Κίτρινα Γιλέκα: «Είναι μια αυθεντική εξέγερση»

Πώς απο­τι­μάς τις προ­τά­σεις του Μα­κρόν στο διάγ­γελ­μά του;

Είναι η δεύ­τε­ρη υπο­χώ­ρη­ση της κυ­βέρ­νη­σης μετά την κα­τάρ­γη­ση του φόρου στα καύ­σι­μα στις 4 Δε­κέμ­βρη. Τώρα υπο­χω­ρεί από την αύ­ξη­ση που είχε επι­βά­λει το Γε­νά­ρη του 2018 στις ει­σφο­ρές κοι­νω­νι­κής ασφά­λι­σης από 6,6% σε 8,3%. Αυτές οι υπο­χω­ρή­σεις αυ­ξά­νουν την αυ­το­πε­ποί­θη­ση όλων, γιατί αρ­χί­ζει να γί­νε­ται συ­νεί­δη­ση το γε­γο­νός ότι ο αγώ­νας έχει απο­τέ­λε­σμα. Φυ­σι­κά, τα μέτρα που ανα­κοι­νώ­θη­καν ως τώρα είναι πολύ με­τριο­πα­θή και πολύ κα­θυ­στε­ρη­μέ­να και κυ­ρί­ως έχουν με­γά­λη δόση εξα­πά­τη­σης. Για πα­ρά­δειγ­μα, η αύ­ξη­ση του κα­τώ­τα­του μι­σθού (SMIC) κατά 100 ευρώ δεν είναι αυτό που φαί­νε­ται. Δεν πρό­κει­ται για κα­θα­ρή αύ­ξη­ση στον SMIC, αλλά απλή αύ­ξη­ση ενός πε­ριο­ρι­σμέ­νου κρα­τι­κού επι­δό­μα­τος στους χα­μη­λό­μι­σθους ερ­γά­τες. Και αυτή θα την πλη­ρώ­σουν οι φο­ρο­λο­γού­με­νοι, όχι οι ερ­γο­δό­τες. Δη­λα­δή δεν είναι μια αύ­ξη­ση στον κα­τώ­τα­το μισθό αλλά μια επι­δό­τη­ση. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αυτό εξορ­γί­ζει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο τον κόσμο και συ­νε­πώς θα προ­κα­λέ­σει νέες κι­νη­το­ποι­ή­σεις.

Ένας δια­δη­λω­τής με κί­τρι­νο γι­λέ­κο από την Ρεν πε­ρι­γρά­φει το κί­νη­μα ως «στα­γό­να βεν­ζί­νης που ξε­χει­λί­ζει τη δε­ξα­με­νή». Πώς θα πε­ριέ­γρα­φες εσύ τα κί­τρι­να γι­λέ­κα;

Πι­στεύω ότι είναι μια αυ­θε­ντι­κή εξέ­γερ­ση. Δεν είναι ακόμα μια μα­ζι­κή εξέ­γερ­ση της πλειο­ψη­φί­ας, αλλά είναι αυ­θε­ντι­κή εξέ­γερ­ση. Δεν είναι μια πα­ρα­δο­σια­κή κοι­νω­νι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση. Από το ξε­κί­νη­μά της πέ­ρα­σε στην επί­θε­ση. Μέχρι σή­με­ρα στη Γαλ­λία δεν εί­χα­με δει ένα γε­νι­κευ­μέ­νο κί­νη­μα να περνά στην επί­θε­ση μετά το 1968. Το κί­νη­μα απαί­τη­σε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αύ­ξη­ση στους μι­σθούς και μεί­ω­ση του κό­στους ζωής. Ζητά δη­λα­δή μια ανα­δια­νο­μή του πλού­του. Δεν είναι ένα αμυ­ντι­κό κί­νη­μα ενά­ντια σε κά­ποια κυ­βερ­νη­τι­κή αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­ση, είναι επι­θε­τι­κό.

