Φαρμάκι πασχαλιάτικα τα νέα μέτρα 2019-2020 – Μέχρι 20% κάτω οι μηνιαίες αποδοχές και μέχρι 50% κάτω η προσωπική διαφορά στις συντάξεις
Σε ελεύθερη πτώση ωθούνται για μια ακόμη φορά οι συντάξεις (άθροισμα κύριας και επικουρικής) άνω των 1.000 ευρώ, καθώς το τίμημα για να κλείσει η συμφωνία ήταν να περικοπεί τουλάχιστον η μισή προσωπική διαφορά των καταβαλλόμενων συντάξεων, και μάλιστα ακαριαία, το 2019, και όχι σε βάθος διετίας όπως ζητούσε η κυβέρνηση.
Η Αθήνα έβαλε αιφνιδίως στο κάδρο των περικοπών και τις επικουρικές συντάξεις σε μια προσπάθεια να μοιραστεί το βάρος της δραματικής απώλειας. Στο στόχαστρο αναμένεται να μπουν όχι μόνο οι 250.000 συνταξιούχοι οι οποίοι μόλις πέρυσι το καλοκαίρι είδαν τις επικουρικές τους να συρρικνώνονται έως και 50%, αλλά περίπου 1 εκατομμύριο δικαιούχοι επικουρικών. Ομως και πάλι ο στόχος της εξοικονόμησης των 1,8 δισ. ευρώ θα παραμείνει άπιαστος αν δεν μπει μαχαίρι και στις χαμηλότερες συντάξεις – έως 600 ευρώ. Η κυβέρνηση δεν έχει διευκρινίσει αν θα αφήσει στο απυρόβλητο τις πολύ χαμηλές συντάξεις ακόμα και αν εμφανίζουν προσωπικές διαφορές. Είναι φανερό όμως ότι, αν δεν βγαίνει ο λογαριασμός, ο πήχης θα κατέβει και στις κατώτατες συντάξεις των 486 ευρώ.
Ωστόσο το σχέδιο της κυβέρνησης να θέσει όριο «προστασίας» τα 1.000 ευρώ (άθροισμα κύριας και επικουρικής) θα περισώσει τις χαμηλότερες συντάξεις από βαρύτερες απώλειες. Από το ύψος των 1.000 ευρώ και άνω οι συντάξεις θα χάσουν έως και το 50% της προσωπικής διαφοράς. Στο φάσμα των περικοπών υπολογίζεται ότι θα μπουν 1.100.000 συνταξιούχοι οι οποίοι παρά τις 12 μνημονιακές περικοπές εξακολουθούν να εισπράττουν πάνω από 1.000 ευρώ. Το ποσό της μείωσης θα χωριστεί σε δύο μέρη: το 75% θα απορροφηθεί από την κύρια σύνταξη και το 25% από την επικουρική.
Τη βαρύτερη ποινή θα υποστούν 300.000 συνταξιούχοι που εισπράττουν συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ μεικτά (1.100-1.150 καθαρά) και εμφανίζουν μεγάλες προσωπικές διαφορές. Αν ακολουθηθεί κατά γράμμα το σενάριο που παραπέμπει σε θρίλερ, αυτοί οι συνταξιούχοι εν μια νυκτί την Πρωτοχρονιά του 2019 θα δουν τις συντάξεις τους να μειώνονται έως και 220 ευρώ (κατάργηση της προσωπικής διαφοράς 50%). Δηλαδή ο συνταξιούχος που εισπράττει 1.400 ευρώ κύρια σύνταξη και 200 ευρώ επικουρική (σύνολο 1.600) θα χάσει ουσιαστικά το σύνολο της επικουρικής του. Αυτοί που παίρνουν υψηλές συντάξεις εκτιμάται ότι θα χάσουν κατά μέσο όρο από 100 έως 250 ευρώ καθαρά τον μήνα. Πιο ηχηρά θα χτυπήσει η καμπάνα για τους δημοσίους υπαλλήλους που έχουν συνταξιοδοτηθεί με 35ετία – κυρίως διευθυντές, ένστολους, γιατρούς του ΕΣΥ, πανεπιστημιακούς, καθώς τους παλαιούς συνταξιούχους του ΤΕΒΕ. Μόνο από την περικοπή του μπόνους των παλαιών συνταξιούχων του ΤΕΒΕ -ύψους 200 ευρώ- η συνταξιοδοτική δαπάνη θα μειωθεί κατά 120 εκατ. ευρώ. Στις χαμηλότερες συντάξεις -έως 1.000- υπολογίζεται ότι οι περικοπές της προσωπικής διαφοράς θα κυμανθούν στο 20%. Και σε αυτή την περίπτωση οι μειώσεις θα κατανεμηθούν τόσο στην κύρια όσο και στην επικουρική σύνταξη.
