Για δεκαετίες, οι Αμερικανοί πολίτες έχουν ακούσει επανειλημμένα από την κυβέρνησή τους και τα ιδιωτικά ΜΜΕ ότι το κίνητρο για τις πολεμικές επιθέσεις που εξαπολύει ο πρόεδρός τους είναι γενικά η ανάγκη αντίδρασης απέναντι σε επιθετικές ή καταπιεστικές πράξεις διαφόρων «σατανικών δικτατόρων». Μας είπαν ότι έπρεπε να εισβάλουμε στο Ιράκ επειδή ο Σαντάμ Χουσεϊν ήταν ένας σατανικός δικτάτορας. Έπρεπε να βομβαρδίσουμε την Λιβύη, επειδή ο Μουαμάρ Καντάφι ήταν ένας σατανικός δικτάτορας, αποφασισμένος να αιματοκυλήσει το λαό του. Σήμερα, φυσικά, μας λένε ότι θα πρέπει να στηρίξουμε τους αντάρτες στη Συρία, επειδή ο Μπασάρ Αλ-Άσσαντ είναι ένας σατανικός δικτάτορας και ότι θα πρέπει να ακονίσουμε τα σπαθιά μας ενάντια στον Κιμ Γιονγκ-Ουν της Βόρειας Κορέας και τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας, επειδή είναι και αυτοί σατανικοί δικτάτορες.
Τα παραπάνω αποτελούν μέρος της γενικότερης ρητορικής των κυρίαρχων, ιδιωτικών ΜΜΕ – η οποία συνήθως δεν αμφισβητείται από κανέναν – που υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ ηγούνται του συνασπισμού των «Δυτικών δημοκρατιών» σε έναν παγκόσμιο αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία και τον ολοκληρωτισμό, με στόχο την προαγωγή της δημοκρατίας.
Θέτω ένα απλό ερώτημα: Είναι αληθή τα παραπάνω; Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιτίθεται όντως στα δικτατορικά καθεστώτα και προασπίζεται την δημοκρατία ανά τον πλανήτη, όπως μας έχουν πει επανειλημμένως;
Η εξεύρεση της αλήθειας δεν είναι εύκολη υπόθεση, όμως ομοσπανδιακές πηγές μας δίνουν μιαν απάντηση: Όχι. Σύμφωνα με το σύστημα της οργάνωσης Freedom House για την αξιολόγηση των πολιτικών δικαιωμάτων ανά τον κόσμο, υπάρχουν 49 κράτη στον πλανήτη, τα καθεστώτα των οποίων, με βάση τα στοιχεία του 2015, μπορούν σε γενικές γραμμές να χαρακτηριστούν «δικτατορικά». Σύμφωνα με τα δημοσιονομικά στοιχεία του 2015, του τελευταίου έτους για το οποίο έχουμε μέχρι στιγμής δημοσιευμένα στοιχεία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ παρείχε στρατιωτική στήριξη σε 36 από τα καθεστώτα αυτά, με την ευγενική χορηγία των φόρων που πληρώνετε. Οι ΗΠΑ στηρίζουν αυτή τη στιγμή πάνω από το 73% των δικτατορικών καθεστώτων που υπάρχουν στον κόσμο!
Οι περισσότεροι πολιτικοποιημένοι άνθρωποι γνωρίζουν μερικές από τις πιο δημοσιοποιημένες περιπτώσεις, όπως την στρατιωτική ενίσχυση δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων που παρέχεται στην παγκόσμια πρωτεύουσα των αποκεφαλισμών, τη μισογύνικη μοναρχία της Σαουδικής Αραβίας και την καταπιεστική στρατιωτική δικτατορία που έχει πλέον την εξουσία στην Αίγυπτο. Παρόλα αυτά, οι απολογητές της ιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας πιθανώς να προσπαθήσουν να δικαιολογήσουν μια τέτοια είδους στήριξη, υποστηρίζοντας πως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος αποτελούν τις εξαιρέσεις στον κανόνα. Θα υποστηρίξουν, πιθανώς, ότι τα γενικότερα εθνικά μας συμφέροντα στη Μέση Ανατολή απαιτούν να παραβλέψουμε προς το παρόν την καταπιεστική φύση των συγκεκριμένων κρατών, προκειμένου να εξυπηρετήσουμε ένα ευρύτερο, δημοκρατικό σχέδιο σε ένα μεταγενέστερο, τελικό στάδιο.