Από την άλλη, είναι ένα απο­λύ­τως ετε­ρο­γε­νές κί­νη­μα, πα­ρά­γω­γο μιας εξέ­γερ­σης που προ­έ­κυ­ψε μέσα από τα σπλά­χνα της κοι­νω­νί­ας. Δεν προ­έ­κυ­ψε σε καμία πε­ρί­πτω­ση από τις πα­ρα­δο­σια­κές ορ­γα­νώ­σεις. Αντί­θε­τα, είναι ένα κί­νη­μα που απο­κρυ­στάλ­λω­σε όλη την οργή και την αγα­νά­κτη­ση που είχαν συσ­σω­ρευ­τεί στην κοι­νω­νία, ένα κί­νη­μα στο οποίο συ­νε­νώ­νο­νται όλες οι προη­γού­με­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις, και στο οποίο βρί­σκει διέ­ξο­δο όλος ο θυμός που μέχρι πρό­τι­νος δεν είχε με­τα­τρα­πεί σε κι­νη­το­ποί­η­ση. Στην πράξη, είναι η στα­γό­να που ξε­χει­λί­ζει το πο­τή­ρι.

Σε αυτές τις τε­λευ­ταί­ες τρεις βδο­μά­δες κι­νη­το­ποι­ή­σης, εντυ­πω­σιά­ζουν η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, ο ρι­ζο­σπα­στι­κός χα­ρα­κτή­ρας, η δη­μο­κρα­τι­κή-ορι­ζό­ντια λει­τουρ­γία και η ικα­νό­τη­τά της να ορ­γα­νώ­σει 4 δια­δο­χι­κές μέρες πα­νε­θνι­κής κι­νη­το­ποί­η­σης. Ξε­χω­ρί­ζει επί­σης η εμ­φα­νής πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση εκεί­νων που λει­τουρ­γούν ως εκ­πρό­σω­ποι του κι­νή­μα­τος, με δε­δο­μέ­νο ότι είναι άν­θρω­ποι χωρίς προη­γού­με­νη πο­λι­τι­κή εμπει­ρία.

Πρέ­πει να το­νί­σου­με εξαρ­χής τον τρόπο με τον οποίο κά­λυ­ψαν τα ΜΜΕ τη σύ­γκρου­ση και την αντί­δρα­ση που προ­κά­λε­σε από τους πο­λι­τι­κούς. Οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις και οι αγω­νι­στές του κι­νή­μα­τος δέ­χτη­καν την τα­ξι­κή αλα­ζο­νεία των ελίτ, πα­ρό­μοια με την πε­ρι­φρό­νη­ση που ζή­σα­με στη Γαλ­λία κατά το δη­μο­ψή­φι­σμα για το Ευ­ρω­σύ­νταγ­μα το 2005. Τώρα, απέ­να­ντι σε αυτήν την αντι­με­τώ­πι­ση, πα­ρα­κο­λου­θού­με μια αυ­θε­ντι­κή πο­λι­τι­κο­ποί­η­ση των αν­θρώ­πων. Στη Γαλ­λία αυτήν τη στιγ­μή υπάρ­χουν δε­κά­δες χι­λιά­δες, ίσως κι εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες άν­θρω­ποι που πο­λι­τι­κο­ποιού­νται σε χρόνο ρεκόρ. Η πρό­κλη­ση για εμάς, που εκ­προ­σω­πού­με τα ορ­γα­νω­μέ­να κοι­νω­νι­κά και πο­λι­τι­κά κι­νή­μα­τα στη Γαλ­λία, είναι να στα­θού­με στο πλευ­ρό αυτού του κι­νή­μα­τος ώστε να απο­κτή­σει μια όσο πιο δυ­να­τή αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή έκ­φρα­ση. Ωστό­σο, δεν πρέ­πει να αρ­νού­μα­στε την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα των και­ρών που ζούμε, όπως τους ελιγ­μούς και τις προ­σπά­θειες της ακρο­δε­ξιάς να «αρ­πά­ξει» αυτό το κί­νη­μα. Είναι ένα πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα αυτό και δεν έχει κα­νέ­να όφε­λος να αρ­νού­μα­στε ότι απο­τε­λεί μέρος της πλο­κής. Γι’ αυτό, η ενο­ποί­η­ση που ορ­γα­νώ­νε­ται από τα κάτω, σε το­πι­κό επί­πε­δο, ανά­με­σα στα κί­τρι­να γι­λέ­κα και τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα είναι ένα πολύ ση­μα­ντι­κό στοι­χείο ως απά­ντη­ση στις προ­σπά­θειες και τους χει­ρι­σμούς της ακρο­δε­ξιάς.