Για να βγει ο λογαριασμός το μαχαίρι δεν αποκλείεται να αγγίξει και τις συντάξεις κάτω των 600 ευρώ, καθώς προσωπικές διαφορές θα προκύψουν και στις χαμηλές συντάξεις (κατώτατα όρια, μητέρες ανηλίκων), τις οποίες η κυβέρνηση θέλει να προστατέψει πάση θυσία.
Για παράδειγμα, ακόμα και η παλιά κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ των 486 ευρώ εμφανίζει προσωπική διαφορά 90 ευρώ. Αλλά και η επικουρική του ΙΚΑ ύψους 150 ευρώ εμφανίζει προσωπική διαφορά 44,4 ευρώ. Δηλαδή σύνολο 134,4 ευρώ. Το υπουργείο Εργασίας δεν έχει ξεκαθαρίσει αν οι περικοπές θα φτάσουν και στα κατώτατα όρια. Αν όμως φτάσουν και περικοπεί το 20% της προσωπικής διαφοράς επιμερισμένο σε κύρια και επικουρική, ο χαμηλοσυνταξιούχος θα χάσει 26,8 ευρώ τον μήνα και η κυβέρνηση θα «υπερηφανεύεται» ότι τον προστάτεψε.
1ο παράδειγμα
Γυναίκα συνταξιούχος που αποχώρησε από τον ιδιωτικό τομέα ως μητέρα ανηλίκου στη 12η ασφαλιστική κλάση με 6.000 ημέρες ασφάλισης λαμβάνει σήμερα κύρια σύνταξη προ φόρων και υγειονομικής περίθαλψης 612 ευρώ και 170 ευρώ επικουρική. Η προσωπική διαφορά που μπαίνει στο στόχαστρο είναι 83 ευρώ για την κύρια και 45 ευρώ για την επικουρική. Σύνολο 128 ευρώ. Σύμφωνα με το μεικτό σύστημα περικοπών που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση, η συνταξιούχος θα χάσει 25,6 ευρώ τον μήνα επιμερισμένα σε δύο μέρη. Δηλαδή θα χάσει 19,2 ευρώ από την κύρια σύνταξη και 6,4 από την επικουρική.
2ο παράδειγμα
Συνταξιούχος του Δημοσίου που λαμβάνει συνολικά 1.050 ευρώ (900 ευρώ κύρια σύνταξη και 150 επικουρική) μετά τον επανυπολογισμό εμφανίζει προσωπική διαφορά 180 ευρώ στην κύρια σύνταξη και 28,61 στην επικουρική. Σύνολο 208,61. Σύμφωνα με το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας για μεικτό σύστημα περικοπών, θα χάσει το 50% της προσωπικής διαφοράς, δηλαδή 104,3 ευρώ που θα επιμεριστεί ως εξής: θα χάσει 78,2 ευρώ από την κύρια σύνταξη (75% της προσωπικής διαφοράς) και 26,1 ευρώ (25%) από την επικουρική. Οι νέες αποδοχές του θα είναι 821,8 ευρώ κύρια σύνταξη και 123,9 επικουρική. Ωστόσο, σε αυτή την οριακή περίπτωση η μείωση θα είναι μικρότερη κατά 50 ευρώ, καθώς τα νέα μειωμένα ποσά δεν πρέπει να υπολείπονται των 1.000 ευρώ.
3ο παράδειγμα
Πανεπιστημιακός λαμβάνει κύρια σύνταξη 1.600 ευρώ και 300 επικουρική. Η προσωπική διαφορά στην κύρια σύνταξη είναι 368 ευρώ. Η επικουρική του δεν εμφανίζει προσωπική διαφορά. Ο συνταξιούχος θα χάσει 184 ευρώ μηνιαίως.
4ο παράδειγμα
Συνταξιούχος βενζινοπώλης λαμβάνει κύρια σύνταξη 997 ευρώ και επικουρική 450 ευρώ. Η προσωπική διαφορά στην κύρια σύνταξη είναι 235 ευρώ και στην επικουρική 230. Σύνολο 465 ευρώ. Ο συνταξιούχος θα καταγράψει απώλειες 232,5 ευρώ τον μήνα. Βάσει του μεικτού συστήματος περικοπών θα χάσει 174,3 ευρώ από την κύρια σύνταξη και 58,2 από την επικουρική. Οι νέες αποδοχές του θα είναι κύρια σύνταξη 822,7 ευρώ και επικουρική 391,8 ευρώ.
