισβήτησης της εδαφικής ακεραιότητας της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Χαρακτηριστικά ο πρώην υπουργός Μεταφορών του Ιράν, Αμπάς Αχουντί, ανήρτησε το βίντεο της απαγγελίας Ερντογάν, κάνοντας λόγο για ευθυγράμμιση των επεκτατικών περιφερειακών πολιτικών της Τουρκίας με τα σχέδια του Ισραήλ. Και είναι αληθές ότι τόσο η Άγκυρα όσο και το εβραϊκό κράτος βρέθηκαν από κοινού να εξοπλίζουν το Μπακού στην πρόσφατη πολεμική του περιπέτεια εναντίον των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Άλλωστε από πολλών ετών κυκλοφορούν πληροφορίες που θέλουν το (ανεξάρτητο) Αζερμπαϊτζάν να προορίζεται να αποτελέσει τον “βατήρα” ενδεχόμενης στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Ο σύμβουλος του Ιρανού προέδρου, Χεσαμεντίν Ασενά, από την πλευρά του συνέδεσε την απαγγελία του Ερντογάν με τη λειτουργία στην Άγκυρα του Κέντρου Ιρανικών Σπουδών (IRAM), μιας δεξαμενής σκέψης την οποία πολλοί Ιρανοί υποψιάζονται ότι προωθεί τον διαμελισμό της Ισλαμικής Δημοκρατίας διά της καλλιέργειας του αυτονομισμού στις (πολλές και πολυπηθείς) εθνοτικές μειονότητες του Ιράν.
Όπως σημείωνε το Capital.gr σε προηγούμενο σημείωμα: “Αποσχιστικά κινήματα το Ιράν έχει αντιμετωπίσει το Ιράν κατά καιρούς αρκετά. Λ.χ. η δράση του κουρδικού PJKAK, αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ είναι ένα από τα πεδία σύγκλισης συμφερόντων με την Τουρκία. Στο Μπαλουτσεστάν, πάλι, στα σύνορα με το Πακιστάν, όπως και στην αραβόφωνη κοινότητα του Χουζεστάν στα νοτιοδυτικά έχουν σημειωθεί στο πρόσφατο παρελθόν σοβαρές τρομοκρατικές ενέργειες από αυτονομιστικές οργανώσεις, για τις οποίες μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι έχουν άφθονη φροντίδα από το εξωτερικό. Τίποτε από όλα αυτά όμως δεν θα είναι συγκρίσιμο με ενδεχόμενη απώλεια της νομιμοφροσύνης των “Τορκί”, δηλ. των Αζέρων του Ιράν.
Στο φόντο της κρίσης που δημιουργεί ο συνδυασμός της πανδημίας με τις αμερικανικές κυρώσεις, αλλά και της παντουρκικής αυτοπεποίθησης που εμπνέουν οι κινήσεις του Ερντογάν, τα πρώτα σχετικά σημάδια είναι ήδη ορατά – κυρίως στην κοσμικών ηθών Ταμπρίζ, τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις εξέδρες των γηπέδων, όπου καταγράφονται έγκαιρα οι λαϊκές διαθέσεις, η εικονογραφία των Γκρίζων Λύκων και λοιπών τουρκικών εθνικών συμβόλων αφθονεί. Το Ιράν μοιάζει σταδιακά να αποκτά τη δική του “τουρκική απειλή””.
Σημειώνεται ότι ενώ οι Ιρανο-Αζέροι έχουν ισχυρή παρουσία στη δημόσια ζωή της Ισλαμικής Δημοκρατίας (ο ίδιος ο ανώτατος ηγέτης αγιατολλάχ Χαμενεϊ συμπεριλαμβάνεται σε αυτούς), ο τουρκικός εθνικισμός δείχνει να κερδίσει έδαφος, τουλάχιστον στην περισσότερο κοσμική Ταμπρίζ, καθώς η άκρως θρησκευόμενη Αρνταμπίλ παραμένει νομιμόφρων.