Η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα, ο ρι­ζο­σπα­στι­σμός, η μα­χη­τι­κό­τη­τα, η επα­γρύ­πνη­ση τόσων αν­θρώ­πων, τα οδο­φράγ­μα­τα στη Ηλύ­σια Πεδία… όλα αυτά ανα­κα­λούν μνή­μες μιας «υπό­γειας» ιστο­ρί­ας (επα­να­στά­σε­ων, γε­νι­κών απερ­γιών) της Γαλ­λί­ας. Επί­σης μας υπεν­θυ­μί­ζουν τις ήττες του πα­ρα­δο­σια­κού ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος τα τε­λευ­ταία 15 ή 20 χρό­νια. Σε αυτήν την πε­ρί­ο­δο, το επί­πε­δο της σύ­γκρου­σης δεν ξε­περ­νού­σε ποτέ ένα συ­γκε­κρι­μέ­νο όριο, και πολ­λοί πί­στευαν ότι η πιο ρι­ζο­σπα­στι­κή προϊ­στο­ρία μας είχε εξα­λει­φθεί από τη συλ­λο­γι­κή συ­νεί­δη­ση. Αλλά η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ήταν δια­φο­ρε­τι­κή. Ακόμα και άν­θρω­ποι που δεν είχαν συμ­με­τά­σχει σε εκεί­νες τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις έχουν συ­νεί­δη­ση του αδιε­ξό­δου που αντι­με­τω­πί­ζουν οι πα­ρα­δο­σια­κές μορ­φές πάλης.

Αλλά μπο­ρεί να έχου­με επί­σης μια προ­σπά­θεια να επι­λυ­θούν τα υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα και να δη­μιουρ­γη­θεί ένας συ­σχε­τι­σμός δύ­να­μης που να μπο­ρεί να νι­κή­σει, μέσα από την ανα­ζή­τη­ση «συ­ντο­μό­τε­ρων δρό­μων» στις ρι­ζο­σπα­στι­κές δρά­σεις. Δη­λα­δή να ελ­πί­ζει κα­νείς ότι συ­γκε­κρι­μέ­νες μορ­φές δρά­σης μπο­ρούν από μόνες τους να επι­λύ­σουν τα βα­θύ­τε­ρα προ­βλή­μα­τα. Μόνο που δεν υπάρ­χουν «συ­ντο­μό­τε­ροι δρό­μοι». Αν θέ­λου­με να ωθή­σου­με τον Μα­κρόν σε υπο­χώ­ρη­ση, πρέ­πει να ορ­γα­νώ­σου­με ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρους αν­θρώ­πους, πρέ­πει να ξε­πε­ρά­σου­με το μέ­γε­θος της ση­με­ρι­νής κι­νη­το­ποί­η­σης. Θα πρέ­πει να «σπά­σου­με το τα­βά­νι» που ως τώρα πε­ριο­ρί­ζει το μέ­γε­θος της συμ­με­το­χής, ακόμα και στα κί­τρι­να γι­λέ­κα.

