Οι συντάξεις για άλλη μια φορά μπαίνουν στο στόχαστρο των δανειστών και της κυβέρνησης και η περιβόητη προσωπική διαφορά έχει μπει στο κρεβάτι του προκρούστη. Όταν πέρυσι κατέθεσα την επιστολή παραίτησής μου από Υποδιοικητής του ΙΚΑ μεταξύ άλλων έγραψα «σε σύντομο χρονικό διάστημα και κάτω από την πίεση μιας νέας αξιολόγησης ή της εκταμίευσης μιας δόσης θα υπάρξουν νέες περικοπές στα ασφαλιστικά δικαιώματα». Δυστυχώς αυτή μου η εκτίμηση στις μέρες μας επιβεβαιώνεται. Παράλληλα για άλλη μια φορά η μείωση των συντάξεων παίζει στο πεδίο της λήψης μέτρων στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, στην κατεύθυνση του να μη κινδυνέψουν τα κεφάλαια και οι τόκοι των δανειστών. Ταυτόχρονα άρχισαν από τώρα κάποια παπαγαλάκια να μιλάνε για την επόμενη μέρα μετά τη μείωση της προσωπικής διαφοράς για περαιτέρω περικοπές ασφαλιστικών δικαιωμάτων και μάλιστα πάλι στο όνομα της σωτηρίας του ασφαλιστικού.
Προκειμένου να λύσεις ένα πρόβλημα θα πρέπει να εκτιμήσεις ποιοι είναι οι παράγοντες που το δημιούργησαν και μετά να προχωρήσεις σε προτάσεις για τη λύση του.
Όλες οι κυβερνήσεις από τη δεκαετία του 50 μέχρι και σήμερα χρησιμοποίησαν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων για άλλους σκοπούς απ’ αυτό της συλλογικής αποταμίευσης των ασφαλισμένων. Έτσι τα αποθεματικά έμειναν για δεκαετίες με ελάχιστο επιτόκιο, λεηλατήθηκαν από τη φούσκα του χρηματιστηρίου, λεηλατήθηκαν με τα δομημένα ομόλογα και τέλος είχαμε και το κούρεμα του 2012. Αυτό το τελευταίο συνεχίζεται ακόμη και σήμερα καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος έχει μετατρέψει η ίδια τις καταθέσεις σε ομόλογα και αν κάποιο ταμείο θελήσει μέρος των αποθεματικών του η ΤτΕ σπάει ομόλογα στην τιμή αγοράς και το χάσιμο χρεώνεται στο ταμείο. Αυτό έχει τις ρίζες του πολλές δεκαετίες πίσω καθώς η ΤτΕ από θεματοφύλακας των αποθεματικών μετατράπηκε με νόμο σε διαχειριστή τους.
Όλες οι κυβερνήσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που έβλεπαν να έρχονται αντί να στρέψουν στην αύξηση των πόρων κατευθύνθηκαν στη μείωση των ασφαλιστικών παροχών. Αυτό έκανε ο νόμος Σιούφα το 1992, ο νόμος Ρέππα το 2002, ο νόμος Πετραλιά το 2008, ο νόμος Λοβέρδου το 2010 αυτό έκανε ο πρώτος νόμος 4336 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ το 2015 και στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο νόμος Κατρούγκαλου. Αυτός ο τελευταίος όπως και ο νόμος Λοβέρδου έφεραν και στη χώρα μας το σύστημα των τριών πυλώνων. Σ’ αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε ότι στα χρόνια των μνημονίων η συρρίκνωση των συντάξεων και εν γένει των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων ήταν στην πρώτη γραμμή όλων των μνημονιακών κυβερνήσεων και μειώθηκαν πάνω από δέκα φορές.
Για μας το θέμα του ασφαλιστικού δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται μειώνοντας τις παροχές πράγμα που αποδείχθηκε αδιέξοδο τόσες φορές όσες ήταν και οι ανάλογες παρεμβάσεις. Οι παροχές μειώθηκαν πολλές φορές αλλά το πρόβλημα δεν λύθηκε. Επιπρόσθετα η μείωση των συντάξεων συμβάλλει αρνητικά στην οικονομία καθώς μείωση των συντάξεων σημαίνει μείωση της ζήτησης, μείωση της κατανάλωσης, σημαίνει βάθεμα της ύφεσης. Για μας το θέμα του ασφαλιστικού είναι ζήτημα αύξησης των πόρων. Αν δεν μειωθεί η ανεργία, αν δεν αυξηθούν οι μισθοί, αν δε σταματήσει η λιτότητα και αν δεν αντιμετωπιστεί η ανασφάλιστη εργασία και η εισφοροδιαφυγή το πρόβλημα θα οξύνεται. Και τα ερωτήματα που αναπόφευκτα ζητάνε απάντηση: Είναι δυνατόν σε συνθήκες μνημονίων να υπάρξουν υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που θα συμβάλλουν στη μείωση της ανεργίας; Είναι δυνατόν στις ίδιες αυτές συνθήκες να αυξηθούν οι μισθοί; Ή μήπως είναι δυνατόν να αυξηθεί η ασφαλιστική συνείδηση και η αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής και της ανασφάλιστης εργασίας;
Η απάντηση στα ερωτήματα είναι αρνητική. Για να γίνουν τα παραπάνω θα πρέπει πρώτα απ’ όλα η χώρα να αποκτήσει τη νομισματική της κυριαρχία. Θα πρέπει να φύγει από την ευρωζώνη, να ανακτήσει τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος και να τυπώσει δικό της νόμισμα. Ο απεγκλωβισμός από το μηχανισμό του € και το εθνικό νόμισμα θα συμβάλλουν στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στη χρηματοδότηση των επενδύσεων, στη σταδιακή μείωση της ανεργίας στη σταδιακή αύξηση των μισθών και συνακόλουθα των εσόδων του ασφαλιστικού συστήματος.
Για μας λοιπόν το ασφαλιστικό σύστημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις κεντρικές πολιτικές επιλογές και μέχρι σήμερα οι επιλογές αυτές μας πάνε από το κακό στο χειρότερο.
*O Γιάννης Δούκας είναι μέλος της Π.Γ. της ΛΑ.Ε και πρώην Υποδιοικητής του ΙΚΑ