Μια τέτοια ανοησία θα μπορούσε να δεχτεί κριτική από πολλές οπτικές, ξεκινώντας πρώτα από όλα από τον ταξικά μεροληπτικό τρόπο με τον οποίο εκλαμβάνεται το τι συνιστά «εθνικό συμφέρον» των ΗΠΑ. Η έρευνά μου, όμως, για την στήριξη των ΗΠΑ στα δικτατορικά καθεστώτα ανά τον κόσμο αποδεικνύει ότι οι ενισχύσεις που παρέχει η κυβέρνησή μας στη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο δεν αποτελούν επ’ουδενί εξαίρεση στον κανόνα. Είναι ο κανόνας.
Πηγές και Μεθοδολογία της έρευνας
Δεν ήταν καθόλου εύκολο να βρω πόσα από τα δικτατορικά καθεστώτα στον πλανήτη υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ. Από ότι φαίνεται κανείς δεν συγκεντρώνει ή διατηρεί μια λίστα, οπότε έπρεπε να το κάνω μόνος μου. Να λοιπόν πώς κατέληξα στο συμπέρασμά μου:
Βήμα 1ο: Καθόρισα πόσες από τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο μπορούν σε γενικές γραμμές να χαρακτηριστούν δικτατορικές.
Ένας κοινώς αποδεκτός ορισμός της «δικτατορίας» είναι ότι πρόκειται για ένα σύστημα διακυβέρνησης στο οποίο ένα πρόσωπο ή μια μικρή ομάδα διαθέτει απόλυτη κρατική εξουσία, καθοδηγώντας, κατά συνέπεια, όλες τις κρατικές πολιτικές επιλογές και τις σημαντικές κυβερνητικές πράξεις – στερώντας από το λαό τη δυνατότητα να αλλάξει αυτές τις πολιτικές ή να αντικαταστήσει τους κυβερνώντες με άλλα μέσα πέρα από την επανάσταση ή το πραξικόπημα. Εξέτασα, αρχικά, πολλές ιστοσελίδες και οργανώσεις που ισχυρίζονταν ότι διαθέτουν λίστες των δικτατοριών που υπάρχουν ανά τον κόσμο, όμως οι περισσότερες είτε ήταν παρωχημένες είτε περιλάμβαναν μόνο τους «χειρότερους δικτάτορες» του κόσμου είτε είχαν παρόμοιες αδυναμίες, ή/και γενικότερα δεν περιέγραφαν με κάποιο τρόπο τη μεθοδολογία που ακολούθησαν προκειμένου να φτάσουν στη συγκεκριμένη κατηγοριοποίηση. Ξέμεινα,εντέλει, με βασική πηγή τις ετήσιες εκθέσεις «Για την Ελευθερία στον Κόσμο» που δημοσιεύει η οργάνωση Freedom House, καθώς διέθετε την πιο εμπεριστατωμένη λίστα.
Αυτό δεν ήταν απολύτως ικανοποιητικό, καθώς η Freedom House μεροληπτεί ξεκάθαρα υπέρ των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης των ΗΠΑ[1]. Για παράδειγμα, κατατάσσει την Ρωσία στην κατηγορία των δικτατοριών. Στην εισαγωγή της έκθεσης «Για την Ελευθερία στον κόσμο» το 2017, εκφράζει την άποψη ότι «η Ρωσία, μέσω σοκαριστικών επιδείξεων ύβρεως και επιθετικότητας, παρενέβη στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες των ΗΠΑ και άλλων δημοκρατιών, κλιμάκωσε την στρατιωτική της στήριξη προς το δικτατορικό καθεστώς του Άσσαντ στη Συρία και εδραίωσε την παράνομη κατοχή της σε περιοχές της Ουκρανίας». Μια πιο αντικειμενική οπτική θα παρατηρούσε ότι οι ισχυρισμοί περί ανάμειξης της ρωσικής κυβέρνησης στις αμερικανικές εκλογές δεν έχουν αποδειχθεί (εκτός κι αν έχει κανείς την τάση να δέχεται ανεπιφύλακτα ότι υποστηρίζουν ορισμένες μυστικές υποηρεσίες των ΗΠΑ)· ότι η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Συρίας ζήτησε επισήμως την βοήθεια της Ρωσίας, κατά τρόπο σύμφωνο προς το διεθνές δίκαιο (σε αντίθεση με ότι ισχύει για τις επιθετικές πράξεις των ΗΠΑ και την στήριξή τους στην εκεί συντελούμενη εξέγερση)· θα αναγνώριζε τουλάχιστον ότι η ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία έλαβε χώρα εντός του γενικότερου πλαισίου της ξεδιάντροπης στήριξης που παρείχαν οι ΗΠΑ στο συντελούμενο στη χώρα πραξικόπημα.
