Η ποιητική συλλογή ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ, του Βασίλη Καλαμαρά, η επανέκδοση του 2019, από τις εκδόσεις Αρμός – Παρουσία, των Γιώργου και Βασίλη Χατζηιακώβου, ενοποιεί την πρώτη έκδοση του 2012 από τις εκδόσεις Ιδεόγραμμα του αείμνηστου Χρήστου Δάρρα, έχοντας 3 ποιήματα στην τωρινή έκδοση και το πρόσφατο ποίημα του Βασίλη, το ομότιτλο ποίημα.
Ταυτοχρόνα γίνεται μία συλλογή χωρίς τέλος, σε μία συνεχή και αδιάκοπη διαδικασία, αφού όπως αναφέρει ο ίδιος ο Βασίλης στον υπότιτλο του ποιήματος Ειρηνικός Πολεμικός είναι A poem in progress.
Σε όλα υπάρχει η σχεδόν εμμονική παρατήρηση του Βασίλη στη σύγκρουση των αντιθέτων, γύρω μας ή και εντός μας. Η αντίθεση δεν είναι μόνο εννοιολογική αλλά συχνά φωτογραφική, όπου σχεδόν ως αντικρυστές εικόνες παρατίθενται οι λέξεις, οι λέξεις έννοιες και οι λέξεις σχήματα.
(από το ποίημα Ειρηνικός Πολεμικός)
Σῶμα Εἰρήνης Σῶμα Πολέμου
Τυραννισμένο Ἀγλαϊσμένο
Καταμαρτυρημένο Κατασημαδεμένο
Πολεμοποιὸ Εἰρηνοποιὸ
Πνεῦμα
Ψυχὴ
Εἰρηνικοῦ Πολεμικοῦ
Καρδιὰ
Πολεμικὴ Εἰρηνικὴ
Ἐντός μας ἀγρυπνεῖ
Αφήνοντας “μόνα” τα ουσιαστικά Πνεύμα, Ψυχή και στη συνέχεια καρδιά να προσδιορίζουν και να προσδιορίζονται από τα επίθετα ειρηνικός και πολεμικός, κατά τη γνώμη μου όχι τυχαία παρατεθειμένα σε συγκεκριμένη σειρά, ανάλογη των ουσιαστικών. Εδώ ο ποιητής θα έλεγε κάποιος, “φοβάται” το συναίσθημα ή την παρόρμηση ή το θυμικό, θέτοντας σαφέστατα το πολεμική πριν την ειρηνική, μετά την καρδιά και δίνοντας έμφαση σε αυτό με τον επόμενο στίχο του “εντός μας αγρυπνεί”.
Ο Βασίλης Καλαμαράς-ψάχνοντας τον- με έφερε με την ποίησή του στην ίδια την γέννηση και την αέναη διαδικασία της σύγκρουσης των αντιθέτων, της συνύπαρξης σε κύκλους σύνθεσης και αποσύνθεσης.
Διαβάζω από το νεοεισαχθέν και ομότιτλο ποίημα σε αυτήν την εξαιρετική επανέκδοση.
Εἰρηνικὸς μὲ φιλιὰ καταματωμένα
Μ’ ὅλα τὰ φιλιὰ τοῦ κατακόκκινα
Καταματωμένος ὁ Πολεμικὸς
τὸν φιλὰ Τὸν ἀποφιλὰ κατακόκκινος τεφρὸς
Φιλιοῦνται ἀγκαλιάζονται περιστρέφονται
Καταματωμένοι κατακόκκινοι ἀποτεφρωμένοι
Σ’ ἕναν χορὸ ζωῆς ἢ θανάτου
Εἰρηνικὸς εἰρηνεύει
Πολεμικὸς ἐκστρατεύει
Σὲ μάχες μὲ ἢ χωρὶς φιλιὰ
Φιλιοῦνται ἀγκαλιάζονται καταρρέουν
Σὲ μονομαχίες κατὰ σωμάτων
Ὁ ἕνας κοιτάζει τὸν ἄλλον κατάματα
Μέσα στὰ μάτια ὁ πόλεμος
Καὶ στὸν βυθό τους ἡ εἰρήνη
Ταυτόχρονα διαβάζω από τον Κοσμικό Κύκλο του Εμπεδοκλή ένα απόσπασμα
Μα έλα, άκου τα λόγια μου, γιατί η μάθηση αυξάνει τη σοφία.
Όπως είπα και πριν, δηλώνοντας των λόγων μου τα όρια,
διπλή θα πω ιστορία:
κάποτε απ᾽ τα πολλά βγήκε
το ένα και μ᾽ άλλη φορά απ᾽ το ένα τα πολλά,
η φωτιά και το νερό κι η γη και του αγέρα το θεόρατο ύψος,
και, χωριστά απ᾽ αυτά, η ολέθρια Φιλονικία,
ίδια απ᾽ όπου κι αν τη δεις,
κι ανάμεσά τους η Αγάπη, ίση στο μήκος και στο πλάτος.
Αυτήν να την κοιτάξεις με το νου σου, μη στέκεσαι με θαμπωμένα μάτια.
Αυτή ᾽ναι που τη θεωρούνε έμφυτη ως και στα μέλη των θνητών,
χάρη σ᾽ αυτή κάνουνε σκέψεις φιλικές κι έργα αρμονικά,
Χαρά λέγοντάς τη με τ᾽ όνομα και Αφροδίτη.