Σή­με­ρα αντι­με­τω­πί­ζου­με ένα πρό­βλη­μα με το οποίο εί­μα­στε πολύ εξοι­κειω­μέ­νοι στη Γαλ­λία τα τε­λευ­ταία χρό­νια. Βλέ­που­με εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες αν­θρώ­πους να συμ­με­τέ­χουν σε κι­νη­το­ποι­ή­σεις, αλλά να απο­τυγ­χά­νουν να κά­νουν το βήμα πα­ρα­πά­νω. Το και­νούρ­γιο στοι­χείο με τα κί­τρι­να γι­λέ­κα είναι ότι τα υπο­στη­ρί­ζει το 70% του πλη­θυ­σμού. Πα­ρα­κο­λου­θού­με ένα σε­νά­ριο που θυ­μί­ζει εκεί­νο που ζή­σα­με στη Γαλ­λία το 1995, μια δυ­να­μι­κή την οποία εί­χα­με πε­ρι­γρά­ψει ως «απερ­γία δι’ αντι­προ­σώ­που». Εν­νο­ού­σα­με ότι ένα συν­δι­κά­το που κι­νη­το­ποιού­ταν ενερ­γο­ποιού­σε ένα 10% ενώ ένα άλλο 70% ήταν πρό­θυ­μο να τους υπο­στη­ρί­ξει. Αλλά αυτό που χρεια­ζό­μα­στε είναι να με­τα­σχη­μα­τί­σου­με αυτήν την «εκ­προ­σώ­πη­ση», αυτήν την μειο­ψη­φία που ανα­λαμ­βά­νει δράση, σε συλ­λο­γι­κή δράση. Αυτός είναι ο μόνος τρό­πος να νι­κή­σου­με πραγ­μα­τι­κά τον Μα­κρόν.

Πώς γί­νε­ται αυτό το κί­νη­μα να οδη­γή­σει την κυ­βέρ­νη­ση σε υπο­χώ­ρη­ση μέσα σε 3 βδο­μά­δες ενώ, για πα­ρά­δειγ­μα, το 2010 εκα­τομ­μύ­ρια άν­θρω­ποι κι­νη­το­ποι­ή­θη­καν στους δρό­μους ενά­ντια στη συ­ντα­ξιο­δο­τι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση αλλά έχα­σαν;

Επει­δή βλέ­που­με μια δυ­νη­τι­κή ενό­τη­τα που τρό­μα­ξε την κυ­βέρ­νη­ση. Έχει δοθεί πολύ προ­σο­χή στις βί­αιες συ­γκρού­σεις στο Πα­ρί­σι, αλλά το πιο ση­μα­ντι­κό στοι­χείο είναι ότι πλα­τιά τμή­μα­τα του πλη­θυ­σμού συμ­με­τέ­χουν ενερ­γά πα­ντού, συ­ντα­ξιού­χοι, ερ­γά­τες, άνερ­γοι, φοι­τη­τές, μα­θη­τές.

Πιο συ­γκε­κρι­μέ­να είναι η νε­ο­λαία αυτή που τρο­μά­ζει την κυ­βέρ­νη­ση. Πρέ­πει να το­νί­σου­με τον σχε­δόν ημι-εξε­γερ­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα των συν­θη­μά­των που έχει υιο­θε­τή­σει το κί­νη­μα (και την απή­χη­σή τους). Δεν έχω ξα­να­δεί τέ­τοιου εί­δους κι­νη­το­ποι­ή­σεις, με χι­λιά­δες αν­θρώ­πους να θέ­λουν να πάνε ως το κέ­ντρο του Πα­ρι­σιού, τα Ηλύ­σια Πεδία, όπως φα­ντά­ζο­μαι έκα­ναν οι αγρό­τες στην εποχή τους όταν εξε­γεί­ρο­νταν ενά­ντια στον άρ­χο­ντα και πή­γαι­ναν ως το κά­στρο του. Όλα αυτά παί­ζουν βα­ρύ­νο­ντα ρόλο στην κα­τά­στα­ση.

Κρί­νο­ντας από τις πρώ­τες αντι­δρά­σεις στις δη­λώ­σεις του Μα­κρόν, όλα δεί­χνουν ότι οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις θα συ­νε­χι­στούν, το οποίο δη­μιουρ­γεί τη δυ­να­τό­τη­τα για μια με­γά­λη κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή κρίση. Αλλά είναι μια κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή κρίση που έρ­χε­ται σε μια συ­γκυ­ρία που οι αρι­στε­ρές εναλ­λα­κτι­κές σε πα­νε­θνι­κό επί­πε­δο απου­σιά­ζουν.