5ο παράδειγμα
Δικηγόρος μετά από 40 χρόνια ασφάλισης λαμβάνει σύνταξη 1.150 ευρώ και επικουρική 235 ευρώ. Η προσωπική διαφορά του στην κύρια σύνταξη είναι 435 ευρώ και στην επικουρική 114 ευρώ. Σύνολο 549 ευρώ. Ο συνταξιούχος θα «ματώσει» καθώς θα έχει απώλειες 274,5 ευρώ τον μήνα. Θα χάσει 205,8 ευρώ από την κύρια σύνταξη και 68,7 ευρώ από την επικουρική. Οι νέες αποδοχές του θα είναι κύρια σύνταξη 944,2 ευρώ και επικουρική 166,3 ευρώ.
H εξοικονόμηση
Οπως υπολογίζουν οι ειδικοί της ασφάλισης, το ύψος της συνολικής εξοικονόμησης από τις περικοπές της προσωπικής διαφοράς σε κύριες και επικουρικές συντάξεις φτάνει στα 900 εκατ. ευρώ, δηλαδή στο ήμισυ του στόχου των 1,8 δισ. ευρώ.
Η δαπάνη για τις επικουρικές συντάξεις -ύψους 3,4 δισ. ετησίως- παίζει σημαντικό ρόλο στο σύνολο της συνταξιοδοτικής δαπάνης που απαιτείται να μειωθεί. Οι δανειστές ωστόσο δίνουν μεγαλύτερο βάρος στις μειώσεις που επιφέρουν δημοσιονομικό όφελος. Στην περίπτωση της μείωσης των επικουρικών δεν καταγράφεται τέτοιο όφελος, καθώς με το προηγούμενο μνημόνιο απαγορεύτηκε η χρηματοδότηση του ενιαίου επικουρικού ταμείου από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η συνολική δαπάνη για συντάξεις (αν αποδώσουν τα σκληρά μέτρα) προβλέπεται ότι θα μειωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ από 17,92% σε 16,92%. Την ίδια ώρα, η κοινοποίηση της εγκυκλίου που αναφέρεται στον μαθηματικό τύπο υπολογισμού των νέων συντάξεων ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, καθώς θα αρχίσουν επιτέλους να εκδίδονται οι νέες συντάξεις και οι συνταξιούχοι θα δουν όχι θεωρητικά σε πινακάκια αλλά στο πορτοφόλι τους τις δραματικές περικοπές που προκάλεσαν οι αλχημείες Κατρούγκαλου. Για τον υπολογισμό των νέων συντάξεων λαμβάνεται υπόψη η προσαύξηση των αποδοχών με βάση τον μέσο ετήσιο γενικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.
Για παράδειγμα, ο μισθός ύψους 1.000 ευρώ του 2003 αντιστοιχεί σε σημερινές αποδοχές 1.291 ευρώ. Ο νέος τρόπος υπολογισμού με χαμηλότερους συντελεστές «χτίζει» συντάξεις από 413 έως και 1.300 ευρώ στην καλύτερη περίπτωση. Για εισόδημα ίσο με αυτό του ανειδίκευτου εργάτη (586 ευρώ τον μήνα) το νέο σύστημα με 20 έτη ασφάλισης δίνει κύρια σύνταξη 477 ευρώ, ενώ για 15 έτη ασφάλισης δίνει 413 ευρώ. Ο ασφαλισμένος με μέσο όρο αποδοχών 1.500 ευρώ θα πάρει σύνταξη με το νέο σύστημα 760 ευρώ, ενώ με το προηγούμενο καθεστώς θα έπαιρνε πάνω από 1.000 ευρώ.
Οι ειδικοί της ασφάλισης τονίζουν ότι τα μεγαλύτερα θύματα του νέου καθεστώτος είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες (δικηγόροι, μηχανικοί, έμποροι) που θα υποστούν συρρίκνωση των συντάξεών τους πάνω από 30%. Για παράδειγμα, έμπορος με 35 χρόνια ασφάλισης θα πάρει σύνταξη 930 ευρώ έναντι 1.350 που θα έπαιρνε με το προηγούμενο καθεστώς (μείωση 31%).