Του Αλέκου Καλύβη*
Λόγω επικαιρότητας ας φθάσουμε στην Αθήνα μέσω Λευκού οίκου.
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στη θέση του προέδρου της Αμερικής προκαλεί αναταράξεις και αμηχανία. Από ένα βαθειά διχασμένοεκλογικό σώμα εκλέχτηκε ένας ζάπλουτος – άνθρωπος του οικονομικού κατεστημένου – που το «έπαιξε» ενάντια στο σύστημα χρησιμοποιώντας μεγάλες δόσεις νεοσυντηρητισμού, ρατσιστικής, αντιπεριβαλλοντικής,σεξιστικής και ακροδεξιάς ρητορικής. Είχε αντίπαλό του φυσικά την πιομισητή και πιο ακραιφνή εκπρόσωπο του κατεστημένου. Ωστόσο ονεοσυντηρητικός και ακροδεξιός ριζοσπαστισμός δεν έχει τίποτε θετικό να προσφέρει στοναμερικάνικο λαό και στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως το φαινόμενο Τραμπ και η ικανότητα χειραγώγησηςμεγάλων τμημάτων των πολιτών στο όνομα ενός ψεύτικου αντισυστημισμού – όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη – από τον ακραίο συντηρητικό ριζοσπαστισμό είναι ανάγκη να μελετηθούν και να εξαχθούν τα κατάλληλα συμπεράσματα από την Αριστερά. Πρέπει να σκάψουμε βαθιά και να ψάξουμε στο υπέδαφος αυτών των μεταβολών που οδηγούν σε ανατροπές των παραδοσιακών πολιτικών εκπροσωπήσεων σε μια περίοδο που ο καπιταλισμός αδυνατεί να ξεπεράσει την οικονομική του κρίση με όρους στοιχειωδώς αξιοπρεπούς επιβίωσης των λαϊκών στρωμάτων.
Ας επανέλθουμε στα καθ’ ημάς:
Πολλά ελέχθησαν και γράφτηκαν για τον κυβερνητικό ανασχηματισμό. Το σίγουρο είναι ότι η προσδοκώμενη δυναμική του εξανεμίστηκε γρήγορα. Διότι η επιλογή των προσώπων είναι δευτερεύονζήτημα. Σημασία έχει η κατεύθυνση της πολιτικής και αυτή την προδιέγραψε ο Α. Τσίπρας στην πρώτη συνεδρίαση του νέου Υπουργικού συμβουλίου.
Η κυβέρνηση αυτή θα πορευτεί ακόμη πιο συντηρητικά, σε ακόμη πιο νομιμόφρονα στάση προς την τρόικα, σε συμβιβασμό με όλες τις πλευρές του κατεστημένου είτε αναφερόμαστε στην οικονομικήελίτ, είτε στα διαπλεκόμενα μέσα ενημέρωσης, είτε στην ιεραρχία της εκκλησίας.
Σε ανύποπτο χρόνο είχαμε πει ότι αν η κυβέρνηση ξεκινήσει τον κατήφορο δεν θα σταματάει με τίποτεκαι ότι αυτή η κυβέρνηση δεν θα αφήσει κανένα αριστερό αποτύπωμα. Διότι ποντάρει στην επιτυχία μιας πολιτικής η οποία είναι η πολιτική του αντίπαλου άρα, ακόμη και αν υποθέταμε ότι θα ευδοκιμούσε ένα σενάριο επιτυχίας, αυτό θα το πιστωνόταν ο αυθεντικός εκφραστής αυτής της πολιτικής, δηλαδή η καθαρόαιμη δεξιά.
Το επίδικο για τον ΣΥΡΙΖΑ και την ΝΔ δεν είναι προσανατολισμός της πολιτικής διότι αμφότεροικινούνται με οδηγό τα μνημόνια. Η διαφορά που συγκροτούν με ένταση είναι: ποιος είναι ο καλύτερος διαχειριστής της πολιτικής των μνημονίων και ποιος θα αποκτήσει την εύνοια του ευρωπαϊκού και ελληνικού κατεστημένου. Πάνω σε αυτά στήνεται ένας καβγάς που δεν αφορά τον λαό αλλά ταυτόχρονα δημιουργούνται και συναινέσεις όπως έδειξε η άτακτη αναδίπλωση της κυβέρνησης στο ζήτημα των αδειών των τηλεοπτικών μέσων.