Μολαταύτα, οι εκθέσεις της Freedom House φαίνεται πως είναι οι καλύτερες (αν όχι οι μόνες) εμπεριστατωμένες «μετρήσεις» της κατάστασης των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, που καλύπτουν κάθε κράτος στον κόσμο. Η οργάνωση χρησιμοποιεί μία ομάδα 130 περίπου αναλυτών από το εσωτερικό και το εξωτερικό, ειδικούς συμβούλους από τον ακαδημαϊκό χώρο, επιστημονικά επιτελεία και κοινότητες προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι φέρονται να αξιοποιούν μια ευρεία γκάμα πηγών, που περιλαμβάνει ειδησεογραφικά άρθρα, ακαδημαϊκές μελέτες, εκθέσεις μη κυβερνητικών οργανισμών και προσωπικές συνεντεύξεις. Οι «μετρήσεις» των αναλυτών συζητιούνται και υποστηρίζονται στις ετήσιες απολογιστικές συναντήσεις, που οργανώνονται για κάθε περιοχή του πλανήτη και παρακολουθούνται από το προσωπικό της FreedomHouse και από ένα πάνελ ειδικών. Οι τελικές «μετρήσεις» αποτυπώνουν την κοινή άποψη των αναλυτών, των ειδικών συμβούλων και του προσωπικού, ενώ σκοπός τους είναι η δυνατότητα σύγκρισης των στοιχείων από έτος σε έτος, αναφορικά με κράτη και ευρύτερες περιοχές. Η Freedom House αναγνωρίζει ότι «παρά το γεγονός ότι το στοιχείο της υποκειμενικότητας υπάρχει αναπόφευκτα σε ένα τέτοιου είδους εγχείρημα, κατά τη διαδικασία των αξιολογήσεων δίνεται έμφαση στη μεθοδολογική συνέπεια, τη διανοητική αυστηρότητα και τις δίκαιες, αμερόληπτες κρίσεις».
Καθένας μπορεί να διατηρεί τις αμφιβολίες του, όμως θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι η προφανής μεροληψία της Freedom House απέναντι στις ΗΠΑ στην πραγματικότητα εξυπηρετεί ακόμη περισσότερο τους σκοπούς της δικής μου έρευνας. Αν η ομάδα των ειδικών της ΜΚΟ κλίνει προς μια πιο ευνοϊκή για την κυβέρνηση των ΗΠΑ οπτική των πραγμάτων, αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα θα ενέδιδε στον πειρασμό να μην εντάξει κράτη που στηρίζονται από τις ΗΠΑ στην κατηγορία των δικτατοριών. Κοντολογίς, εάν μέχρι και η Freedom House κατατάσσει μια κυβέρνηση που στηρίζεται από τις ΗΠΑ στις δικτατορίες, τότε μπορεί να είναι κανείς αρκετά σίγουρος ότι, εν προκειμένω, ο χαρακτηρισμός αυτός ευσταθεί.
Στην παρούσα έρευνα, έχω χρησιμοποιήσει την έκθεση της Freedom House «για την Ελευθερία στον κόσμο» του έτους 2016, παρά το γεγονός ότι έχει δημοσιευθεί και η έκθεσή της για το 2017. Το έκανα αυτό επειδή η έκθεση του 2016 αποτυπώνει την αξιολόγησή της για την κατάσταση των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών όπως αυτή είχε το 2015, πράγμα που αντιστοιχεί χονδρικά με τα στοιχεία για την στρατιωτική ενίσχυση και τις πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ, που είναι διαθέσιμα για το δημοσιονομικό έτος 2015 (1 Οκτώβρη 2014 – 30 Σεπτέμβρη 2015) και το ημερολογιακό έτος 2015. (Θα συντάξω μία ανανεωμένη έκθεση μόλις δημοσιευθούν τέτοιου είδους στοιχεία για το δημοσιονομικό έτος 2016).