Το πρό­βλη­μα που αντι­με­τω­πί­ζου­με είναι ότι από δω και πέρα πρέ­πει να ξα­να­χτί­σου­με τα πάντα. Πα­ρα­κο­λου­θού­με μια πο­λι­τι­κή κρίση της Πέμ­πτης Δη­μο­κρα­τί­ας και της πο­λι­τι­κής εκ­προ­σώ­πη­σης. Και είναι ο Μα­κρόν αυτός που την πλη­ρώ­νει. Έχετε υπόψη ότι ο Μα­κρόν, με μια έν­νοια, ήταν η τε­λευ­ταία επι­λο­γή που απέ­με­νε στην άρ­χου­σα τάξη.

Ο Μα­κρόν το­πο­θε­τή­θη­κε έξω από τα πα­ρα­δο­σια­κά κόμ­μα­τα. Κά­ποια τμή­μα­τα της ελίτ τον στή­ρι­ξαν πριν τις εκλο­γές και άλλα προ­σχώ­ρη­σαν σε αυτόν αρ­γό­τε­ρα. Και από την πρώτη στιγ­μή εξα­πέ­λυ­σε μια ισχυ­ρή επί­θε­ση ενά­ντια σε δύο εμ­βλη­μα­τι­κές κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις –τη νε­ο­λαία και τους σι­δη­ρο­δρο­μι­κούς. Δυ­σκό­λε­ψε την πρό­σβα­ση στα πα­νε­πι­στή­μια για τους μα­θη­τές και επέ­βα­λε τη διά­λυ­ση των δη­μό­σιων σι­δη­ρο­δρο­μι­κών υπη­ρε­σιών.

Το πρό­βλη­μα του Μα­κρόν είναι ότι η ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή κρίση δεν θα του επι­τρέ­ψει να συ­νε­χί­σει σε αυτόν το δρόμο. Ένα τμήμα της ελίτ πι­στεύ­ει ότι ο Μα­κρόν έχει απο­δυ­να­μω­θεί και ίσως δεν απο­τε­λεί πλέον μια καλή επι­λο­γή για αυ­τούς. Άλ­λω­στε, ο μα­κρο­νι­σμός όσο λει­τουρ­γεί, λει­τουρ­γεί, αλλά όταν απο­τυγ­χά­νει απει­λεί να δη­μιουρ­γή­σει ένα πλή­ρες κενό εξου­σί­ας. Για 10 μέρες ο Μα­κρον αγνο­ού­ταν και η ομι­λία στις 10 Δε­κέμ­βρη δεν έκανε τί­πο­τε παρά να ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά. Συ­νε­πώς, η μόνη εφι­κτή κι αξιό­πι­στη πο­λι­τι­κή προ­ο­πτι­κή για την κοι­νω­νι­κή αντί­στα­ση και την Αρι­στε­ρά είναι αυτό το κί­νη­μα να νι­κή­σει, να πο­λι­τι­κο­ποι­η­θεί και να ανα­πτύ­ξει κά­ποιου εί­δους πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, δεν πι­στεύ­ου­με ότι μπο­ρεί να πα­ρου­σια­στεί μια σαφής απά­ντη­ση στις επό­με­νες εκλο­γές. Ει­δι­κά στις ευ­ρω­ε­κλο­γές, όπου η Αρι­στε­ρά είναι απο­λύ­τως κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νη. Πρέ­πει να σκε­φτού­με πέρα από αυτές. Αυτό το κί­νη­μα πρέ­πει να δη­μιουρ­γή­σει τα πο­λι­τι­κά θε­μέ­λια για ένα νέο κοι­νω­νι­κό και πο­λι­τι­κό σχη­μα­τι­σμό δυ­νά­με­ων. Με όλη την ανα­γκαία τα­πει­νό­τη­τα, αυτό πι­στεύω ότι πρέ­πει να ελ­πί­ζου­με σε κάθε πε­ρί­πτω­ση. Και πι­στεύω ότι πρέ­πει να εξε­τά­σου­με εν­δε­λε­χώς όλα όσα δεν δού­λε­ψαν στις διά­φο­ρες ως τα τώρα από­πει­ρες να ανοι­κο­δο­μή­σου­με την Αρι­στε­ρά.