Το μεγάλο ατύχημα σήμερα για τη χώρα και το λαό μας είναι ότι δεν υπάρχει άμεσα ορατή εναλλακτική λύση από τα αριστερά ούτε ένα απειλητικό μαζικό κίνημα για την κυβέρνηση και το μνημονιακό καθεστώς.
ΣΕΝΑΡΙΑ ΕΡΗΜΗΝ ΚΑΙ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
Σε αυτή την πραγματικότητα βασίζονται τα δύο κόμματα εξουσίας και στήνουν σενάρια μακροημέρευσης ο ένας ή εναλλαγής ο άλλος. Η κυβερνητική επιλογή είναι να απομακρυνθεί το σενάριο των πρόωρων εκλογών που με συχνότητα δύο περίπου ετών επαναλαμβανόταν κατά την διάρκεια των μνημονίων. Επίσης κύκλοι της αστικής τάξης που βλέπουν πιο μακριά ανησυχούν για την συστημική αστάθεια που μπορεί να προκληθεί από ανεξέλεγκτες αντιπαραθέσεις και πιθανή ρευστοποίηση πολιτικών χώρων όπως έγινε στο πρόσφατο παρελθόν (ανατροπή του παλαιού δικομματισμού, πτώση ΝΔ, κατάρρευση ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ). Όμως αυτοί που ομνύουν στη συστημική σταθερότητα αποσκοπούν πρώτα από όλα στο να μην επαναληφθεί, με άλλους όρους και εκπροσώπηση, ένα ξέσπασμα αγωνιστικής και προοδευτικής ριζοσπαστικοποίησης των πολιτών, όπως συνέβη την περίοδο 2012-2015 με όχημα τότε τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ που αποδιοργάνωσε – δυστυχώς προσωρινά – το πολιτικό σύστημα.
Οι επιθυμίες τους αυτές δεν είναι όμως εύκολο να εκπληρωθούν. Διότι το καθεστώς επιτροπείας και μνημονίων και από κοινού όσες πολιτικές δυνάμεις ταυτίζονται με αυτό θα βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία απονομιμοποίησης. Ακόμη και αν υπάρχουν στιγμές ύφεσης των αγώνων ή απογοήτευση και αίσθηση αναποτελεσματικότητας της πολιτικής πάλης, εντούτοις δεν θα σταματήσει η αμφισβήτηση, η οργή θα σιγοβράζει και το πολιτικό σύστημα θα τρίζει κάθε φορά, ενώ θα δημιουργούνται αναλώσιμα κυβερνητικά σχήματα.
Τα μνημόνια δεν είναι και δεν μπορούν να γίνουν κανονικότητα για τον ελληνικό λαό. Όσο υπάρχουν και λεηλατούν τους εργαζόμενους και τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα θα είναι ταυτόχρονα και μια πηγή διαρκούς αποσταθεροποίησης του πολιτικού συστήματος.
Η σημερινή κυβέρνηση λοιπόν επιχειρεί να παίξει το ρόλο όχι απλά του καλού μαθητή αλλά του σπασίκλα μαθητή απέναντι στους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς με στόχο να της δώσουν καλό βαθμό για την μεταμέλειά της και για να διευκολύνουν την παραμονή της στην εξουσία. Ο Μητσοτάκης από την άλλη φωνάζει: όχι εγώ είμαι ο καλύτερος, μην τον εμπιστεύεστε τον Τσίπρα είναι ψεύτης, εγώ θα πετύχω γιατί θα φέρω ακόμη περισσότερες αντεργατικές μεταρρυθμίσεις και γιατί εγώ πιστεύω στα νεοφιλελεύθερα μέτρα και θα τα εφαρμόσω καλύτερα.
Και οι δυο τους εμπαίζουν τον ελληνικό λαό υποσχόμενοι ότι θα τον βγάλουν από τα μνημόνια… όταν αυτά τελειώσουν.
Με αυτές τις στρατηγικές – που διατυπώνονται με ένα απλοϊκό τρόπο – θα πορευτούν το επόμενο διάστημα.
Η γραμμή της κυβέρνησης αποσαφηνίζεται στην επιθυμία να τελειώσει την τετραετία και είναι λογικό να το θέλει αυτό αφού πέρασε την πλειοψηφία των σκληρών μέτρων με ένα εμπροσθοβαρέςμνημόνιο. Αν πήγαινε τώρα σε εκλογές θα είχε παταγώδη αποτυχία. Προσδοκά ότι με την πάροδο του χρόνου και εφόσον οι τροϊκανοί χαλαρώσουν λίγο τα λουριά, θα μπορέσει να αντιστρέψει κάπως τα πράγματα και να δώσει τουλάχιστον μια ψευδαίσθηση ελπίδας.