Για την εκτίμηση της κατάστασης των «πολιτικών δικαιωμάτων» και «ατομικών ελευθεριών» σε ένα κράτος, η Freedom House χρησιμοποιεί ένα βαθμολογικό σύστημα, προκειμένου να αξιολογήσει κάθε χώρα ως «ελεύθερη», «μερικώς ελεύθερη», και «ανελεύθερη», με κάθε κατηγορία να γνωρίζει και εσωτερική διαβάθμιση ανάλογα με τη βαθμολογία κάθε κράτους. Η οργάνωση περιγράφει το βαθμολογικό της σύστημα ως εξής: «Μία χώρα ή μια περιοχή λαμβάνει δύο βαθμολογίες (από το 7 έως το 1) – μία για τα πολιτικά δικαιώματα και μία για τα ατομικά -, που βασίζονται στις συνολικές βαθμολογίες που κατέγραψε η χώρα στα συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα, που αφορούσαν την κατηγορία των πολιτικών ή των ατομικών δικαιωμάτων αντίστοιχα. Κάθε συνολική βαθμολογία κυμαίνεται από το 1 έως το 7, με το 1 να αντιπροσωπεύει τον ύψιστο βαθμό ελευθερίας και το 7 τον χαμηλότερο, και αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη γκάμα βαθμολογήσεων στα επιμέρους ερωτήματα».
Προκειμένου να καθορίσω στην έρευνά μου ποιες χώρες μπορούν να χαρακτηριστούν δικτατορικές, επικεντρώθηκα μόνο στις βαθμολογίες τους αναφορικά με την κατάσταση των «πολιτικών δικαιωμάτων» και κατέταξα τα κράτη που έχουν αξιολογηθεί με 6 ή 7 στην κατηγορία των δικτατοριών. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι τα ατομικά δικαιώματα δεν έχουν σημασία, όμως το ζητούμενο στην παρούσα έρευνα είναι η αξιολόγηση του βαθμού της απολυταρχίας της πολιτικής ηγεσίας μιας χώρας, όχι η αξιολόγηση στοιχείων όπως η ελευθερία της έκφρασης, του τύπου κλπ. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, όπως είναι φυσικό, τα κράτη με χαμηλές βαθμολογίες στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων έχουν χαμηλές βαθμολογίες και στον τομέα των ατομικών δικαιωμάτων. Μια αξιολόγηση, όμως, της κατάστασης των πολιτικών δικαιωμάτων σε μία χώρα με βαθμό 6 ή 7 αντιστοιχεί πολύ περισσότερο στον ορισμό που δώσαμε για τα δικτατορικά καθεστώτα, σύμφωνα με το χαρακτηρισμό που δίνει η Freedom House για κάθε βαθμολογία:
6 – «Τα κράτη και οι περιοχές με βαθμολογία 6 αναγνωρίζουν πολύ περιορισμένα πολιτικά δικαιώματα. Η διακυβέρνηση ασκείται από ένα μοναδικό κόμμα ή από στρατιωτικές δικτατορίες, από θρησκευτικές ιεραρχίες ή απόλυτους μονάρχες. Πιθανώς να αναγνωρίζουν ορισμένα πολιτικά δικαιώματα, όπως κάποιας μορφής αντιπροσώπευση ή αυτονομία για τις μειονότητες, ενώ μερικά από αυτά τα καθεστώτα είναι παραδοσιακές μοναρχίες, που ανέχονται την ύπαρξη πολιτικού διαλόγου και αποδέχονται επίσημα αιτήματα εκ μέρους του λαού».
7 – «Στις χώρες και τις περιοχές με βαθμολογία 7 αναγνωρίζονται ελάχιστα ή και καθόλου πολιτικά δικαιώματα, εξαιτίας της σοβαρής κυβερνητικής καταπίεσης που υπάρχει, σε συνδυασμό κάποιες φορές και με τη διεξαγωγή εμφυλίου πολέμου. Στα κράτη αυτά μπορεί επίσης να εκλείπει μία επίσημη και λειτουργική κεντρική κυβέρνηση και να μαστίζονται από την ακραία βία ή να κυβερνώνται από τοπικούς πολέμαρχους.»
