Με βάση την κυρίαρχη φιλολογία, οι πολιτικές απαξίωσης της ανθρώπινης εργασίας (ελαστικοποίηση εργασιακών σχέσεων, μείωση μισθών, εντατικοποίηση, ιδιωτικοποίηση αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης, κ.α.) είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας.
Κι ακόμη όταν δεν ερμηνεύονται κατ’ αυτόν τον τρόπο, η εφαρμογή αυτών των πολιτικών είναι τόσο γενικευμένη και σαρωτική σε όλο τον κόσμο, που δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η υποτίμηση της εργασίας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής.
Όλο και πιο συχνά ωστόσο το τελευταίο διάστημα, δημοσιεύονται εκθέσεις που υπογραμμίζουν με όσο το δυνατό πιο καθαρό τρόπο ότι η άγρια εκμετάλλευση δε στρέφεται μόνο ενάντια στους ανθρώπους, αλλά κι ενάντια στην ίδια την οικονομία. Ναρκοθετεί δηλαδή την μελλοντική κοινωνική πρόοδο. Η πιο πρόσφατη «υπενθύμιση» ήρθε από την Παγκόσμια Τράπεζα, που σε μια τελευταία έκδοσή της (World Development Report 2019) αφιερωμένη στον μεταβαλλόμενο χαρακτήρα της εργασίας, έμμεσα πλην σαφώς, ζητά να εγκαταλειφθεί η ασκούμενη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική! Στη θέση της, να υιοθετηθεί μια πιο γενναιόδωρη και αναδιανεμητική κοινωνική πολιτική! Δε συμβαίνει και τόσο συχνά και μάλιστα από έναν οργανισμό που είναι το δίδυμο αδερφάκι του ΔΝΤ…
Στην αρχή η έκθεση περιγράφει τις αλλαγές που συντελούνται στον εργασιακό χάρτη, ξεχωρίζοντας πέντε ως τις σπουδαιότερες. Η πρώτη σχετίζεται με ρευστότητα που συνοδεύει πλέον τον ορισμό και το πεδίο δραστηριότητας της επιχείρησης, εξ αιτίας της ανόδου της οικονομίας της πλατφόρμας. «Με τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, οι επιχειρηματίες δημιουργούν παγκόσμιες επιχειρήσεις στηριζόμενες στις πλατφόρμες που διαφέρουν από την παραδοσιακή παραγωγική διαδικασία στην οποία στο ένα άκρο παρέχονται οι εισροές και στο άλλο άκρο παραλαμβάνονται οι εκροές. Οι εταιρείες της πλατφόρμας συχνά δημιουργούν αξία προκαλώντας ένα αποτέλεσμα δικτύου που ενώνει πελάτες, παραγωγούς και προμηθευτές, καθώς διευκολύνει τις αλληλεπιδράσεις σε ένα πολύπλευρο μοντέλο». Η δεύτερη αλλαγή σχετίζεται με τις αλλαγές στις ειδικότητες. Συγκεκριμένα, μειώνεται η ζήτηση για λιγότερο προηγμένες ειδικότητες οι οποίες πλέον αντικαθίστανται από την τεχνολογία, ενώ αυξάνεται η ζήτηση για προηγμένες γνωσιακές και κοινωνιο-συμπεριφορικές ειδικεύσεις και συνδυασμούς δεξιοτήτων που συνδέονται με μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα. Η τρίτη διαπίστωση των ερευνητών της Παγκόσμιας Τράπεζας απάδει μιας ευρέως διαδεδομένης αντίληψης: «Η απειλή για τις θέσεις εργασίας από την τεχνολογία είναι υπερβολική- και η ιστορία έχει κατ’ επανάληψη διδάξει αυτό το μάθημα. Τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας ανά τον κόσμο στη βιομηχανία δε δικαιολογούν τέτοια ανησυχία», υποστηρίζει με έμφαση η Παγκόσμια Τράπεζα. Τέταρτο, το μερίδιο των άτυπων θέσεων εργασίας, σε ορισμένες αναπτυσσόμενες οικονομίες φθάνει ακόμη και το 90%», αναφέρει η έκθεση. Ορισμένα παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά: Στο Περού και την υπο-σαχάρια Αφρική για παράδειγμα οι άτυπες, ή καλύτερα «μαύρες» θέσεις εργασίας επί 30 σχεδόν χρόνια φτάνουν το 75%, ενώ στη Νότια Ασία αυξήθηκαν από 50% τη δεκαετία του 2000, σε 60% την περίοδο 2010-2016. Ως πέμπτο και τελευταίο γνώρισμα η Παγκόσμια Τράπεζα ξεχωρίζει τις αυξανόμενες αντιθέσεις, αποτέλεσμα συχνά των συγκρίσεων που φέρνει η επαφή των ανθρώπων με τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας καταλήγει σε συστάσεις πολιτικής που αμφισβητούν και ξεπερνούν την ακολουθούμενη. «Το ισχύον κοινωνικό συμβόλαιο έχει διαρραγεί στις περισσότερες αναπτυσσόμενες οικονομίες και φαίνεται όλο και πιο απαρχαιωμένο στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες. Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο θα πρέπει να περιλαμβάνει επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο που θα επιφέρει περισσότερες ευκαιρίες στους εργάτες να βρουν καλύτερες θέσεις εργασίας, υπογραμμίζει η έκθεση. Οι προτάσεις της συντείνουν σε δύο κατευθύνσεις: επενδύσεις στην παιδεία και την κοινωνική προστασία. Επιπλέον, αύξηση των φόρων που ισοδυναμεί με τερματισμό του φορολογικού αγώνα προς τα κάτω που διεξάγεται με υποτιθέμενο έπαθλο νέες επενδύσεις και μοναδικούς ωφελημένους τις μεγάλες επιχειρήσεις. «Η μείωση της φορο-αποφυγής από τις μεγάλες εταιρείες, ειδικότερα των νέων εταιρειών – πλατφόρμας, είναι μια άλλη δυνητική πηγή χρηματοδότησης», τονίζει. Αναφέρει μάλιστα ότι περίπου το 50% του εισοδήματος των πολυεθνικών φορολογείται με ένα πραγματικό συντελεστή της τάξης του 5%!!!
Το ερώτημα φυσικά που εγείρεται είναι κατά πόσο αυτές οι πέρα για πέρα κοινωνικά αναγκαίες και δίκαιες προτροπές μπορούν να υλοποιηθούν σήμερα ή αποτελούν την άλλη όψη των τεχνολογικών καινοτομιών και επαναστάσεων, εγγενές χαρακτηριστικό της σύγχρονης οικονομίας…
Πηγή: Νέα Σελίδα