Το μεγάλο ερώτημα για την τύχη της κυβέρνησης είναι αυτό που ονομάσαμε χαλάρωμα των λουριών, το οποίο θα ίσχυε εφόσον δεν πιεζόταν πολύ στη δεύτερη αξιολόγηση από τους δανειστές και θα είχε να παρουσιάσει κάτι στο ζήτημα του χρέους και της ποσοτικής χαλάρωσης, ώστε να τα αξιοποιήσει επικοινωνιακά. Οι στόχοι αυτοί όμως δεν είναι διόλου εξασφαλισμένοι. Έτσι η κυβέρνηση παρά τον ανασχηματισμό που καταδεικνύει πρόθεση και νέων υπαναχωρήσεων, δεν διαθέτει μεγάλες πολιτικές αντοχές για πολύ σκληρά μέτρα, αυτά δηλαδή που φαίνεται ότι τελικά θα προκριθούν ως ο συμβιβασμός που θα γεφυρώνει την αντίθεση μεταξύ ΔΝΤ και Γερμανίας, σε βάρος όμως του λαού και της χώρας.
Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα το οποίο θα δεσμεύει σε νέα σκληρά μέτρα – όχι άμεσα εφαρμόσιμα – μπορεί τελικά να είναι το όχημα που θα διασφαλίσει την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, όμως ούτε και αυτό είναι πολιτικά διαχειρίσιμο από την κυβέρνηση.
Άλλωστε η πρωτοτυπία του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κρατήσει για πολύ, ιδιαίτερα σε φάσεις πολύ μεγάλων δυσκολιών. Ένα κόμμα πολύ μικρό από οργανωτική άποψη για κόμμα εξουσίας, χωρίς δεσμούς με τους φορείς οργάνωσης της κοινωνίας, του οποίου ένα τμήμα της επιρροής του – έστω και δειλά – αναφέρεται στην αριστερά δεν μπορεί να στηρίζει επί μακρόν τις δεξιές επιλογές του Α. Τσίπρατου οποίου η δημοφιλία κατακρημνίζεται. Έτσι η περίπτωση του ατυχήματος και της πρόκλησης πολιτικών εξελίξεων είναι κάτι που πάντα πρέπει να είναι στο μυαλό μας ώστε να μην αιφνιδιαζόμαστε. Αυτό δεν σηματοδοτεί αποκλειστικά και μόνο την διέξοδο των εκλογών αλλά και γιατί όχι και ευρύτερες συναινέσεις από την σημερινή Βουλή.
ΠΙΟ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΠΟ ΠΟΤΕ Η ΑΝΑΓΚΗ ΑΝΤΙΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Το επόμενο διάστημα θα είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και αμφιλεγόμενη περίοδος για την χώρα, για την Ευρώπη και λόγω Τραμπ για όλο τον κόσμο. Ο Δεκέμβρης θα δώσει μια πιο καθαρή εικόνα για το προς τα πού θα κινηθούν οι εξελίξεις στη χώρα μας. Το σίγουρο είναι ότι η κυβέρνηση ακροβατεί στην κόψη του ξυραφιού.
Πάντως όσοι θέλουν να κάνουν σχεδιασμούς ερήμην της κοινωνίας και της πραγματικότητας, έχουμε να τους πούμε ότι ούτε ο αντιμνημονιακός αγώνας τελείωσε, ούτε η αριστερά τελείωσε μετά την συντηρητική μεταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ.
Ωστόσο όλα θα κριθούν όχι στο επίπεδο της ρητορικής ή των προθέσεων αλλά στο πεδίο της πράξηςκαι ιδίως από την ικανότητα να καταξιωθεί ένας τρίτος πόλος στην πολιτική ζωή που θα είναι η πραγματικά ριζοσπαστική, ασυμβίβαστη αλλά και ανοιχτόμυαλη αριστερά, η οποία πρέπει να καταστεί ικανή να συσπειρώνει όχι μόνο τους απογοητευμένους αριστερούς αλλά κάθε πολίτη που θέλει να αντισταθεί στα μνημόνια και στον νεοφιλελευθερισμό, στην απονέκρωση της δημοκρατίας, στην πλήρη υπονόμευση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας.
*Μέλος Πολιτικού Συμβουλίου ΛΑ.Ε