Αν και είναι συζητήσιμο το κατά πόσο ταιριάζει σε ένα κράτος χωρίς καθόλου «λειτουργική κεντρική διακυβέρνηση» ο χαρακτηρισμός της δικτατορίας, πιστεύω ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση που σε ένα κράτος η διακυβέρνηση ασκείται defactoαπό πολέμαρχους ή αντίπαλους στρατούς ή παραστρατιωτικές ομάδες. Μια τέτοια κατάσταση σημαίνει απλώς ότι το κράτος αυτό κυβερνάται από δύο ή και περισσότερους δικτάτορες αντί για έναν.
Με βάση το σύστημα αξιολόγησης της Freedom House, το 2015 υπήρχαν λοιπόν 49 κράτη που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σε γενικές γραμμές ως δικτατορίες, και είναι τα εξής:
Το Αφγανιστάν, η Αλγερία, η Ανγκόλα, το Αζερμπαϊτζάν, το Μπαχρέιν, η Λευκορωσία, το Μπρουνέι, το Μπουρούντι, η Καμπότζη, το Καμερούν, η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Τσαντ, η Κίνα, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (Congo-Kinshasa), η Δημοκρατία του Κονγκό (Congo – Brazzaville), η Κούβα, το Τζιμπουτί, η Αίγυπτος, η Ισημερινή Γουϊνέα, η Ερυθραία, η Αιθιοπία, η Γκαμπόν, η Γκάμπια, το Ιράν, η Ιορδανία, το Καζακστάν, το Λάος, η Λιβύη, η Μαυριτανία, η Μιανμάρ, η Βόρεια Κορέα, το Ομάν, το Κατάρ, η Ρωσία, η Ρουάντα, η Σαουδική Αραβία, η Σομαλία, το Νότιο Σουδάν, το [Βόρειο] Σουδάν, η Σουαζιλάνδη, η Συρία, το Τατζικιστάν, η Ταϊλάνδη, το Τουρκμενιστάν, η Ουγκάντα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ουζμπεκιστάν, το Βιετνάμ και η Υεμένη.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η Freedom House συμπεριέλαβε στις αξιολογήσεις της για το έτος 2015 και αρκετές ακόμη «οντότητες», που βαθμολογήθηκαν με 6 ή 7 στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων, ο χαρακτήρας των οποίων ως ανεξάρτητων κρατών ήταν ιδιαίτερα αμφισβητούμενος: Κριμέα, Λωρίδα της Γάζας, Αζάντ Τζαμού και Κασμίρ, Νότια Οσετία, Θιβέτ, Υπερδνειστερία, Δυτική Όχθη και Δυτική Σαχάρα. Στην καταμέτρησή μου για τις 49 δικτατορίες που υφίσταντο στον πλανήτη το 2015 απέκλεισα αυτές τις περιοχές, που είτε είναι ήσσονος σημασίας είτε είναι αμφισβητούμενες.
Βήμα 2ο: Προσδιόρισα ποιες από όλες τις δικτατορίες στον κόσμο έλαβαν το 2015 χρηματοδότηση για στρατιωτική εκπαίδευση, για ανάπτυξη των εξοπλισμών τους ή εγκεκριμένες πωλήσεις όπλων από τις ΗΠΑ:
Σε αυτό το ερευνητικό στάδιο, βασίστηκα σε 4 πηγές, για τις δύο από τις οποίες χρειάστηκε αρκετό ψάξιμο μέχρι να τις εντοπίσω:
Α. Κοινή Έκθεση του Υπουργείου Άμυνας και του State Department των ΗΠΑ προς το Κογκρέσο, με τίτλο: «Εκπαίδευση Ξένων Στρατευμάτων κατά τα δημοσιονομικά έτη 2015-16 – Τόμος I και Τόμος II (Country Training Activities)»:
Αυτή είναι η πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση που συντάχθηκε βάσει της διάταξης 656 του Νόμου για την Ενίσχυση Ξένων Κρατών (Foreign Assistance Act) του 1961 (όπως έχει ως σήμερα τροποποιηθεί), και της διάταξης 652 του Νόμου για το Γενικό Προϋπολογισμό (Consolidated Appropriations Act), του 2008, που απαιτούν «να συντάσσεται, με ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας και του State Department, μία έκθεση για τους συνολικούς πόρους που δαπανήθηκαν κατά το προηγούμενο δημοσιονομικό έτος για την στρατιωτική εκπαίδευση ξένου στρατιωτικού προσωπικού, καθώς και για τις δαπάνες που προτείνονται για το τρέχον δημοσιονομικό έτος»· από τους προαναφερόμενους πόρους εξαιρούνται όσοι αφορούν κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, την Αυστραλία, την Νέα Ζηλανδία και την Ιαπωνία.