Αυτήν ποτέ δεν τη βλέπουν οι θνητοί, όταν γυρίζει
ανάμεσά τους. Εσύ όμως άκουσε τις ντόμπρες μου κουβέντες.
Όλ᾽ αυτά είναι ίσα και συνομήλικα,
μα το καθένα έχει δικά του προνόμια και χαρακτήρα,
κι άρχουν διαδοχικά, σαν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου.
Πέρα απ᾽ αυτά, τίποτα δεν γεννιέται ούτε πεθαίνει.
Η σύνδεση, κατά τη γνώμη μου είναι αναπόφευκτη, καθώς ο Βασίλης Καλαμαράς, δεν ποιει απλά και αριστοτεχνικά τον λόγο αλλά φιλοσοφεί.
Ταυτόχρονα, περνά από αυτό που ονομάζουμε εσωτερική πάλη, διάχυτη παντού στο έργο του,
χαρακτηριστικά αναφέρω
από το Σύμμαχος εχθρός
Να μην θυμηθώ να θυμηθώ
να μην ξεχάσω να ξεχάσω
να μην αγαπήσω να αγαπήσω
να μην μισήσω να μισήσω
να μην χαρώ να χαρώ
να μην λυπηθώ να λυπηθώ
στο είναι και στο γίγνεσθαι, στην ίδια την οντότητα
χαρακτηριστικά αναφέρω
από το ίδιο ποίημα
Είμαι δεν είμαι
Δεν είσθε είσθε
Υπάρχετε δεν υπάρχετε
Ανύπαρκτοι υπαρκτοί
Νεκροί ζωντανοί
Τεθνεώτες ζώντες…”…
Γίνεται σχεδόν σπαρακτικός, κραυγάζει και γίνεται πια βαθιά πολιτικός. Κρίνει και κρίνεται, ακούει και ακούγεται ή τουλάχιστον προσπαθεί να ακουστεί.
Διαβάζω από το ποίημά του Ειρηνικός Πολεμικός, όπου εξαιρετικά και λιτά κάνει αναφορά στις αισθήσεις και προχωρά στην έννοια του συμπαντικού ατόμου, περνώντας από το μικρόκοσμο στον μακρόκοσμο, από το κύτταρο στο άπειρο.
Μέσα στὰ μάτια μας εἰρηνεύει ὁ Πολεμικὸς
Μέσα στὰ μάτια μας μάχεται ὁ Εἰρηνικὸς
Οἱ πέντε αἰσθήσεις μας σὲ ἔγερση ρέουσες
Ἠλεκτρικὲς μαγνητικὲς ἐκ σώματος ‘
Ἄρχεται καὶ τελειούται ρυθμὸς
Μαγνητικὸς ἠλεκτρόνιος νετρόνιος
προχωρώντας από τα “πάντα ρει” του Ηράκλειτου στο “όλον” του Χέγκελ.
Γύρω μέσα στὸ κύτταρο κινητικὸς
Εἰρηνικὸς Πολεμικὸς ὁμοὺ ἀδιάσπαστος
Οι στοιχειώδεις αρχές της διαλεκτικής μεθόδου είναι λίγο πολύ γνωστές. Η σκέψη (στον Hegel) ή η ύλη (στον Marx) προχωράει μέσω διαδοχικών θέσεων/αντιθέσεων προς μία σύνθεση που θα είναι συμφιλίωση των αντιθέτων.
Βασική έννοια της διαλεκτικής είναι η έννοια της ολότητας, ιδίως στον Hegel για τον οποίο «η αλήθεια είναι το όλον»: (Die Wahrheit is die Granze) και το όλον είναι μία οντότητα που αναπτύσσεται μέσω διαδοχικών περασμάτων από τη θέση στην αντίθεσή της και από εκεί σε μία σύνθεση που είναι συμφιλίωση της θέσης και της αντίθεσης σε ένα ανώτερο επίπεδο που διατηρεί ό,τι είναι λογικό και στις δύο.
Βασική έννοια και σε αυτή την ποιητική συλλογή του Βασίλη Καλαμαρά είναι η ίδια η ζωή, η σύγκρουση και το όλον. Το καταθέτει εξαιρετικά, εμβαθύνοντας στην ίδια την ύπαρξη και τις θεωρίες για αυτή και τον κόσμο.
Χαρακτηριστική, άλλωστε, η αναφορά του μοναδικού εικαστικού Κωνσταντίνου Ξενάκη, ο οποίος και φιλοτέχνησε το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο του βιβλίου, στην πρώτη έκδοση
Αυτό που βλέπουμε είναι όπως το βλέπουμε; ή μήπως δεν το βλέπουμε καν διότι υπάρχει αλλοιώς.
Είσαι και δεν είσαι αυτό που ίσως είσαι.
Σημασία έχει αυτό όπως είναι.
Κωνσταντίνος Ξενάκης
Σε ευχαριστώ Βασίλη!!!!
Θανοπούλου Κατερίνα
- Η Θανοπούλου Κατερίνα είναι εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής και ποιήτρια. Οι ποιητικές της συλλογές Λαβύρινθος Μνήμη και Άπνοια Μνήμη κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Άπαρσις.
* Ο Βασίλης Καλαμαράς είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου. Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές στις εκδόσεις “Καστανιώτη”, μεταξύ 1997-1998, τη συλλογή “Ειρηνικός πολεμικός” στις εκδόσεις Ιδεόγραμμα (2012) και την ανατύπωση της από τις εκδόσεις Παρουσία- Αρμός.
