Χιλιάδες πολίτες της Κολομβίας συμμετείχαν χθες Δευτέρα σε μαζικές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα υπέρ της ειρηνευτικής διαδικασίας με την οργάνωση πρώην ανταρτών FARC, προειδοποιώντας πως οι πολιτικές του προέδρου Ιβάν Ντούκε ενδέχεται να την ακυρώσουν και να οδηγήσουν σε αναζωπύρωση της βίας.
Οι διαδηλωτές γέμισαν την κεντρική πλατεία Μπολίβαρ στη Μπογκοτά, ανεμίζοντας σημαίες της χώρας και φωνάζοντας ρυθμικά ότι θέλουν ειρήνη.
Ο Γκουστάβο Πέτρο, ο αριστερός αντίπαλος του Ντούκε στις προεδρικές εκλογές του 2018, πρώην υπουργοί και πολλοί ακόμη πολιτικοί της αντιπολίτευσης συμμετείχαν στην κινητοποίηση. Διαδηλώσεις και πορείες έγιναν επίσης σε άλλες πόλεις της Κολομβίας.
«Ως Κολομβιανή, απευθύνω στους πάντες έκκληση να ενωθούμε, να γυρίσουμε τη σελίδα του μίσους, του πόνου, του παρελθόντος και του πολέμου», δήλωσε η Κλαούντια Λόπες, στέλεχος της Πράσινης Συμμαχίας.
Τις χθεσινές κινητοποιήσεις πυροδότησαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Ντούκε, με τις οποίες κατέστησε σαφές πως εναντιώνεται σε έξι από τα συνολικά 159 άρθρα της νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία της λεγόμενης Ειδικής Δικαιοδοσίας για την Ειρήνη (JEP), του ειδικού δικαστηρίου που είναι αρμόδιο για την εκδίκαση των σημαντικότερων υποθέσεων της περιόδου του εμφυλίου.
Αυτό το μεταβατικό σύστημα απόδοσης δικαιοσύνης δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας ειρήνης που υπέγραψε η κυβέρνηση του προηγούμενου προέδρου Χουάν Μανουέλ Σάντος με τις Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC) το 2016, προκειμένου να τερματιστεί ο εμφύλιος πόλεμος που κράτησε 52 χρόνια. Η διευθέτηση που συμφωνήθηκε προβλέπει επιεική αντιμετώπιση των πρώην ανταρτών και των στρατιωτικών που δεσμεύονται να συνεργαστούν με τη JEP. Ο πρόεδρος Ντούκε επικρίνει τη συμφωνία, που θεωρεί ότι επιδεικνύει υπερβολική υποχωρητικότητα προς τους αντάρτες.
Ο νέος πρόεδρος της χώρας, που ανήκει στη σκληρή Δεξιά, ανήγγειλε ότι θα στείλει τη νομοθεσία πίσω στο Κογκρέσο, αξιώνοντας να διευκρινιστεί πως η παράταξη FARC — η οποία μετά τη συμφωνία αφοπλίστηκε, διαλύθηκε και μετασχηματίστηκε σε πολιτικό κόμμα διατηρώντας το ίδιο ακρώνυμο στα ισπανικά — πρέπει να δώσει χρηματικές αποζημιώσεις στα θύματά της, αλλά και να διασαφηνιστούν οι όροι για τις ενδεχόμενες εκδόσεις μελών των ανταρτών σε άλλα κράτη.
Επίσης, αξιώνει να επιβληθούν πολύ αυστηρότερες ποινές για εγκλήματα πολέμου, να επιτραπεί στην ποινική δικαιοσύνη να διενεργεί έρευνες για πρόσωπα που βάσει της συμφωνίας ειρήνης υπόκεινται μόνο στη JEP, και να αποκλειστούν τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσης από τα αδικήματα που υπόκεινται σε αυτήν.
Η νομοθεσία που διέπει τη JEP έχει ήδη επικυρωθεί από το Κογκρέσο και το Συνταγματικό Δικαστήριο. Οι τροποποιήσεις που απαιτεί ο Ντούκε ενδέχεται να προϋποθέτουν την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Η αντιπολίτευση αντιτείνει πως ο νέος πρόεδρος εγείρει προβλήματα για τα οποία έχουν ήδη δοθεί λύσεις από το Συνταγματικό Δικαστήριο και τον κατηγορεί ότι δεν σέβεται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τη διάκριση των εξουσιών. Ερίζει πως ο Ντούκε θέλει να εμποδίσει τη JEP να ερευνήσει την παράνομη απόσπαση εκτάσεων γης από εκτοπισμένους.
Λένε επίσης ότι το κόμμα του Δημοκρατικού Κέντρου (CD) του Ντούκε δεν θέλει η JEP να διενεργήσει το σκάνδαλο των falsos positivos («ψευδών θετικών»): έως και 10.000 άμαχοι σκοτώθηκαν και παρουσιάστηκαν σαν αντάρτες, από στρατιωτικούς που επεδίωκαν προαγωγές, επιδόματα και άλλα οφέλη.
«Η JEP είναι ο μόνος δρόμος για την αλήθεια και την ειρήνη, αυτός είναι ο λόγος που τη φοβούνται κάποιοι πολιτικοί που πλούτισαν εκμεταλλευόμενοι την οδύνη άλλων», δήλωσε ο Πάμπλο Κατατούμπο, γερουσιαστής των FARC.
Οι διαδηλωτές προέτρεψαν το Κογκρέσο να απορρίψει τις προτάσεις του Ντούκε, πιθανότητα που αρκετοί αναλυτές θεωρούν ισχυρή.
Η αντιπρόεδρος Μάρτα Λουσία Ραμίρες από την πλευρά της διαβεβαίωσε ότι η πρόθεση του Ντούκε είναι να γεφυρώσει τα χάσματα και να κλείσει τις πληγές στην Κολομβία, κατηγορώντας τους διαδηλωτές πως προσπαθούν να «στήσουν την κυβέρνηση στον τοίχο».
Η συμφωνία ειρήνης του 2016 οδήγησε στον αφοπλισμό των 7.000 ανταρτών των FARC και τον μετασχηματισμό της οργάνωσης σε πολιτικό κόμμα.
Εκφράζονται φόβοι ότι η ειρηνευτική διαδικασία κινδυνεύει να καταρρεύσει και πολλοί πρώην αντάρτες να προστεθούν στις τάξεις περίπου 1.000 μελών της οργάνωσης που συνεχίζουν τη δράση τους, ή στις τάξεις του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης (ELN).
Ο ELN, επισήμως η τελευταία οργάνωση που συνεχίζει τη δράση της στην Κολομβία, εκτιμάται ότι διαθέτει περίπου 2.000 μαχητές. Τον Ιανουάριο ανέλαβε την ευθύνη για μια βομβιστική επίθεση με πάνω από 20 νεκρούς στην αστυνομική σχολή στη Μπογκοτά.
Από το 1958 μέχρι σήμερα, η ένοπλη σύρραξη στην Κολομβία στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 260.000 ανθρώπους, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα το Εθνικό Κέντρο για την Ιστορική Μνήμη. Άλλα 7 και πλέον εκατομμύρια πολίτες της χώρας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, ενώ 83.000 άνθρωποι θεωρούνται επισήμως αγνοούμενοι.