Η έκθεση αυτή παρέχει στοιχεία για τις δαπάνες των ΗΠΑ για προγράμματα στρατιωτικής εκπαίδευσης, όπως το πρόγραμμα Πωλήσεων Στρατιωτικού Εξοπλισμού σε Ξένα Κράτη, τις Επιχορηγήσεις για Ξένα Στρατεύματα, το πρόγραμμα Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης, το πρόγραμμα “Global Train and Equip” και το πρόγραμμα “Aviation Leadership” για την εκπαίδευση των πιλότων· ακόμη, για το πρόγραμμα Έκτακτων Αναλήψεων που προβλέπει ο Νόμος για την Ενίσχυση Ξένων Κρατών, το οποίο εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να διατάξει την έκτακτη άντληση πόρων για στρατιωτικό υλικό, υπηρεσίες και εκπαίδευση, εάν προκύψει μία «αναπάντεχη κατάσταση ανάγκης, για την αντιμετώπιση της οποίας απαιτείται άμεση παροχή στρατιωτικής βοήθειας σε μια ξένη χώρα» και η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλα μέσα. Στο πλαίσιο της έρευνάς μου, κατατάσσω τις παραπάνω δαπάνες στην κατηγορία της χρηματοδοτούμενης από τις ΗΠΑ στρατιωτικής εκπαίδευσης (Received US Military Training – βλ. Διαγράμματα στο τέλος).
Η έκθεση περιλαμβάνει στοιχεία και για τις δαπάνες των ΗΠΑ για την καταπολέμηση των ναρκωτικών και του εγκλήματος, για επιχειρήσεις για την παγκόσμια ειρήνη, για κέντρα μελετών για την ασφάλεια, για την απαγόρευση των ναρκωτικών και δραστηριότητες εναντίον τους, για την ενίσχυση επιχειρήσεων αποναρκοθέτησης, για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, για προγράμματα εκπαίδευσης στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας με μη θανατηφόρα μέσα κ.ά.· τις δαπάνες αυτές, στο πλαίσιο της έρευνας μου, δεν τις συμπεριέλαβα στις συνολικές δαπάνες για παροχή στρατιωτικής βοήθειας ή εκπαίδευσης. Είναι αρκετά βέβαιο ότι η ενίσχυση που παρέχουν οι ΗΠΑ μέσω τέτοιων προγραμμάτων θα μπορούσε να λειτουργήσει στην πράξη ως παροχή στρατιωτικής ενίσχυσης στα κράτη – λήπτες, αλλά προτιμώ να είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτικός.
