Δεν μπορώ να ξέρω ποιος «φωτεινός» κυβερνητικός νους κατέβασε την ιδέα για την «Εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος αγροτικής εκπαίδευσης σε πρόσφυγες 15-18 ετών», αλλά και μόνο η περιγραφή του σε επίσημο έγγραφο κυριολεκτικά ξεπερνά ακόμη και την πιο νοσηρή φαντασία. Ίσως πάλι να είναι τόσο μεγάλη η αγωνία εκεί στο υπουργείο Οικονομίας (που ανέλαβε τη σχετική πρωτοβουλία) για την όσο το δυνατό ταχύτερη επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη, ώστε ούτε τα ανήλικα προσφυγόπουλα δεν είναι γραφτό να τους ξεφύγουν.
Τι λέει λοιπόν η επίσημη προκήρυξη που φέρει την υπογραφή της ειδικής γραμματέως Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού και Διαχείρισης Προγραμμάτων Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και άλλων πόρων; Με λίγα λόγια, ότι 100 προσφυγόπουλα 15-18 ετών (σε πρώτη φάση) που διαμένουν σε Κέντρα Φιλοξενίας τόσο της Αττικής όσο και της Κεντρικής Μακεδονίας θα μεταφερθούν σε διάφορα χωράφια ανά την επικράτεια, προκειμένου να «εκπαιδευτούν», δουλεύοντας σε «θεματικές όπως: εδάφη, συγκομιδή, καλλιέργειες, άρδευση, pest control κ.λπ.».
Σύμφωνα με τους ιθύνοντες, «στόχος της δράσης είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους να αποκτήσουν τεχνικές δεξιότητες, τις οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην ένταξη στην αγορά εργασίας ή για κάλυψη προσωπικών αναγκών ή/και κοινωφελών σκοπών». Όπως αναφέρεται μάλιστα στην εν λόγω προκήρυξη (είναι αναρτημένη στη Διαύγεια), πέραν των «άμεσα ωφελούμενων», που υποτίθεται πως είναι τα ίδια τα προσφυγόπουλα, ωφελούμενος πληθυσμός είναι και οι οικογένειές τους, αλλά και η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, η οποία επωφελείται από την ομαλή ένταξη των προσφύγων στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο».
Προφανώς, τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά: Μέσα από ποια διαδικασία κρίνεται πως τα συγκεκριμένα προσφυγόπουλα δε «χωράνε» σε κάποια σχολεία, αλλά κρίνονται ως απολύτως απαραίτητα στα χωράφια; Είναι άραγε η μοίρα του κάθε μετανάστη να μαζεύει σώνει και καλά φράουλες ή ροδάκινα, προκειμένου να έχει ελπίδες «ομαλής ένταξης στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο»; Ή μήπως η αλληλεγγύη ορισμένων απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες, ανήλικους ή μη, είναι «δεδομένη» μόνο εφόσον αυτοί αποδέχονται αδιαμαρτύρητα να λειτουργούν ως φθηνό εργατικό δυναμικό σε μελλοντικές Μανωλάδες;
Κάπως έτσι, λοιπόν, φαίνεται πως βαδίζουμε (και στο συγκεκριμένο ζήτημα) σε ένα άκρως επικίνδυνο μονοπάτι. Μέχρι τώρα είχαμε ένα απέραντο σκλαβοπάζαρο στην ελληνική ύπαιθρο, με άθλιες συνθήκες εργασίας καθώς και σκηνές φαρ ουέστ, κάθε φορά που μετανάστες τολμούσαν να διεκδικήσουν στοιχειώδη δικαιώματα. Βλέπαμε, επίσης, τη δικαιοσύνη πολλές φορές να κάνει με προκλητικό τρόπο «τα στραβά μάτια» όταν καλείτο να αποφανθεί επί συγκεκριμένων καταγγελιών. Ποτέ όμως δεν είχαμε να κάνουμε με ένα κρατικό πρόγραμμα, το οποίο (έστω πιλοτικά) βάζει έφηβους πρόσφυγες στη διαδικασία εξοικείωσης με το σύγχρονο δουλεμπόριο.
Σε κάθε περίπτωση, επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά και με το χειρότερο τρόπο η αβάσταχτη ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το προσφυγικό ζήτημα από τους αρμόδιους φορείς. Ενίοτε μάλιστα γίνεται ακόμη και πεδίο άσκησης μαθητευόμενων μάγων, οι οποίοι επιμένουν να βλέπουν «ευκαιρίες» ακόμη και μέσα σε αυτό το δράμα που βιώνουν δεκάδες χιλιάδες ψυχές: από τους «επενδυτές» πρόσφυγες του Δημήτρη Μάρδα μέχρι το σημερινό on the job training ανήλικων προσφύγων στα χωράφια, είναι εμφανής η αδυναμία στοιχειώδους αντίληψης μιας ευρύτερης κατάστασης, η οποία παραμένει πολύ κρίσιμη. Οι συνέπειες όμως τυχόν απόπειρας εφαρμογής τέτοιων φαεινών ιδεών ίσως να αποδειχτούν στο μέλλον μη αναστρέψιμες. Και μαντέψτε ποιοι θα είναι εκείνοι που «θα πληρώσουν πρώτοι τη νύφη».