Από την έκθεση, προκύπτει ακόμη ότι στο πρόγραμμα για την Διεθνή Στρατιωτική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (International Military Education and Training – IMET) συμμετείχαν και απλοί πολίτες, ενώ περιελάμβανε την παροχή εκπαίδευσης γύρω από «στοιχεία του δημοκρατικού πολιτεύματος των ΗΠΑ, όπως είναι το δικαστικό σύστημα, η εποπτεία της νομοθετικής εξουσίας, η ελεύθερη έκφραση, τα ζητήματα ισότητας και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Θα μπορούσε, λοιπόν κανείς να ασκήσει κριτική στην επιλογή μου να εντάξω τις δαπάνες για το πρόγραμμα IMET στις δαπάνες για παροχή στρατιωτικής βοήθειας, με το επιχείρημα ότι στην πραγματικότητα εκπαιδεύει ξένους πολίτες και στρατιώτες στις δημοκρατικές, αντι-δικτατορικές αξίες. Όμως, μπορούμε να υποθέσουμε πως η κατάρτιση και εκπαίδευση στο πλαίσιο του παραπάνω προγράμματος καλείται «στρατιωτική» για κάποιο λόγο. Το πρόγραμμα βοηθάει τους μαθητευόμενους «στην βαθύτερη κατανόηση των ζητημάτων ασφάλειας και των μέσων για την αντιμετώπισή τους», και παρέχει «εκπαίδευση που ενισχύει τις ικανότητες των ενόπλων δυνάμεων των συμμετεχόντων κρατών, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις και να λειτουργήσουν από κοινού με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις». Με βάση τα παραπάνω, πιστεύω πως είναι δικαιολογημένη η προσμέτρηση του IMET στις δαπάνες για παροχή στρατιωτικής ενίσχυσης, ενώ θα μπορούσε κανείς να αναγνωρίσει ότι το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε πιθανώς, κατά καιρούς, να παίζει κάποιο ρόλο στην υπεράσπιση των δημοκρατικών αρχών.
B. State Department, «Συνοπτικοί πίνακες εγκεκριμένων από το Κογκρέσο δαπανών για την παροχή ενισχύσεων σε τρίτα κράτη, Δημοσιονομικό έτος 2017».
Ο Πίνακας 3a αυτού του εντύπου παρέχει στοιχεία για το πως πραγματικά κατανέμονται οι ετήσιες δαπάνες για προγράμματα ενίσχυσης ξένων κρατών, ανά κράτος και ανά λογαριασμό, συμπεριλαμβανομένων και των δύο προγραμμάτων που μας ενδιαφέρουν, του προγράμματος Επιχορηγήσεων για Ξένα Στρατεύματα και του IMET. Από την άποψη αυτή, το παραπάνω έγγραφο αποτελεί κατά κάποιο τρόπο αντίγραφο της προηγούμενης πηγής, όμως το μελέτησα προκειμένου να διασταυρώσω τα στοιχεία μου.
Γ. Υπηρεσία για τη Συνεργασία σε θέματα Ασφάλειας, του Υπουργείου Άμυνας (DSCA), τμήμα Οικονομικής Πολιτικής και Ανάλυσης Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων, «Έκθεση ιστορικών στοιχείων αναφορικά με τις Διεθνείς Πωλήσεις Εξοπλισμών και Υλικών για Στρατιωτικές Υποδομές και άλλες μορφές Συνεργασίας στον τομέα της Ασφάλειας, 30 Σεπτεμβρίου 2015».
Η πηγή αυτή παρέχει στοιχεία για τη συνολική αξία σε δολάρια του στρατιωτικού υλικού και των υπηρεσιών που πωλήθηκαν σε ξένες κυβερνήσεις κατά το δημοσιονομικό έτος 2015, συμπεριλαμβανομένης τόσο της αξίας των συμφωνιών για μελλοντικές παραγγελίες όσο και αυτής για παραγγελίες που εκτελέστηκαν· τα στοιχεία αυτά παραθέτω στον παρακάτω πίνακα. Περιλαμβάνει, ακόμη, και άλλα στοιχεία σχετικά με την χρηματοδότηση στρατευμάτων που έφτασε σε ξένες κυβερνήσεις (είτε με τη μορφή πιστώσεων είτε με τη μορφή επιχορηγήσεων), ενώ αποτελεί μία επιπλέον πηγή για την εκπαίδευση που παρέχεται στο πλαίσιο του προγράμματος ΙΜΕΤ.
Δ. Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για ζητήματα Ειρήνης με έδρα τη Στοκχόλμη (Stockholm International Peace ResearchInstitute – SIPRI), «Στοιχεία για τη μεταφορά σημαντικών συμβατικών όπλων: ταξινομημένα ανάλογα με το κράτος – λήπτη. Συμφωνίες παράδοσης ή παραγγελίας κατά τα έτη 2015-2016».
Το Ινστιτούτο της Στοκχόλμης παρέχει ένα διαδραστικό εργαλείο με το οποίο ο χρήστης μπορεί να «παράξει» μία λίστα με τις πιο σημαντικές μεταφορές όπλων που πραγματοποιούνται από κάθε προμηθευτή, προς όλα ή προς συγκεκριμένα κράτη – λήπτες, για κάθε έτος. Παρά το γεγονός ότι το εργαλείο αυτό υπολογίζει μόνο τις «σημαντικές» μεταφορές συμβατικών όπλων, το μελέτησα προκειμένου να διασταυρώσω για άλλη μία φορά την ακρίβεια του πίνακα που κατασκεύασα. Στην ουσία επιβεβαίωσε την ακρίβεια της έκθεσης της DSCA, υπήρχαν όμως και ορισμένες πιθανές αποκλίσεις. Παραδείγματος χάριν, η DSCA καταγράφει πωλήσεις στρατιωτικού υλικού αξίας 8.000$ στην Ουγκάντα για το δημοσιονομικό έτος 2015, αλλά το Ινστιτούτο αναφέρει τη μεταφορά 10 τεθωρακισμένων οχημάτων τύπου RG-33, δύο μεταγωγικών αεροσκαφών τύπου Cessna – 208 και 15 τεθωρακισμένων οχημάτων τύπου Cougar για το ίδιο έτος. Η απόκλιση οφείλεται πιθανώς στην διαφορά τριών μηνών ανάμεσα στο δημοσιονομικό έτος 2015 και το ημερολογιακό έτος 2015, στις διαφορετικές μεθόδους χρονολόγησης των μεταφορών που έλαβαν χώρα, στις διαφορετικές μεθόδους εκτίμησης της αξίας του υλικού ή σε κάποιον άλλο, άγνωστο παράγοντα.
Βήμα 3ο: Η κατασκευή του Πίνακα
Η πρώτη στήλη του παρακάτω πίνακα περιλαμβάνει τα 49 κράτη που, σύμφωνα με τη Freedom House, κατατάσσονται στα δικτατορικά καθεστώτα. Η δεύτερη στήλη απεικονίζει τα κράτη εκείνα που έλαβαν στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ κατά το δημοσιονομικό έτος 2015, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχει η πηγή Β, αλλά και η πηγή Γ. Η τρίτη στήλη απεικονίζει τα κράτη που συνήψαν συμφωνίες με τις ΗΠΑ για μελλοντικές πωλήσεις ή μεταφορές εξοπλισμών κατά το δημοσιονομικό έτος 2015, ενώ καταγράφεται και η αξία του στρατιωτικού υλικού σε δολάρια, με τα σχετικά στοιχεία να προέρχονται από την πηγή Γ αλλά και την πηγή Δ. Η τέταρτη στήλη απεικονίζει τα κράτη που όντως παρέλαβαν στρατιωτικό υλικό από τις ΗΠΑ κατά το δημοσιονομικό έτος 2015, ενώ παρατίθεται και η αξία σε δολάρια του σχετικού εξοπλισμού, με τα στοιχεία να προέρχονται από τις πηγές Γ και Δ.
US Support for the World’s Dictatorships, Fiscal Year 2015. (Chart:Rich Whitney)
Σκοπεύω να συντάξω αντίστοιχες αναφορές για την στήριξη που παρέχουν οι ΗΠΑ σε δικτατορικά καθεστώτα ανά τον κόσμο σε ετήσια βάση. Θα ξεκινήσω να επεξεργάζομαι μία έκθεση για το δημοσιονομικό έτος 2016 μόλις τα σχετικά στοιχεία καταστούν διαθέσιμα.
Πηγή: Global Research – Centre for Research on Globalization
Μετάφραση: Ειρήνη Τσαλουχίδη
O Rich Whitney είναι δικηγόρος, ηθοποιός, ραδιοφωνικός παραγωγός και DJ. Ακτιβιστής και πρώην υποψήφιος Κυβερνήτης του Κόμματος των Πρασίνων στο Illinois.
[1]Σ.τ.Μ: HFreedomHouseείναι μη κυβερνητική οργάνωση με έδρα τις ΗΠΑ που κατά δήλωσή της πραγματοποιεί έρευνες και υποστηρίζει τις πολιτικές ελευθερίες, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Λαμβάνει το 86% της χρηματοδότησής της από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Περισσότερα: https://en.wikipedia.org/wiki/Freedom_House#Criticism
*Πηγή: antapocrisis.gr
